Z Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
Poprawianie możliwości inwestycyjnych
Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej samorządowcy zgłosili postulaty udoskonalenia zapisów art. 243 ustawy o finansach publicznych. Obiecana przez premiera Donalda Tuska zmiana ma pozwolić samorządom więcej inwestować, korzystając ze środków unijnych w nowej perspektywie.
Ryszard Grobelny, prezes Związku Miast Polskich podziękował za przygotowaną w ministerstwie finansów propozycję, choć – jak zaznaczył – samorządowcy zdają sobie sprawę z tego, że pozwala ona tylko bardziej się zadłużyć. Jednak dla części samorządów to mogą być środki, które pozwolą na wygenerowanie wkładu własnego do projektów unijnych. Ważnym elementem tych propozycji jest dodatkowe wyłączenie z limitu spłaty zobowiązań kredytów, pożyczek i papierów wartościowych wraz z odsetkami i dyskontem.
Jednak propozycja resortu finansów dotyczy tylko umów na projekty finansowane co najmniej w 60% ze środków UE. Obejmuje wydatki wynikające z umowy o dofinansowanie zawartej po 1 stycznia 2013 r.
Samorządowcy chcą dalszych zamian zaproponowanych parametrów, m.in. obniżenia 60-procentowego udziału środków unijnych w danym projekcie do 30%. Jest to ważne tym bardziej, że w obecnej perspektywie JST były zachęcane, żeby zgodzić się na niższe dofinansowanie unijne, by lepiej wykorzystywać te środki. Teraz zostaną za to ukarani. Dlatego proponujemy obniżenie tego wskaźnika, prowadziliśmy wewnętrzne analizy i uważamy, że ten wskaźnik powinien oscylować wokół 30% zaangażowania środków unijnych. – uzasadniał Grobelny. Samorządowcy chcą też, aby były brane pod uwagę wszystkie projekty, realizowane od 2007 roku, czyli w całej obecnej perspektywie finansowej. Trzecim postulatem jest zmiana konstrukcji wskaźnika, który jest dziś liczony ze średniej 3-letniej na średnią 7-letnią. Ma to dwa znaczenia. Po pierwsze jest to stabilizacja sytuacji – 3-letni wskaźnik jest znacznie bardziej podatny na koniunkturę, wydłużenie okresu powoduje, że będzie on znacznie bardziej stabilny. – tłumaczył prezydent Poznania. Czwarty postulat z kolei jest bardziej techniczny, dotyczy wprowadzenia we wzorze z art. 243 do mianownika dochodów bieżących zamiast dochodów ogółem oraz wyłączenie odsetek z prawej strony licznika. Andrzej Porawski, sekretarz strony samorządowej dodał, że te postulaty mają na celu poprawę sytuacji JST w 2014 roku, który prawdopodobnie będzie najtrudniejszy. Nasze postulaty nie idą w kierunku kwestionowania tego, co państwo zaproponowaliście na przyszłość, tylko poprawy sytuacji w 2014 roku. – wyjaśniał Porawski.
Wiceminister finansów, Jacek Cichoń zgodził się na dyskusję nad postulatami, choć zaznaczył, że ma inne niż samorządowcy oraz RIO dane dotyczące liczenia średniej nadwyżki operacyjnej. Według resortu finansów, na dziś 110 JST nie spełnia wymogów art. 243, gdyby natomiast liczyć dane od 2007 r. – byłoby to aż 307 JST. Obie strony uznały, że warto się spotkać i przedyskutować postulaty samorządowe, a także skonfrontować dane finansowe. Komisja Wspólna upoważniła zespół finansowy do podjęcia wiążącej decyzji w sprawie zmian w art. 243. Zespół zebrał się w błyskawicznym terminie, 26 września br., ale niestety strona rządowa odrzuciła wszystkie postulaty (z dwóch po dyskusji samorządowcy sami się wycofali) samorządowców.
Nowa perspektywa unijna
Wiceminister rozwoju regionalnego, Paweł Orłowski przedstawił stan prac nad przygotowaniem dokumentów strategicznych i programowych na lata 2014-2020. Trwają formalne konsultacje społeczne umowy partnerstwa (która jest dokumentem przygotowywanym przez kraj członkowski i negocjowanym
z Komisją Europejską, określającym strategię wykorzystania funduszy europejskich dostępnych w ramach polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybołówstwa), a także programami operacyjnymi oraz kontraktem terytorialnym. Minister zapowiedział, że w październiku lub listopadzie projekty te zostaną skierowane do zaopiniowania przez Komisję Wspólną. Będą to najważniejsze dokumenty w nowej perspektywie unijnej. W przyszłej perspektywie nastąpi mocna decentralizacja systemu, aż 59 % funduszy strukturalnych będzie zarządzane przez samorządy województw. Każdy region będzie realizował swój program operacyjny, finansowany tak z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego, jak i europejskiego funduszu społecznego. Programy operacyjne są ściśle ze sobą powiązane. (Pełną informację na temat zaawansowania prac nad programami operacyjnymi zamieszczamy w załączniku do relacji.)
Fundusz kościelny
Komisja Wspólna ponownie rozpatrywała projekt nowelizacji ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, który zakłada możliwość odpisu od podatku od osób fizycznych 0,5 % na rzecz kościołów i związków wyznaniowych. Ponieważ ta propozycja uszczupli dochody JST z podatku PIT, samorządowcy zgodzili się ją zaakceptować pod warunkiem zapisania w projekcie rekompensaty ubytków (po 3-letnim okresie sprawdzania, jak działają nowe przepisy).
WORD-y na dobrej drodze
Wiceminister transportu, Maciej Jankowski przedstawił stan prac nad rozwiązaniem problemu związanego z elektronicznym dostępem do profilu kandydata na kierowcę, z którym od początku roku borykają się powiaty. Część Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego (WORD-ów) nie miało dostępu do danych osób egzaminowanych ze względu na brak integracji systemu teleinformatycznego dostarczonego przez konsorcjum ITS/Sygnity z systemem teleinformatycznym „SI Kierowca”, dostarczanym przez Państwową Wytwórnię Papierów Wartościowych. Jak poinformował minister Jankowski 20 września br. przedstawiciele obu instytucji oświadczyli przedstawicielom WORD-ów, że w 2014 roku zadanie obsługi systemu teleinformatycznego będą realizować wspólnie. Trwają jeszcze prace nad uzgodnieniem harmonogramu migracji danych z poszczególnych WORD-ów.
Marszałkowie są przeciwni
Ze względu na wykluczenie samorządu województw (a więc przewozów regionalnych) z dostępu do Funduszu Kolejowego od 2015 roku strona samorządowa negatywnie zaopiniowała projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie zatwierdzenia Programu rzeczowo-finansowego wykorzystania środków Funduszu Kolejowego w latach 2014-2019.
Obcięte „schetynówki”
Ministerstwo administracji i cyfryzacji złożyło wniosek o upoważnienie Zespołu ds. Infrastruktury o wydanie opinii wiążącej w sprawie projektu uchwały w sprawie Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych. Samorządowcy od razu zapowiedzieli jednak negatywną opinię do tego projektu, gdyż zakłada on zmniejszenie kwoty wydatków budżetu państwa w 2014 r. z obiecywanego 1 mld zł do zaledwie 250 mln zł, a także zmniejszenie łącznej puli na realizację programu w latach 2012-2015 z 2,7 mld zł do 1,95 mld zł. Jak podkreślają samorządowcy, propozycja taka przy „wysychaniu” innych, np. unijnych źródeł finansowania budowy i modernizacji dróg lokalnych jest nie do zaakceptowania.
Z pozytywną opinią
Z siedemnastu projektów aktów prawnych opiniowanych przez Komisję Wspólną aż piętnaście uzyskało pozytywną opinię, m.in. projekt nowelizacji ustawy o transporcie drogowym (która chroni prawa pasażerów w przewozach autobusowych i autokarowych), projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy gminni mogą nakładać mandaty karne czy projekt nowelizacji ustawy o funduszu sołeckim. Tym razem pozytywną opinię otrzymał też projekt uchwały rady ministrów w sprawie „Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2014-2019” – projektodawcy zaproponowali zapisy dotyczące przeglądu prawa tak, by wyeliminować korupcjogenne przepisy, takie jak te, dotyczące ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Sprawy niezałatwione
Tym razem aż 17 projektów znalazło się wśród spraw niezałatwionych na poprzednich posiedzeniach KWRiST. Udało się zaopiniować pozytywnie (z opinią wiążącą) m.in. pakiet rozporządzeń ministra pracy i polityki społecznej w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców oraz projekt Krajowego Programu Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu. Negatywnie natomiast Zespół ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej zaopiniował projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która zmienia definicję „kompleksowości” badań (co może wyeliminować poradnie specjalistyczne z małych miejscowości), wprowadza też niebezpieczne zapisy dotyczące kontroli świadczeniodawców (przerzuca na nie koszty tych kontroli oraz zmienia zapisy dotyczące zawiadamiania o kontroli czy o prowadzeniu kilku kontroli jednocześnie).
Sprawy różne
Samorządowcy zgłosili problem uchwalonego przez sejm (w ustawie o drogach publicznych) sposobu przekazywania fragmentów dróg między szczeblami samorządu, np. po wybudowaniu obwodnicy, dawna droga krajowa nie jest przekazywana już gminie, ale marszałkowi województwa, który po 30 dniach może ją przekazać staroście (ale może też przekazać inny fragment drogi), starosta po kolejnych 30 dniach może z kolei przekazać tę drogę gminie. Jest to rozwiązanie niekonstytucyjne i samorządowcy prosili ministra transportu o interwencję.
Sekretarz strony samorządowej, Andrzej Porawski zgłosił też wniosek, by minister finansów zajął się problemem skutków uchwały siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie VAT-u. Z uzasadnienia uchwały wynika, że w samorządzie są jednostki budżetowe, które nie są samodzielne, ale już poza nimi są jednostki bardziej budżetowe lub mniej budżetowe, skoro jedne z nich nie są podatnikami VAT, ale inne mogą być podatnikami VAT. Stan zawieszenia trwa już kilka miesięcy. Niektóre samorządy podejmują działania konsolidacyjne, inne czekają na stanowisko ministerstwa finansów, a jeszcze inne czekają na cud. – mówił sekretarz Porawski, prosząc o pilne zajęcie się tym problemem, który może rodzić ogromne konsekwencje dla samorządu (np. wysokie koszty i kary dla osób pełniących funkcje JST).
Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej zaplanowane jest wyjątkowo w przedostatnią środę miesiąca, a więc 23 października br.
Hanna Hendrysiak
