W dniach 10 i 11 września w Urzędzie Miasta Torunia obradowała Komisja Praw Człowieka i Równego Traktowania ZMP.

W pierwszym dniu obrad, prowadzonych przez Martę Makuch, przewodniczącą Komisji, uczestnicy zapoznali się z dobrymi praktykami w zakresie polityki równościowej realizowanej w Toruniu. Pełnomocnik Prezydenta Miasta Torunia ds. Równości, dr Michał Bomastyk, przedstawił działania podejmowane w mieście w tym zakresie. Podkreślił znaczenie strategii nazywanej HIT – holizmu, integralności i transparentności – jako fundamentu lokalnych działań na rzecz równego traktowania. Jej wdrożenie w Toruniu pokazuje, że skuteczna polityka równościowa wymaga współpracy międzywydziałowej, komunikacji z mieszkańcami i jasnych procedur.

W ramach prezentacji działań miasta omówiono m.in. powołanie pełnomocnika ds. równości, utworzenie zakładki „równość” na miejskim portalu, wdrażanie planu równości płci, powołanie Toruńskiej Rady Równego Traktowania, współpracę z Instytutem Miast Praw Człowieka, działania edukacyjne i konsultacyjne z mieszkańcami oraz zmiany w regulaminach miejskich,

Michał Bomastyk opowiedział też o szkoleniach z zakresu równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji dla nowozatrudnionych osób w Urzędzie Miasta Torunia: - Zależy nam na tym, żeby podejść całościowo do tematu równego traktowania – intersekcjonalnie, integralnie i transparentnie – zaznaczył dr Bomastyk.

Miasto Toruń podpisało również porozumienie z Instytutem Miast Praw Człowieka, zobowiązując się do przestrzegania zasad równego traktowania wszystkich mieszkańców. W ramach współpracy planowane są działania na rzecz wzmacniania praw człowieka, m.in. analiza miejskich polityk, szkolenia dla urzędników oraz dostosowanie działań do europejskich standardów. Więcej informacji tutaj: https://www.miasta.pl/aktualnosci/torun-miastem-rownosci-i-praw-czlowieka

W trakcie posiedzenia uczestnicy dzielili się doświadczeniami, refleksjami i dobrymi praktykami wdrażania polityk równościowych w swoich miastach. Podkreślano znaczenie współpracy z uczelniami, organizacjami pozarządowymi oraz konieczność prowadzenia diagnoz i monitoringu działań antydyskryminacyjnych i potrzebę systemowego podejścia do polityki równościowej w samorządach czy znaczenie edukacji i komunikacji społecznej w przeciwdziałaniu dyskryminacji. Brak świadomości społecznej na temat dyskryminacji i przemocy wymaga intensyfikacji działań edukacyjnych, kampanii informacyjnych i dostępnych kanałów zgłaszania problemów.

Komisja podkreśliła wagę przeglądu lokalnych uchwał i regulaminów, aby eliminować zapisy stygmatyzujące lub wykluczające oraz potwierdziła, że samorządy mogą i powinny być aktywnymi podmiotami w realizacji praw człowieka – niezależnie od decyzji politycznych na szczeblu centralnym.

Ewa Puszkiewicz, Pełnomocniczka ds. Miasta Praw Człowieka Prezydent Miasta Sopotu zaprezentowała narzędzie samooceny, które powstało w ramach projektu „RIGHTS CITIES” dotyczącego praw człowieka w samorządzie. Projekt ma na celu promowanie i lokalne wdrażanie Karty Praw Podstawowych UE, testowanie i implementację Ram Agencji Praw Podstawowych dla Miast Praw Człowieka i usprawnienie lokalnych procesów wdrażania Karty poprzez spójne i porównywalne wskaźniki.

To praktyczne narzędzie, które dostępne będzie online, umożliwia miastom refleksję nad poziomem wdrożenia praw człowieka, identyfikację obszarów wymagających poprawy, dokumentowanie działań w sposób przejrzysty i porównywalny oraz angażowanie społeczeństwa obywatelskiego w proces wdrażania Karty.

Drugi dzień obrad współprowadzony przez Martę Makuch oraz Grzegorza Wiończyka z Dąbrowy Górniczej, poświęcony był m.in. propozycji ankiety diagnozującej miasta pod kątem idei samorządów praw człowieka, a także procedurom Urzędów Stanu Cywilnego wobec różnorodnych rodzin i tożsamości. Poruszono również kwestie związane z międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka oraz procedurą zmiany imienia i nazwiska z perspektywy osób transpłciowych.

Henryk Kalinowski, kierownik USC z Wrocławia omówił procedury administracyjnej zmiany imienia przez osoby transpłciowe w świetle obowiązujących przepisów, a Damian Ruhm, radca prawny współpracujący ze Stowarzyszeniem Tęczówka mówił o procedurach zmiany imienia i nazwiska z perspektywy osób transpłciowych. Wymaga ona uproszczenia i większej wrażliwości na potrzeby osób transpłciowych.

USC z Wrocławia udostępnił członkom i członkiniom Komisji artykuł dotyczący administracyjnej zmiany imienia przez osoby transpłciowe w świetle obowiązujących przepisów, który ukazał się w czasopiśmie „Metryka” oraz informator z rekomendacjami dla urzędów stanu cywilnego: „Zmiana imienia przez osoby transpłciowe i niebinarne. Podstawy prawne i dobre praktyki.”

Anna Matras, analityczka ds. prawnych w Amnesty International przedstawiła międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka wobec osób transpłciowych. Kwestia transpłciowości i prawo osób transpłciowych do życia zgodnie ze swoją tożsamością jest wprost zagwarantowane w dokumentach międzynarodowych (np. Karta Praw Podstawowych czy Powszechna Deklaracja Praw Człowieka) i stanowi integralną część godności człowieka. Podstawą ochrony jest zasada niedyskryminacji.

Przemysław Walas, kierownik rzecznictwa politycznego w Kampanii Przeciw Homofobii mówił o konsekwencjach ostatniego orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawie sądowego ustalenia płci. Przypomnijmy, że w marcu br. Izba Cywilna Sądu Najwyższego orzekła, że prawna procedura ustalenia płci powinna następować poprzez sprostowanie aktu stanu cywilnego niewymagającego wszczynania procesu sądowego w tej sprawie. Nie ma także argumentów za udziałem w takiej sprawie rodziców osoby transpłciowej. Orzeczenie podkreśla potrzebę usprawnienia przez Polskę procedur uznawania płci, dostosowując je ściślej do międzynarodowych standardów praw człowieka. W rzeczywistości nadal pozostaje wiele nieścisłości i problemów.

Przemysław Walas wspomniał również o tym, że na stronie Stowarzyszenia Tęczówka można znaleźć Niezbędnik Sojuszniczy dla nauczycieli/-ek - poradnik, który pomoże zrozumieć ucznia, i który podpowie, jak budować wspierające i chroniące środowisko szkolne. Powstał on w ramach projektu adresowanego do pracowników oświaty, którzy w swojej codziennej pracy spotykają osoby uczniowskie LGBTQIAP+.

Link do Niezbędnika: https://teczowka.org.pl/pl/sojuszniczy-niezbednik

Na zakończenie odbyło się również spotkanie z gen. bryg. Krzysztofem Mitręgą, pełnomocnikiem prezydenta Torunia ds. bezpieczeństwa.

Kolejne spotkanie Komisji odbędzie się online. Spotkanie stacjonarne planowane jest w Gdańsku w grudniu.

Zdjęcia: fot. © UMT 2025, autor: Paula Gałązka, licencja: CC BY-NC 4.0