Wyrokiem z dnia 4 lipca 2023 r. (sygn.SK 14/21), Trybunał Konstytucyjny uznał, że pewne przepisy dotyczące opodatkowania budowli podatkiem od nieruchomości są niezgodne z Konstytucją RP. Konkretnie chodzi o art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (upol). Trybunał wskazał, że „już na podstawie samego brzmienia przepisów ustawy podatkowej podatnik powinien wiedzieć, bez większych wątpliwości, czy podlega w danym stanie faktycznym opodatkowaniu, czy też nie. Tymczasem w wypadku budowli, jako przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, nie jest możliwym zrekonstruowanie przedmiotu opodatkowania wyłącznie na podstawie ustawy podatkowej (jaką jest regulacja upol). Konieczne jest bowiem odwołanie się do przepisów prawa budowalnego. Te ostanie również nie pozwalają na precyzyjne ustalenie – dla celów podatkowych – czy dany obiekt podlega opodatkowaniu jako budowla, czy też nie.” W efekcie, przepis ten straci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od ogłoszenia wyroku, chyba że ustawodawca wprowadzi odpowiednie zmiany. Do momentu wprowadzenia tych zmian, obecne przepisy nadal będą miały zastosowanie.

Na pilną konieczność dostosowania przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości do standardów, jakie powinny obowiązywać w prawie podatkowym, wskazywały też licznie organizacje samorządowe. Związek Miast Polskich wielokrotnie podkreślał, że dopóty dopóki o zakresie obowiązku podatkowego decydować będą regulacje inne niż podatkowe, trudno będzie twierdzić o stabilnych źródłach dochodów gmin.

Rozważając hipotetyczny rozwój sytuacji, nie można wykluczyć przypadków, w których podatnicy – wbrew odroczonym skutkom wyroku – będą podejmowali próby kwestionowania opodatkowania budowli w dotychczasowy sposób (w oparciu o niekonstytucyjny, aczkolwiek obowiązujący przepis). Takiego ryzyka Trybunał nie jest zdolny wyeliminować odroczeniem skutków wyroku. W takich sytuacjach, jeżeli organ podtrzyma stanowisko o nadal obowiązującym przepisie definiującym budowlę, spór może trafić do sądu administracyjnego. Wydaje się, że to właśnie na tym etapie w konkretnej sprawie dojdzie do rzeczywistej oceny możliwości rozstrzygania w oparciu o przepis niekonstytucyjny (aczkolwiek obowiązujący).

Jak twierdzą prawnicy, trudno na obecnym etapie rozważać, jakie konsekwencje będzie miał wyrok w przyszłości. Okres odroczenia utraty mocy obowiązującej art. 1a ust. 1 pkt 2 upłynie 10 lutego 2025 r. Uwzględniając zasady prawidłowej legislacji podatkowej, nowa podatkowa definicja budowli powinna stać się elementem porządku prawnego od 1 stycznia 2025 r. Od wskazanej daty zatem lokalne organy podatkowe powinny zyskać podstawę do pobierania nowego podatku od budowli. Jeżeli zmiana dotychczasowych przepisów nie nastąpi, art. 1a ust. 1 pkt 2 utraci moc obowiązującą mocą wyroku. Jedynie hipotetycznie wskazać można, że w takiej sytuacji dojdzie do sytuacji patowej. 

Niewątpliwie samorząd gminny jako beneficjent wpływów z podatku od nieruchomości powinien efektywnie wykorzystać czas odroczenia skutków wyroku i dążyć w tym okresie do uwzględnienia przez prawodawcę wszelkich doświadczeń związanych z praktycznym stosowaniem przepisów definiujących przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią informacji (w załączeniu), aby dowiedzieć się więcej o potencjalnych skutkach wyroku dla opodatkowania budowli.

Biuro ZMP na podstawie informacji sporządzonej przez Kancelarię Ziemski & Partners

Załączniki:
Informacja dotycząca wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2023 r.