Miasta Polskie w Niepodległej
Nac

Nie byłoby niepodległej Polski bez silnych i gospodarnych miast. W setną rocznicę odbudowy samorządu terytorialnego i utworzenia Związku Miast Polskich włączamy się w obchody stulecia Niepodległej Rzeczpospolitej.

Samorządność miejska odradzała się jeszcze podczas I wojny światowej, a sam Związek powstał już 
w 1917 roku. Stworzyli go ludzie z miast, którzy zdawali sobie sprawę ze skali zadań, jakie stają przed narodem oraz z faktu, że wznoszenie gmachu Nowej Polski będzie trwało „cegiełka po cegiełce”, że stopniowo powstają „organizacje i instytucje, początkowo o skromnych zarysach, lecz widocznie z doniosłem przeznaczeniem, które w przyszłości rozwiną się i staną podwalinami narodowego dobra i szczęścia.” (Adolf Suligowski, z manifestu założycielskiego Związku Miast Królestwa Polskiego, 1917).

Chcemy, aby projekt zwiększył świadomość mieszkańców na temat roli władz i społeczności lokalnych naszych miast w odbudowie państwowości w jej wymiarze zdecentralizowanym. To opowieść o ważnych wydarzeniach i osobach lokalnych, które odegrały ważną rolę w odtworzeniu Samorządnej Rzeczpospolitej po odzyskaniu niepodległości oraz ponownie po upadku PRL-u.

Przedstawiamy, z konieczności fragmentaryczny, ale jednak wspólny obraz pamięci. Internetowe archiwum „Miasta polskie w Niepodległej (1917-2018)” to publicznie dostępna platforma informacyjno-edukacyjna, która powstała przede wszystkim dzięki materiałom nadesłanym z miast i instytucji miejskich.

„Samorządni i Niepodlegli”

Historia ZMP zaczyna się w listopadzie 1917 przyjęciem statutu nowo powołanej organizacji na Zjeździe Delegatów Miast. Przed ówczesnymi samorządowcami stały wielorakie wyzwania – wiele miast nie dysponowało nowoczesną infrastrukturą sanitarną, rozwijały się w nierównym tempie, bez właściwych planów urbanizacyjnych. Miasta musiały w przeciągu kilku lat dogonić swoje czasy. Podobnie po upadku komunizmu, odnowiony w 1991 roku Związek Miast Polskich musiał zabiegać o rewitalizację miast i prawne uporządkowanie statusu samorządów, nadganiając dziesięciolecia PRL-u. Ta paralela między początkami Związku w czasach międzywojennych a „nowymi początkami” lat dziewięćdziesiątych XX wieku została przedstawiona na planszach wystawy „Samorządni i Niepodlegli”.

„Sto lat Związku Miast Polskich 1917-2018”

Książka o historii Związku Miast Polskich autorstwa Bogdan Mościckiego, która ukazała się w przeddzień obchodów stulecia odrodzenia naszego państwa, przypomina o istotnym wkładzie samorządów miejskich w to dzieło. Polacy wciąż mało o tym wiedzą, koncentrując swoją uwagę na wielkich wydarzeniach, bitwach i przełomach. Zapomina się o tym, że budowaniu państwa polskiego służy także codzienna, często mało efektowna, praca organizacji samorządowych i osób z nimi związanych.

Miasta tworzyły związek - zarówno ten powojenny, jak i współczesny - przede wszystkim po to, aby za jego pośrednictwem wpływać na rząd i parlament. Dlatego opis działań dotyczących legislacji stanowi główną treść tej książki. Ze względu na dużą aktywność ZMP wiele zagadnień opisano wybiórczo, ale ze wskazaniem tych spraw i okresów, kiedy działalność Związku wyróżniała się czymś szczególnym na tle ogólnej historii polskiego samorządu. Ważną rolę w historii ZMP odegrali jego działacze, z których życiorysami warto się zapoznać. W książce zamieszczono też ciekawe zdjęcia przedwojenne z Narodowego Archiwum Cyfrowego.

W publikacji wykorzystano informacje z książki prof. Ryszarda Szweda „Związek Miast Polskich 1917-1939, 1990-1994” oraz teksty Joanny Proniewicz, Ewy Parchimowicz, Andrzeja Porawskiego, Hanny Hendrysiak i innych.

Multimedia

Partnerzy

Partnerzy niepodlegla
Partnerzy zr