Komisja Wspólna pozytywnie zaopiniowała projekt nowelizacji ustawy o dochodach JST, który zakłada bardziej precyzyjne naliczanie dochodów z podatku CIT dla konkretnych samorządów, a także przeliczenie według zaktualizowanych danych podatku CIT oraz potrzeb oświatowych.

- Doceniając naszą dynamiczną współpracę w ostatnich miesiącach, chcielibyśmy podkreślić gotowość strony samorządowej do pracy nad tą ważną ustawą, aby ją nie tylko monitorować, ale i zmieniać. W naszym przekonaniu wiele kłopotów wynika z braku jasnych, czytelnych informacji (...) Nam zależy na stabilności pracy, bardzo ważna jest dla nas wiedza operacyjna w perspektywie dłuższej niż 12 miesięcy, by przygotować się do wyzwań, które są przed nami. Dla nas nawet trudna informacja jest lepsza niż jej brak - mówił Mieczysław Kieca, prezydent Wodzisławia Śląskiego i współprzewodniczący Komisji Wspólnej ze strony samorządowej.

Strona samorządowa chce dalej rozmawiać na temat wdrażania ustawy, w tym m.in. o podziale tzw. rezerwy drogowej i szybkim przygotowaniu kryteriów jej podziału. Być może już za miesiąc samorządowcy przedstawią swoje propozycje w tym zakresie.

- Chcielibyśmy również jak najszybciej dowiedzieć się, jakie środki planowane są na kolejny rok dla każdej JST, co wynika z symulacji przeprowadzonych przez resort finansów - powiedział Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej. Zgłosił też wniosek o korektę informacji dotyczącej skali wzrostu dochodów JST, wynikających z niedoboru podatków PIT i CIT za 2024 i 2025 r. 

O tym, że resort finansów jest otwarty na rozmowy i wyjaśnianie trudnych kwestii zapewniała wiceminister Hanna Majszczyk. Obiecała też szybko,  w trybie „niecierpiącym zwłoki” przekazywać informacje dotyczące środków finansowych dla JST na 2026 rok. Zaznaczyła jednak, że wyliczenia dla prawie 3 tysięcy jednostek samorządu muszą trochę potrwać, choć wyraziła nadzieję, że przekaże je przed 15 października br. (do czego obliguje ustawa).

Metropolia Pomorska już wkrótce?

Komisja Wspólna zgodziła się upoważnić Zespół ds. Ustroju Samorządu, Obszarów Miejskich i Metropolitalnych do wydania opinii wiążącej do projektu ustawy o związku metropolitalnym w województwie pomorskim. Taki wniosek zgłosił resort spraw wewnętrznych i administracji.

- To sprawa niezwykle ważna dla środowiska samorządowego, więc proszę współprzewodniczących zespołu, by zwołać posiedzenie zespołu jak najszybciej, najlepiej nie później niż w przyszłym tygodniu - apelował sekretarz strony samorządowej.

Taryfy za wodę i ścieki - jest szansa na porozumienie

Tuż przed rozpoczęciem obrad Komisji Wspólnej, a także w piątek 19 września odbyły się specjalne spotkania w sprawie projektu ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków oraz ustawy – Prawo wodne, które regulują m.in. kwestię ustalania taryf za wodę i ścieki. Ważne, by jak najszybciej przyjąć tę regulację, jednak ze względu na konieczność doprecyzowania pewnych zagadnień, zmiany nie wejdą w życie od 1 stycznia 2026 roku. Doprecyzować trzeba m.in. kwestie regulacji taryf i ustalić wskaźnik inflacyjny, zakres uprawnień regulatora do sprawdzania taryf, dokonać przeglądu rozwiązań i wypracowanych zmian, który powinien znaleźć się ocenie skutków regulacji. W związku z tym Komisja upoważniła Zespół ds. Infrastruktury do wydania opinii wiążącej do projektu.

- Wiem, jak bardzo krytyczne było stanowisko strony samorządowej do tej projektu ustawy na początku. Dlatego cieszę się, że idziemy w stronę wspólnego uzgodnienia stanowisk - podsumował wiceminister infrastruktury, Przemysław Koperski.

Zmiany granic - jak to działa w Europie

Prezentację o tym, jakie są regulacje i jaka praktyka krajów europejskich dotycząca zmian granic przedstawił prof. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego (załączamy poniżej). Omówił różne typy zmian: łączenie gmin, ich podziały i tworzenie nowych jednostek, a także korekty granic (bez zmiany liczby gmin).

Okazuje się, że reformy podziału terytorialnego należą do najtrudniejszych politycznie i prawie zawsze wywołują spory i konflikty - budzą opór zarówno  mieszkańców, jak i polityków lokalnych. W Szwecji próba zmiany granic doprowadziła nawet do strajku głodowego mieszkańców jednej z gmin. Mimo to, w latach 2000-2020 w 23 krajach europejskich liczba gmin zmieniła się o ponad 5% (w tym w 19 - zmniejszyła się).

Podsumowując badanie prof. Swianiewicz skonstatował, że w Europie jest bardzo duże zróżnicowanie zasad i praktyk między krajami. Często końcowa decyzja wymaga zmiany ustawowej lub decyzji prezydenta. W niektórych krajach w konsultacjach biorą udział nie tylko mieszkańcy, ale też przedstawiciele biznesu i właściciele nieruchomości. Niektóre kraje wprowadziły rozróżnienie między zmianą małą i dużą (np. powyżej 10% powierzchni), które są przeprowadzane według innych procedur.

Załączniki:
Prezentacja NIST ws. zmiany granic