Co się stało 35 lat temu?

35 lat temu mieszkańcy miast i wsi po raz pierwszy po II wojnie światowej decydowali w całkowicie wolny sposób o przyszłości swoich małych ojczyzn. Z tej perspektywy widzimy, jak ważny był to moment dla Polski. To był początek nowej drogi. Po dekadach centralnego zarządzania nasz kraj odzyskał prawdziwą wolność, a lokalne społeczności – swoją tożsamość. Odrodzenie polskiej samorządności to fundament wolnej i demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej.

Przez te ponad trzy dekady Polki i Polacy w każdym regionie kraju wybierali lokalne władze i uczyli się decydować o swoich sprawach. Samorządy i ich mieszkańcy zdali ten egzamin, bo polskie regiony, miasta i gminy rozwinęły się w tym czasie nie tylko w zakresie infrastruktury, ale także podnosząc jakość usług publicznych, budując kapitał społeczny i tworząc warunki rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

Dzień Samorządu Terytorialnego został uchwalony przez Sejm RP w 2000 roku, na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego. W uchwale Sejm podkreślił znaczenie samorządów dla tworzenia lokalnych więzi i budowy demokratycznego państwa.

Samorządy dobrze wykorzystały możliwości rozwojowe, jakie dały im rozszerzane od lat 90. kompetencje, a później integracja Polski z Unią Europejską. Samorząd jest bliżej ludzi i lepiej zna ich realne potrzeby, więc lokalna dystrybucja środków i usług jest bardziej skuteczna i efektywna niż byłoby to w efekcie decyzji podejmowanych centralnie.

Jeśli tylko samorządy funkcjonują w rzeczywistości ustrojowej i politycznej zapewniającej skuteczne, zgodne z lokalnymi potrzebami demokratyczne zarządzanie i wyznaczanie kierunków rozwoju, są jednym z fundamentów dalszego rozwoju Polski.

Zasada samorządności należy do naczelnych zasad ustrojowych państwa polskiego. Samorządowi terytorialnemu jest poświęcony rozdział VII Konstytucji RP. Zgodnie z ustawą zasadniczą samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych, a jednostkom samorządu terytorialnego powinien być zapewniony udział w dochodach publicznych stosowny do przypadających im zadań (z czym – zwłaszcza w ostatnich latach – był problem).