Współprzewodnictwo po stronie samorządowej obejmie teraz Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych. Wrześniowe posiedzenie KWRiST poprowadzi Mieczysław Kieca, prezydent Wodzisławia Śląskiego.

Tradycyjnie już powiedzenie Komisji Wspólnej rozpoczęło się od omówienia spraw różnych. Najwięcej miejsca poświęcono tematyce oświatowej, a to za sprawą wnioskowanej przez stronę samorządową informacji Ministerstwa Edukacji Narodowej na temat działań podejmowanych na rzecz zmiany w systemie oświaty oraz działań wspierających jednostki samorządu terytorialnego w realizacji zadań z zakresu edukacji i wychowania.

Finansowanie potrzeb oświatowych rośnie, ale za wolno

Wnioskowaną przez stronę samorządową informacje przedstawili przedstawiciele kierownictwa resortu edukacji wiceministrowie: Katarzyna Lubnauer oraz Henryk Kiepura, a także dyrektorzy właściwych Departamentów MEN.

Jak wynika z jej treści na rok 2025 MEN przewiduje ponad 102,8 mld zł na sfinansowanie potrzeb oświatowych JST, co oznacza wzrost o 10,5 mld zł względem roku poprzedniego. W 2026 roku kwota ta ma wzrosnąć do niemal 115 mld zł. Ministerstwo zapewnia, że środki będą dostosowywane do rzeczywistych potrzeb, a wszelkie nieprawidłowości mają być korygowane.

W ramach programu „Mała Szkoła” gminy prowadzące placówki z niewielką liczbą uczniów mogą ubiegać się o dotacje od 50 tys. do 500 tys. zł. Program ma na celu wsparcie inwestycji infrastrukturalnych i wyposażeniowych. MEN poinformowało również o intensywnych działaniach w zakresie cyfryzacji szkół, w tym zakupie 735 tys. urządzeń, utworzeniu 12 tys. pracowni informatycznych i STEM oraz wdrożeniu e-legitymacji dla uczniów i nauczycieli.

Wspierane będą także poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które otrzymają granty na doposażenie oraz dostęp do nowego systemu informatycznego. W obszarze kształcenia zawodowego zapowiedziano wprowadzenie 30 nowych zawodów, utworzenie 127 Branżowych Centrów Umiejętności oraz programy przygotowania kadry nauczycielskiej.

MEN kontynuuje działania pomocowe dla uczniów w trudnej sytuacji materialnej, w tym stypendia, zasiłki oraz wsparcie dla dzieci z Ukrainy i uczniów dotkniętych żywiołami. W ramach Narodowego Programu Czytelnictwa zakupiono już ponad 4 mln książek do bibliotek szkolnych i przedszkolnych.

Podczas spotkania samorządy zgłaszały szereg postulatów, m.in. dotyczących finansowania dzieci z Ukrainy po 2025 roku czy luki budżetowej w oświacie, która – jak podkreślił wójt Gminy Cekcyn, Jacek Brygman (Związek Gmin Wiejskich RP) nie zmniejsza się, a ciągle rośnie i wynosi już przeszło 40 mld zł. Z kolei współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej, prezydent Arkadiusz Chęciński wskazywał, że w informacji zabrakło odpowiedzi, czy Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Finansów planuje zwieranie tych nożyc, które z roku na rok rozwierają się coraz szerzej.

W trakcie dyskusji samorządowcy zwracali uwagę także na nierówne traktowanie szkół prowadzonych przez inne podmioty niż jednostki samorządu terytorialnego, które poza finansowaniem z budżetu JST mogą liczyć także na dodatkowe finansowanie w postaci czesnego, a do tego są zwolnione z wielu obostrzeń, które stosować muszą szkoły prowadzone przez gminy i powiaty. Jednym z takich obostrzeń – w ocenie samorządowców – jest Karta Nauczyciela, która, jeżeli już jest przez MEN zmieniana, to w kierunku przyznawania nauczycielom nowych uprawnień. Mówił o tym reprezentujący Unię Miasteczek Polskich Eugeniusz Gołębiewski. – Skoro nie ma woli, aby Kartę Nauczyciela zmienić, to mamy oficjalny postulat Unii Miasteczek Polskich, aby Kartą nauczyciela obligatoryjnie objąć także nauczycieli pracujących w szkołach i przedszkolach niepublicznych. Byłoby to z całą pewnością sprawiedliwe – dodawał burmistrz Kowala.

Strona samorządowa Komisji Wspólnej wyraziła też niezadowolenie, że Ministerstwo Edukacji Narodowej nie chce zrealizować wnoszonego przez JST od lat postulatu przyznania samorządom autonomii w kształtowaniu sieci szkół. Dlatego też projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (druk nr 244) nie został zaopiniowany, a odesłany z powrotem na Zespół ds. edukacji, kultury i sportu KWRiST celem ponownego przeanalizowania i przedyskutowania tej ważnej dla samorządów kwestii.

- W projekcie nadal brakuje kluczowego zapisu dotyczącego kształtowania polityki oświatowej oraz organizacji sieci szkół, który naszym zdaniem powinien zostać uwzględniony. Po przeprowadzeniu konsultacji wewnątrz naszych korporacji samorządowych i aby uniknąć negatywnej opinii wobec obecnej wersji projektu proponujemy i apelujemy o możliwość kontynuowania dyskusji, o uwzględnienie naszego postulatu i dlatego odsyłamy projekt na Zespół ds. edukacji z upoważnieniem do wydania opinii wiążącej – uzasadniał stanowisko strony samorządowej współprzewodniczący Arkadiusz Chęciński.

Jaka prowizja za przekształcenie prawa do nieruchomości

Kolejnym żywo dyskutowanym punktem był wniosek strony samorządowej o informację na temat stanu prac nad uregulowaniem kwestii dotyczących transakcji realizowanych w trybie art. 32 oraz art. 198g ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Pod tak enigmatycznie sformułowanym wnioskiem kryje się postulat doprecyzowania przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami regulujących wysokość prowizji, jaką JST (powiaty) mogą pobierać za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntu należącego do Skarbu Państwa w prawo własności.

Zgodnie z ustawą, art. 32 przewiduje możliwość sprzedaży nieruchomości gruntowych na rzecz dotychczasowych użytkowników wieczystych w trybie bezprzetargowym. Z kolei art. 198g daje użytkownikom wieczystym prawo wystąpienia z żądaniem nabycia gruntu, na którym ustanowiono użytkowanie wieczyste.

Jednocześnie, po nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami pojawiły się interpretacje wydawane przez niektórych wojewodów, że prowizja należna samorządom za obsługę tych transakcji powinna wynosić nie 25%, tylko 5%.

- Pragnę przypomnieć, że kilka miesięcy temu złożyliśmy wniosek o doprecyzowanie obowiązującego artykułu poprzez dodanie jednego zdania. Jak Państwu wiadomo, przepisy dotyczące wpływów ze sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa są różnie interpretowane – w niektórych regionach stosuje się stawkę 25%, natomiast w innych, zwłaszcza w województwie śląskim, obowiązuje stawka 5%. Dlatego postulowaliśmy wprowadzenie jednolitej wykładni, aby zapewnić spójność i przejrzystość przepisów – mówił współprzewodniczący Arkadiusz Chęciński.

Niestety Ministerstwo Rozwoju i Technologii nie udzieliło dotychczas jednoznacznej odpowiedzi, dlatego temat powróci na wrześniowe posiedzenie KWRiST.

– W tej chwili trwają konsultacje międzyresortowe dotyczące tej ustawy. Brakuje wspólnego stanowiska wszystkich ministerstw. Nie będę wskazywał, które resorty są za, a które przeciw, ale musimy wypracować jednolitą wykładnię – powiedział Michał Baranowski, wiceminister rozwoju i technologii.

Z kolei Filip Syrkiewicz, zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Nieruchomościami MRiT, wyjaśnił, że obecnie projekt jest na etapie wpisywania do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. – Tak jak wspomniał Pan Minister, rozpoczęto już prace legislacyjne zmierzające do ujednolicenia przepisów. Problem zgłoszony przez stronę samorządową został zaakceptowany przez resort i znalazł odzwierciedlenie w projekcie ustawy o uregulowaniu praw do gruntów spółdzielni mieszkaniowych oraz zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Choć trudno jeszcze przesądzać o ostatecznym kształcie przepisów, zwróciliśmy uwagę na trzy kluczowe kwestie: brak jednolitej praktyki, konieczność nadania problemowi ram legislacyjnych oraz potrzebę uregulowania sytuacji przejściowych – w szczególności przypadków, w których wojewodowie domagali się zwrotu prowizji pobranej w ich ocenie w nienależnej wysokości – tłumaczył dyrektor Filip Syrkiewicz.

Jednoznaczne stanowisko strony samorządowej w sprawie przedstawił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST zapowiadając, że strona samorządowa nie zaakceptuje rozwiązania ustalającego wysokość prowizji na poziomie 5%.

- Panie Ministrze, chcę stanowczo podkreślić, że nie akceptujemy możliwości opracowania wersji zakładającej stawkę 5%. Przez lata realizowaliśmy zadania związane ze sprzedażą nieruchomości Skarbu Państwa, otrzymując za to rekompensatę finansową – która, nawiasem mówiąc, nie była wygórowana. Wątpliwości, które pojawiły się w wyniku błędu popełnionego przy nowelizacji ustawy, wymagają pilnego wyjaśnienia. Dlatego apelujemy o uwzględnienie stawki 25% jako obowiązującej oraz o uregulowanie kwestii dotyczących wcześniejszych rozliczeń. Prosimy o jednoznaczne stanowisko resortu w tej sprawie i uwzględnienie głosu samorządów, które przez lata realizowały te zadania w dobrej wierze – mówił sekretarz Marek Wójcik.

Strona samorządowa nie odpuści w sprawie cen energii

W trakcie posiedzenia KWRiST przedstawiciele samorządów oraz resortów rządowych dyskutowali o przyszłości mechanizmów ochronnych cen energii. Temat ten nabiera szczególnego znaczenia w kontekście nadchodzącego sezonu grzewczego oraz rosnących kosztów energii cieplnej.

Ministerstwo Energii zapowiedziało wprowadzenie nowego instrumentu wsparcia – tzw. bonu ciepłowniczego, który ma być skierowany do najuboższych gospodarstw domowych. Bon ma działać na podobnych zasadach jak wcześniejszy bon energetyczny, a jego wartość szacowana jest na około 900 milionów złotych. Środki te mają objąć zarówno najbliższy sezon grzewczy, jak i kolejny rok.

Choć samorządowcy wyrazili zadowolenie z kontynuacji wsparcia dla mieszkańców, zwrócili uwagę na poważny problem braku analogicznej pomocy dla instytucji publicznych.

- Szkoły, szpitale, domy pomocy społecznej i inne jednostki samorządowe nie zostały objęte żadnym mechanizmem ochronnym, mimo prognozowanych wzrostów cen ciepła sięgających nawet 90% – podkreślał współprzewodniczący Arkadiusz Chęciński.

Z Ministerstwa Finansów nie napłynęły dotąd pozytywne sygnały w sprawie rozszerzenia wsparcia na sektor publiczny. W związku z tym strona samorządowa wystosowała stanowczy apel o objęcie pomocą również instytucji świadczących usługi publiczne. Podkreślono, że istnieją gotowe rozwiązania legislacyjne, które można zaadaptować na wzór obowiązujących mechanizmów ochrony cen energii elektrycznej.

– Jako strona samorządowa zapowiadamy, że temat wsparcia energetycznego dla instytucji publicznych powróci na kolejne posiedzenia. Oczekujemy konkretnych działań ze strony rządu – mówi Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST. – W obliczu gwałtownie rosnących kosztów i braku systemowego wsparcia, dalsze opóźnienia mogą mieć poważne konsekwencje dla funkcjonowania lokalnych usług publicznych, takich jak szkoły, szpitale czy domy pomocy społecznej. Nie możemy pozwolić, by te instytucje zostały pozostawione bez ochrony – dodawał.