W Rankingu Samorządów „Rzeczpospolita" stara się wyłonić i pokazać te samorządy, które najlepiej dbają o szeroko rozumiany, zrównoważony i trwały rozwój swoich małych ojczyzn i lokalnej wspólnoty, nie naruszając zasobów. Rozwijają się, opierając się na fundamencie trwałości ekonomicznej, środowiskowej, społecznej oraz w zakresie jakości zarządzania, która jest podstawowym elementem pozostałych trwałości.

W obszarze trwałości ekonomicznej badane są umiejętność samorządu budowy mocnego fundamentu finansowo-gospodarczego. Taki mogą zapewnić działania samorządu m.in. wspierające przedsiębiorczość i miejsca pracy (czego efektem jest wzrost dochodów podatkowych), dobre zarządzanie majątkiem własnym. Polityka finansowa i inwestycyjna samorządu z jednej strony musi zapewniać podstawy rozwoju (stąd pytanie dotyczące inwestycji w podstawową infrastrukturę techniczną), a z drugiej strony nie może być zbyt ekspansywna, drenująca posiadany dziś majątek.

Zwycięzcy tegorocznego Rankingu Samorządów najlepiej osiągają cele postawione w zestawieniu.

W kategorii miast na prawach powiatu pierwsze miejsce zajęła Zielona Góra.
Szczególnie dobre wyniki zanotowała w obszarze trwałości społecznej. Miasto duży nacisk kładzie na rozwój sieci żłobków i przedszkoli (w 2017 r. publiczne żłobki oferowały 405 miejsc, przedszkola – dziesięć razy tyle) oraz jakości oferty edukacyjnej dla młodzieży w wieku szkolnym. Wysokie są także, na tle innych aglomeracji, wydatki na sport i rekreację. Ważne, że o części tych wydatków decydują mieszkańcy w ramach budżetu partycypacyjnego, który w 2017 r. wyniósł 3,8 mln zł.
Zielona Góra wyróżnia się również w obszarze trwałości ekonomiczno-społecznej, głównie w zakresie odpowiedzialnego zarządzania finansami.
Drugie miejsce wśród miast na prawach powiatu – choć różnice punktowe nie są duże – zajął Rzeszów. Miasto może pochwalić się zrównoważoną polityką we wszystkich obszarach, na wyróżnienie może zasługiwać duże zaangażowanie lokalnych władz w ochronę środowiska. W 2017 r. do mieszkańców Rzeszowa trafiło 11 mln zł wsparcia na instalację odnawialnych źródeł energii, od dwóch lat realizowany jest szeroko zakrojony „Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Rzeszów".
Trzecie miejsce przypadło Olsztynowi, który okazuje się też być liderem w obszarze trwałości ekonomiczno-społecznej (uzyskał tu najwięcej punktów). Miasto stara się uzyskać jak najwięcej dochodów z różnych źródeł – z majątku własnego, z zewnętrznych źródeł, jak dotacje rozwojowe, by móc jak najwięcej inwestować w infrastrukturę służącą mieszkańcom.

W kategorii gmin miejskich oraz miejsko-wiejskich, I miejsce zajęła gmina Boguchwała (woj. podkarpackie). Swoją pozycję zawdzięcza m.in. najlepszym wynikom w obszarze trwałości społecznej. Władze starają się odpowiadać na wszystkie oczekiwania mieszkańców. Przykładowo zapewniły ostatnio, że mieszkańcy gminy mogą korzystać z rzeszowskiej komunikacji miejskiej i z przysługujących uczniom darmowych biletów. Gmina przykłada też dużą wagę do budowy społeczeństwa obywatelskiego, przekazując zadania różnym stowarzyszeniom czy organizując budżet partycypacyjny.

II pozycja przypadła gminie Podkowa Leśna, a trzecie zajął Ożarów Mazowiecki

Cele, zasady oraz kryteria oceny Rankingu Samorządów ustala niezależna kapituła pod przewodnictwem prof. Jerzego Buzka. Zestawienie jest przygotowywane w trzech kategoriach: miast na prawach powiatu, gmin miejskich i miejsko-wiejskich oraz gmin wiejskich. W rankingu nie jest uwzględniane miasto stołeczne Warszawa, ze względu na inny ustrój prawny oraz jego wielkość.
Ranking powstaje już od 15 lat i wraz ze zmieniającą się rzeczywistością ulega modyfikacjom. W tym roku przemodelowany zostały zestaw kryteriów oceny – lista wskaźników została m.in. pogłębiona w zakresie działań samorządów na rzecz ochrony środowiska. Podstawowy cel zestawienia – próba oceny jakości lokalnego rozwoju – pozostaje bez zmian. Potwierdzeniem tego może być fakt, że mimo zmian w metodologii wielu laureatów Rankingu Samorządów 2018 pojawiło się wśród najlepszych także w latach poprzednich.
Nowym rozwiązaniem jest to, że oceniano wszystkie miasta i gminy w Polsce (z wyjątkiem Warszawy). Do wszystkich jednostek wysłano zaproszenie do wypełnienia ankiet w systemie online. Wypełnienie ankiety nie było warunkiem decydującym o udziale w konkursie, jednak dawało możliwość uzyskania dodatkowych punktów.
Źródłem danych wykorzystanych w zestawieniu są ogólnie dostępne publiczne bazy GUS i Ministerstwa Finansów, a także odpowiedzi udzielone przez samorządy na pytanie ankietowe.
Kryteria oceny to zestaw około 50 wskaźników i szczegółowych pytań, dotyczących działań samorządów w kluczowych obszarach. W sumie uzyskać można było 100 punktów.

Pełne zestawienie Rankingu Samorządów "Rzeczpospolitej" dostępne jest na stronie internetowej.

Więcej informacji