Dużym rozczarowaniem strony samorządowej zakończyła się dodatkowa Komisja Wspólna - zaplanowana przede wszystkim po to, by zaopiniować coroczne rozporządzenie w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy. Komisja Wspólna pozytywnie zaopiniowała część wniosków, która nie budziła kontrowersji; przychyliła się też do wniosku Zespołu ds. Ustroju Samorządu, Obszarów Miejskich i Metropolitalnych, by o pozostałych dyskutować ponownie 22 lipca, na kolejnym posiedzeniu Zespołu, który upoważniła do wydania wiążącej opinii. Jednak z krótkiej wymiany zdań między włodarzami zainteresowanych zmianą granic miast a przedstawicielami gmin wynika, że szanse na uzyskanie consensusu są nikłe.

Potrzeby oświatowe zaniżone o 40 mld, potrzebna "kroplówka"

Również dyskusja na tematy związane ze zmianą finansowania oświaty i ustalania kwoty potrzeb oświatowych jako czynnika determinującego kształt budżetów JST nie przyniosła oczekiwanych przez samorządowców rozstrzygnięć ani nadziei na szybkie ich przygotowanie.

Ministerstwo Edukacji przedstawiło co prawda prezentację zawierającą pewne propozycje zmian, nie dotyczyły one jednak systemu finansowania, a przede wszystkim korekt dotyczących kwestii organizacyjnych. A i tu nie został spełniony jeden z głównych samorządowych postulatów, dotyczący zniesienia wiążącej opinii kuratora oświaty w przypadku likwidacji szkoły (a była to jedna z obietnic wyborczych KO). Tymczasem przy obecnej zapaści demograficznej, w jakiej pogrąża się Polska nie da się uniknąć podejmowania tego typu trudnych decyzji. Tym bardziej, że pozwolą one nie tylko racjonalnie zarządzać niewystarczającymi środkami finansowymi - a niedoszacowanie oświaty wynosi w br. około 40 mld zł - ale również lepiej wynagradzać nauczycieli i zmniejszyć liczbę vacatów.

- Dzisiejszą prezentację 90% obecnych na sali samorządowców widziało kilkanaście miesięcy temu - powiedział Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca, współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej - Najboleśniejszym jej punktem było to, że do 2030 roku zniknie 19% populacji dzieci, a wszystkie działania dotyczące oszczędności w systemie oświaty wciąż są na etapie dyskusji (...) Straciliśmy prawie 2 lata, by choć trochę przygotować się na czekający nas armagedon demograficzny w systemie edukacji.

Prezydent Chęciński przypomniał, że wszelkie rozmowy dotyczące finansowania oświaty kończą się deklaracjami, że rząd rozpoczyna prace nad zmianą systemu. W tym czasie wprowadza inne zmiany oświatowe np. w Karcie nauczyciela, które spowodują dodatkowe koszty dla samorządów na kolejne lata. Tymczasem, aby zamknąć bieżący rok budżetowy, potrzebna jest samorządom tzw. kroplówka w wysokości około 17 mld zł, by pokryć przynajmniej część kosztów oświatowych. Strona samorządowa jest coraz bliżej decyzji, by przekazać finansowanie wynagrodzeń nauczycieli do budżetu państwa.

Co z pieniędzmi na edukację dzieci z Ukrainy od 2026 roku?

Osobną dyskusję wywołało planowane od 1 stycznia 2026 roku przeniesienie finansowania edukacji dzieci z Ukrainy z Funduszu Pomocy do systemu edukacji. To oznacza, że kwota 3,6 mld zł na to zadanie będzie wpisana do ogólnej puli tzw. potrzeb oświatowych, a więc tylko niektóre samorządy otrzymają pieniądze na edukację ukraińskich dzieci. Te JST, które mają wyższe dochody z podatków PIT i CIT nie otrzymają środków, które do tej pory co miesiąc wpływały na ich konto.

Strona samorządowa nie usłyszała odpowiedzi na swój wniosek, jakie są propozycje zmian w systemie finansowania oświaty ani też, jaka jest metodologia obliczania potrzeb oświatowych - dlatego ciąg dalszy dyskusji odbędzie się na kolejnej Komisji Wspólnej, zaplanowanej na 30 lipca br.

Również na kolejnej Komisji resort finansów ma przedstawić kwestie finansowania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, w tym kwestię propozycji standardów finansowania.

Pakiety deregulacyjne 1.0 i 2.0

Strona samorządowa przekazała na ręce wiceministra spraw wewnętrznych i administracji, Tomasza Szymańskiego "pakiet 2.0", czyli propozycje zmian ustawowych, które mają usprawnić i odwrócić niekorzystne zapisy legislacyjne, utrudniające pracę jednostek samorządu terytorialnego. Z kolei wiceminister Szymański poinformował, że wystąpił o wpisanie do wykazu prac legislacyjnych rządu tzw. pakietu 1.0, czyli nowelizacji 12 ustaw, które zostały przekazane w ubiegłym roku. Do Komisji Wspólnej trafi on po zakończeniu uzgodnień międzyresortowych.

hh