Marek Wójcik, pełnomocnik Zarządu ZMP ds. legislacyjnych omówił bieżące prace Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz działania w Parlamencie. W trakcie spotkania Parlamentarnego Zespołu Samorządowego, na którym omówiono problem Głogowa i Polkowic w kontekście niewłaściwie naliczonego CIT, wyrażono poparcie ZMP dla postulatów tych miast. Sprawa ma wrócić na posiedzenie tego Zespołu, które zaplanowano na 3 czerwca. MF deklarowało, że na tym posiedzeniu przekaże sposób załatwienia tej kwestii. Sekretarz strony samorządowej KWRiST poinformował, że w Senacie dzięki aktywności przedstawicieli ZMP udało się przeforsować poprawkę, która spowodowała wyłączenie z ustawy deregulacyjnej obligatoryjnego stosowania przepisów PZP w stosunku do pożyczek zaciąganych przez JST. Z kolei na sejmowej Podkomisji stałej gospodarki i infrastruktury komunalnej omówiono organizację odbioru odpadów komunalnych w samorządach – przeprowadzono analizę możliwości wykorzystania posiadanych zasobów oraz ewentualnej zmiany przepisów w celu umożliwienia odbioru odpadów przez samorządowe zakłady budżetowe. Podczas dyskusji reprezentanci ZMP zwrócili uwagę na problem wożenia odpadów do sortowni przez samorządowe zakłady budżetowe oraz możliwości rozszerzenie procedury in-house z uwagi na wielość gmin, w których do przetargu na wywóz nieczystości przystępuje tylko 1 firma. Taka sytuacja wskazuje, że procesy konkurencyjne są w tych przypadkach istotnie zachwiane.

Uczestniczący gościnnie w obradach profesor Jerzy Hausner przedstawił inicjatywy dedykowane miastom w ramach cyklu Open Eyes Economy, które dotyczą zarządzania ryzykiem powodzi (Wodny Okrągły Stół, Międzynarodowy Kongres Miasto-Woda- Jakość Życia – 21-22.10) oraz Indeksu Wodnych Miast, cyfryzacji (Międzynarodowy Kongres Cyfrowa Regeneracja Miast), zdrowia (Kongres Zdrowe Miasta – 30.09, Indeks Zdrowych Miast). Zaprosił też do Związek do włączenia się do 10. Kongresu Open Eyes Economy Summit, który odbędzie się 18-19 listopada w Krakowie. ZMP wyraził zainteresowanie współpracą instytucjonalną i ekspercką przy wydarzeniach i indeksach. Ustalono, że w czasie kongresu w Krakowie odbędzie się posiedzenie Zarządu oraz na stronach ZMP zostaną udostępnione materiały z cyklu Open Eyes Economy.

Z drobną uwagą członkowie Zarządu Związku pozytywnie zaopiniowali projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (MRiT). Projekt zakłada zmianę brzmienia art. 59 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r., w taki sposób, aby wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego było możliwe również po utracie mocy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a jeszcze przed wejściem w życie planu ogólnego gminy. Uwaga dotyczy ust. 2a w art. 59 ustawy zmienianej, który odsyła do całego art. 54 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (u.p.z.p.). W opinii ZMP lepiej by było, gdyby przepis wprost wskazywał, że decyzje lokalizujące cel publiczny w okresie przed uchwaleniem planu ogólnego, zwolnione są z wymogu zgodności określonego w art. 54 u.p.z.p.

Taką samą pozytywną opinię uzyskał projekt ustawy o zm. ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (MRiT). To element postulowanej przez ZMP deregulacji. W projektowanych przepisach proponuje się podwyższenie minimalnego progu dla stosowania ustawy Pzp oraz progu stosowania ustawy o umowie koncesji z obecnego poziomu 130 000 zł do poziomu 170 000 zł. Podyktowane jest to znacznymi zmianami cen towarów i usług na przestrzeni ostatnich lat, a w konsekwencji wzrostem kosztów realizacji robót budowlanych, dostaw i usług. Obowiązujący od 2021 r. próg stosowania ustawy Pzp i ustawy o umowie koncesji w wysokości 130 000 zł odzwierciedla wyraźnie mniejszą wartość rynkową. Podczas posiedzenia podnoszono, że analiza sytuacji pod względem konkurencyjności niepotrzebnie wydłuża postępowanie i nie wiąże się z żadnymi korzyściami (nowa instytucja dotycząca badania konkurencyjności). Zwrócono też uwagę, czy nie wrócić do próby wprowadzenia do uPzp regulacji dot. tzw. zamówień bagatelnych, które w projekcie nowej Ustawy Prawo Zamówień Publicznych z roku 2019 miały swoje miejsce.

Pozytywnie z uwagami z miast zaopiniowano również projekt ustawy o zm. ustawy o finansach publicznych (MRiT), który dotyczy kontroli zarządczej. Rozszerza on m.in. cele kontroli zarządczej o zapobieganie nadużyciom finansowym i nieprawidłowościom, uelastycznienia proces planowania w ramach kontroli zarządczej, wprowadza obowiązek składania MF oświadczenia o stanie kontroli zarządczej przez kierowników jednostek sektora finansów publicznych, wzmocnienia rolę MF w zakresie koordynacji kontroli zarządczej, a także poszerza możliwości uzyskiwania kwalifikacji do prowadzenia audytu wewnętrznego w sektorze publicznym poprzez wprowadzenie dodatkowej ścieżki w postaci egzaminu państwowego na audytora wewnętrznego.

Z akceptacją spotkał się projekt ustawy o zm. ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych oraz ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (MSiT). Regulacja stanowi kontynuację działań mających na celu uporządkowanie i usprawnienie systemu zabezpieczeń na wypadek niewypłacalności przedsiębiorców turystycznych, co zapewnia im płynność finansową, a także cyfryzację i transparentność prowadzenia wykazu umów, co usprawni kontrolę i monitoring rynku turystycznego.

Zarząd pozytywnie zaopiniował projekt ustawy o zm. ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (MF). Projekt polega na umożliwieniu budowy przez Krajową Administrację Skarbową własnego Portalu eLicytacje do elektronicznych sprzedaży ruchomości i nieruchomości. Uwaga dotyczyła tylko tego, żeby umożliwić prezydentom miast na prawach powiatu dostęp do tej platformy.

W kwestii projektu ustawy o zm. ustawy – Ordynacja podatkowa (MF), który zakłada wyłączenie naliczania odsetek za zwłokę za czas kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej, jeśli kontrola będzie trwała dłużej niż 6 miesięcy, negatywnie oceniono propozycję Ministerstwa, aby wydłużyć do 6 miesięcy termin wydania decyzji w postępowaniu podatkowym.

Przedstawiciele miast nie zgłosili uwag do projektu ustawy o zm. ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (MKiDN). Ustawa stwarza ramy prawne umożliwiające prowadzenie spraw w postaci elektronicznej w systemach teleinformatycznych służących do elektronicznego zarządzania dokumentacją (systemy EZD).

Wiele zastrzeżeń i uwag wzbudził projekt rozporządzenia MSWiA w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez obowiązane organy ochrony ludności. Strona samorządowa określiła projekt jako projekt o „wysokim poziomie ogólności” oraz niespełniający delegacji ustawowej w kontekście art. 33 ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Zespół KWRiST zadecydował, iż rozporządzenie powinno zostać poprawione i na nowo opracowane przez grupę roboczą rząd-samorząd, która swoje pierwsze spotkanie odbyła 16 maja. 

Związek postanowił napisać do MSWiA i wskazać to, czego brakuje w tym projekcie rozporządzenia. Samorządowcy z miast uważają, że proponowane rozwiązania prezentują liberalne podejście do utrzymywania zasobów ochrony ludności, zapewniając organom ochrony ludności dużą swobodę w tym zakresie. Przepisy rozporządzenia pozwalają na szereg działań, nie wymuszając konkretnego, jednolitego sposobu gromadzenia i utrzymywania zasobów ochrony ludności. Działania te dotyczą możliwości tworzenia nowej infrastruktury, wykorzystania baz magazynowych oraz współpracy z podmiotami na podstawie określonych umów. Zwrócono uwagę, że przepisy zakładające, że budowanie infrastruktury zapewniającej dostęp do wody dla ludności, w tym tworzenie i utrzymywanie ujęć wody oraz urządzeń do jej transportowania jest nie tylko koniecznością zapewnienia zbiorowych potrzeb gminy, ale również zadaniem wpisującym się dziedzinę ochrony ludności. Może to spowodować próby finansowania działań inwestycyjnych z zakresu gospodarki komunalnej, ze środków ochrony ludności.

Brak uszczegółowienia w zakresie zagrożeń oraz zasobów ochrony ludności nasuwa refleksję, że cała treść projektu rozporządzenia mogłaby na chwilę obecną w istocie sprowadzać się do zapisu, że organy ochrony ludności utrzymują zasoby ochrony ludności w zakresie, który jest niezbędny do przeciwdziałania i usuwania skutków zagrożeń wymienionych w planach zarządzania kryzysowego. Reprezentanci miast członkowskich ZMP w trakcie dyskusji wskazywali na brak wytycznych do budowy schronów.

Zarząd zaakceptował Wspólne stanowisko Komisji Polityki Miejskiej i Rozwoju Miast oraz Komisji Polityki Europejskiej i Spraw Zagranicznych ZMP w sprawie nowej Agendy dla Miast Unii Europejskiej. Związek Miast Polskich z uznaniem przyjmuje zapowiedź nowej Agendy dla Miast Europejskich. Bardzo cieszy nas otwartość Komisji Europejskiej na opinie i stanowiska wszelkich zainteresowanych Agendą podmiotów, zbierane w trybie prekonsultacji przed podjęciem prac nad tekstem dokumentu. Korzystając z tej okazji, Związek apeluje o wzmocnienie roli miast i partnerstwa jako fundamentów polityk unijnych. W tym o: utrzymanie polityki spójności jako silnej, horyzontalnej polityki rozwojowej, dostępnej dla wszystkich regionów, rezygnację z zapowiadanej centralizacji polityki spójności (taka centralizacja prowadziłaby do osłabienia autonomii samorządów i ich współpracy z innymi podmiotami), a także jednoznaczną afirmację zasady partnerstwa. Powinna być ona stosowana na każdym etapie programowania i wdrażania funduszy. Wnosi ponadto o dedykowane dla miast wsparcie finansowe i narzędziowe, takie jak: wdrożenie propozycji przeznaczenia co najmniej 15 procent funduszy polityki spójności na rzecz miast, poprzez takie instrumenty jak ZIT i IIT, rozszerzenie tej alokacji na wszystkie fundusze strukturalne i inwestycyjne, elastyczność w dystrybucji środków, w zgodzie z zasadami partnerstwa i subsydiarności oraz podejściem terytorialnym oraz gwarancję udziału władz miejskich I metropolitalnych we współtworzeniu programów operacyjnych i instrumentów finansowych. W opinii Związku niezbędne jest uzupełnienie polityki miejskiej o wsparcie obszarów metropolitalnych, miast mniejszych i transgranicznych oraz włączenie miast i obszarów metropolitalnych do realizacji kluczowych polityk UE, w takich kierunkach jak m.in.: polityka klimatyczna, transformacja cyfrowa, przeciwdziałanie depopulacji i suburbanizacji, mieszkalnictwo, bezpieczeństwo i gotowość na kryzysy. Konieczne jest poza tym włączenie miast w tworzenie polityk i instytucjonalne wzmocnienie ich roli (np. utworzenie rady doradczej przy Komisji Europejskiej, z udziałem przedstawicieli miast, sieci miast i obszarów metropolitalnych, środowisk akademickich). Więcej w załączeniu.

W sprawie Stanowiska Komisji Małych Miast ZMP dotyczącego wprowadzenia zabezpieczeń dla osób publicznych po sprawowaniu funkcji wójta, burmistrza oraz prezydenta miasta, Zarząd zdecydował o odesłaniu do Komisji do ponownego przepracowania.

Zaakceptowano natomiast Stanowisko Komisji Partnerstwa i Dialogu ZMP w sprawie nowelizacji ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w zakresie zlecenia realizacji zadań publicznych (w załączeniu), a także Komisji Bezpieczeństwa dotyczące propozycji podjęcia inicjatywy legislacyjnej w kwestii ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ma być to fakultatywna propozycja dla miast. Chodzi o zmianę zapisu art. 39 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, aby umożliwić tworzenia izb wytrzeźwień w mniejszych miastach liczących ponad 20 000 mieszkańców oraz umożliwienia im zlecania wykonania zadań izby wytrzeźwień innym placówkom. Uczestnicy obrad Zarządu zwracali uwag na potencjalny problem z zatrudnieniem personelu medycznego w mniejszych ośrodkach.

Zarząd przyjął projekty uchwał XLVIII Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich z dnia 17 czerwca 2025 r. w sprawie: zaciągnięcia kredytu oraz z dnia 17 kwietnia 2025 roku w sprawie: wysokości i terminu płatności składek członkowskich.

Do ZMP przystąpiły też nowe miasta: Golub-Dobrzyń i Dobiegniew. Do Związku należy już 385 miast.

Joanna Proniewicz, rzecznik prasowa ZMP

Załączniki:
Stanowisko - Agenda dla miast
Stanowisko - Zlecanie zadań