Z Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
Informatyzacja
Plany i projekty informatyzacji administracji publicznej w części dotyczącej samorządu terytorialnego były przedmiotem pierwszej z kolejnego cyklu debat systemowych podczas posiedzenia Komisji Wspólnej 26 lutego br.
Minister administracji i cyfryzacji, Rafał Trzaskowski omówił Program Operacyjny Polska Cyfrowa (POPC) w kontekście współpracy z samorządem terytorialnym. Zaznaczył, że program na nową perspektywę finansową UE wyrasta z tego, który będzie jeszcze realizowany do 2015 roku. Ostrzegł, że pieniądze z kolejnej perspektywy będą trudniejsze do wydania, dlatego że znacznie trudniej będzie przenosić pieniądze między projektami w razie niewykorzystania środków, co więcej te pieniądze „wypadną z narodowej, polskiej koperty”. - To oznacza że my wszyscy musimy się znacznie lepiej przygotować na nową perspektywę finansową i jak najlepiej wykorzystać doświadczenia z obecnej – powiedział minister Trzaskowski. I dodał, że samorządy odgrywają niesłychanie istotną rolę w budowaniu sieci szerokopasmowych, bo to wy decydujecie o planach zagospodarowania przestrzennego, lokalizacji inwestycji czy wysokości opłat lokalnych i przez swoje decyzje możecie przyspieszyć albo opóźnić budowę sieci. A Polska jest w tej chwili największym placem budowy w Europie w infrastrukturę telekomunikacyjną, bo budujemy ponad 45 tysięcy km sieci. Minister zapowiedział, że na dokończenie sieci będzie ponad 1 mld Euro.
W kwestii e-administracji przypomniał, że ponad 70% usług jest realizowanych przez samorząd, więc współpraca w tym zakresie jest koniecznością (dobrym narzędziem jest tu Linia Współpracy), a wiedza samorządowców jest niesłychanie cenna.
- Ja odkrywam coraz więcej samorządów, które przygotowały tak dobre usługi, że warto byłoby się nimi podzielić. Czasem i administracja centralna mogłaby z nich skorzystać – komplementował minister Trzaskowski.
Wśród zadań do zrealizowania na ten rok wymienił m.in. zmianę funkcjonalności ePUAP-u (celem jest jeden portal, który będzie odsyłał do wszystkich e-usług, które będą się wzajemnie widzieć) i wyodrębnienie profilu zaufanego w celu utworzenia jednego dostępu do różnych usług. W planach jest też umożliwienie dostarczanie do urzędów skanów dokumentów zamiast ich wersji papierowej.
Co o tym myślą samorządowcy
Prezentacje, na życzenie samorządowców, przedstawili też przedstawiciele Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, a także resortów: spraw wewnętrznych, zdrowia i edukacji (prezentacje zamieszczamy obok).
Jan Maciej Czajkowski, współprzewodniczący Zespołu ds. Społeczeństwa Informacyjnego przedstawił uwagi samorządowców do prezentacji rządowych. - Zwracamy uwagę na potencjalne zagrożenia, wynikające z braku możliwości skorzystania przez znaczną część JST i ich jednostek organizacyjnych (urzędy, szkoły, przychodnie, szpitale) z przygotowywanych centralnie e-usług, udostępnianych im na zasadzie hostingu. Korzystanie z takich usług wymaga ze strony użytkownika zapewnienia dostępu do Internetu o odpowiedniej szybkości transferu danych, lecz nie wszystkie JST mają obecnie odpowiednie możliwości. Taki dostęp wiąże się także dla JST z określonymi kosztami – mówił Czajkowski, przypominając, że w nowej perspektywie JST nie będą mogły skorzystać ze środków POPC. Wniósł też, aby wszelkie e-usługi przygotowywane na zasadzie hostingu czy Cloud Computing skierowane były do najmniejszych i najsłabszych finansowo gmin i powiatów, gdyż te duże sobie poradzą. Z kolei w imieniu dużych miast i województw samorządowych wniósł o lepszą koordynację przedsięwzięć centralnych z projektami samorządowymi, gdyż często projekty rządowe przewidują zadania dla JST - bez dokonywania z nimi uzgodnień w tym zakresie. Tu warto by wykorzystać Komitet ds. Cyfryzacji. Samorządowcy apelują też o zaplanowanie środków finansowych na funkcjonowanie realizowanych projektów, których roczne utrzymanie, już po wdrożeniu, będzie kosztować około 15 % wartości projektu.
Minister Trzaskowski przyznał, że wnioski samorządowe są celne i zgodził się z diagnozą problemów. Wiceminister Orłowski dodał natomiast, że usługa powinna być tak konstruowana, by przyniosła oszczędności, dzięki czemu część niewydanych pieniędzy będzie mogła być przeznaczona na funkcjonowanie systemu.
Inwestycje na obszarach wiejskich
Tym razem długą dyskusję wywołał projekt Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Samorządowcy podkreślali, że wprowadzone w wyniku konsultacji zmiany idą w dobrym kierunku, zwłaszcza te dotyczące rozszerzenia działania „Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich” o tzw. małą infrastrukturę w zakresie dróg lokalnych, inwestycji wodno-kanalizacyjnych i zarządzania wodą. Pochwalili też umożliwienie realizacji inwestycji o charakterze odnowy wsi w ramach działania Leader, a także wsparcie infrastruktury technicznej w poddziałaniu: Realizacja operacji w ramach Lokalnych Strategii Rozwoju. Uważają jednak proponowane zwiększenie finansowania o 300 mln Euro za dalece niewystarczające. Zofia Szalczyk, wiceminister resortu rolnictwa wyjaśniała, że w nadchodzącej perspektywie finansowej jest aż o 3,9 mld euro mniej niż obecnie na PROW. Nie da się więc zaspokoić wszystkich potrzeb i przenosić wszystkich zadań do nowego programu. Część zadań będzie jednak realizowana w ramach Polityki Spójności – trzeba więc łącznie patrzeć na wsparcie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. - W trzecim etapie konsultacji wpłynęło ponad 10 tysięcy wniosków od 1200 podmiotów, z których większość dotyczyła zwiększenia puli środków. Dla nas najważniejsze były uwagi reprezentacji krajowych, w tym korporacji samorządowych. Do 80 mln euro zwiększyliśmy więc środki na małą infrastrukturę techniczną, wsłuchując się w postulaty środowiska samorządowego. Trzeba mieć także na względzie, że PROW jest obciążony zobowiązaniami wieloletnimi, a 30% środków musi być przeznaczone na zadania pro środowiskowe, więc dużych możliwości przesunięć nie ma – wyjaśniała wiceminister Szalczyk.
Ponieważ Jacek Protas, marszałek warmińsko-mazurski nalegał, by negatywnie zaopiniować projekt programu, tymczasem samorządowcy na swoim posiedzeniu uzgodnili, że opinia będzie pozytywna, ostatecznie Komisja zdecydowała się upoważnić zespół roboczy do odbycia kolejnej rundy negocjacji i ostatecznego zaopiniowania projektu. Zespół zbierze się już 4 marca br.
Zaakceptowane programy regionalne
Komisja Wspólna uzgodniła 9 z 16 projektów regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020: wielkopolskiego, małopolskiego, lubelskiego, śląskiego, mazowieckiego, zachodniopomorskiego, podkarpackiego, pomorskiego i lubuskiego. Przyjęła również projekt Dokumentu Implementacyjnego do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030), pod warunkiem zmiany - często zbyt wyśrubowanych - kryteriów oceny poszczególnych projektów (jako przykład podawano kryterium natężenia ruchu drogowego ustalone na 75 tys. pojazdów na dobę, które jest w stanie spełnić tylko obwodnica Warszawy; pozostałe drogi otrzymają w tym kryterium niską punktację).
Projekt nowelizacji uchwały w sprawie programu przebudowy dróg lokalnych (tzw. schetynówki) uzyskał akceptację, jednak samorządowcy zgłosili wnioski. Jednym z nich było, aby do końca realizacji programu nadal ministerstwo administracji i cyfryzacji było jego realizatorem (wobec planów przeniesienia go do ministerstwa rozwoju i infrastruktury). Marek Wójcik, zastępca dyrektora Biura ZPP wniósł też, aby w kryteriach uwzględnić preferencje dla tych JST, których drogi lokalne zostały zniszczone w wyniku budowy dróg krajowych i autostrad oraz wypadków na nich (w wyniku których skierowano na lokalne drogi ciężki sprzęt oraz TIR-y, które zniszczyły drogi lokalne, nieprzystosowane do takiego ruchu).
- W kryteriach na rok 2015 prosimy, aby uwzględnić, że część samorządów znalazła się w specyficznej sytuacji, przygotowując wnioski na 2014 roku – będąc przekonana że będzie przyjęty tylko jeden wniosek, gdyż kwota 250 mln nie dawała szans na uwzględnienie kolejnych wniosków. Inne samorządy, które złożyły więcej wniosków, dziś są w lepszej sytuacji – mówił Wójcik.
Zaopiniują zespoły robocze
Ponieważ projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizowania nauki religii w publicznych szkołach i przedszkolach rodzi skutki finansowe po stronie samorządowej, Komisja odmówiła zaopiniowania go do czasu ich wyliczenia i zaplanowania rekompensaty dla JST. Projekt powróci na zespół ds. Edukacji, Kultury i Sportu, który wyda ostateczną opinię w tej sprawie.
Podobnie Komisja zdecydowała w sprawie projektów rozporządzeń ministra pracy i polityki społecznej, dotyczących karty dużych rodzin – ponieważ trwają jeszcze konsultacje, a samorządowcy zgłosili sporo uwag, ostateczną opinię wyda Zespół ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej KWRiST. Podobna decyzja zapadła w kwestii projektu ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, a także projektu resortu rolnictwa – nowelizacji ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych.
Ostatecznie Komisja Wspólna zaopiniowała 36 spośród 43 projektów, które znalazły się w porządku obrad, pozostałe kierując na zespoły robocze z upoważnieniem do wydania opinii wiążącej.
Lokalne strategie rozwoju
Andrzej Porawski, sekretarz Strony Samorządowej ponownie wniósł kwestię uwzględnienia w systemie prawnym lokalnych strategii rozwoju. Nie udało się jej wprowadzić we właśnie znowelizowanej ustawie o polityce rozwoju, jednak podczas dyskusji na ten temat w Senacie uznano, że w przyszłości ta kwestia powróci.
- Chciałbym podkreślić, że jest to temat, którym uznajemy za ważny. Pragniemy prosić, aby w możliwie niedługim czasie, wykorzystując prace legislacyjne te lokalne strategie rozwoju uzyskały miejsce w polskim systemie prawnym. – kolejny już raz przekonywał stronę rządową Porawski - Bo dziś wytworzyła się taka sytuacja, że politykę rozwoju prowadzi rząd, województwa, powiaty i gminy, ale w przypadku gmin i powiatów polityka rozwoju jest prowadzona tylko przez programy, a nie strategie. Ponieważ strategie stanowią niezaprzeczalny dorobek polskiego samorządu lokalnego, prosimy stronę rządową o uwzględnienie naszego postulatu w miarę możliwości.
Wiceminister rozwoju Paweł Orłowski potwierdził, że przy okazji kolejnych prac parlamentarnych sprawa lokalnych strategii powróci do dyskusji i wtedy będzie okazja, by to zagadnienie doprecyzować.
Łotewscy obserwatorzy
Lutowym obradom przyglądała się delegacja samorządowców z Łotwy, którzy przyjechali do Polski poznać doświadczenia polskich miast w strategicznym planowaniu rozwoju lokalnego, z wykorzystaniem informacji zarządczej i wskaźników – m.in. pochodzących z Systemu Analiz Samorządowych do zarządzania miastem, a także użyteczność wymiany doświadczeń między samorządami jako źródło innowacji w zarządzaniu miastem. W trakcie 5-dniowej roboczej wizyty łotewska delegacja miała też okazję zobaczyć, jak pracuje Komisja Wspólna – unikatowe rozwiązanie do bieżącej współpracy między rządem a samorządem terytorialnym.
Cezary Przybylski, do niedawna starosta bolesławiecki, 13 lutego br. został marszałkiem województwa dolnośląskiego i jako przedstawiciel ZPP w Komisji Wspólnej po raz ostatni uczestniczył w obradach. Od marca zastąpi go Piotr Lech, starosta milicki.
Kolejne posiedzenie Komisji odbędzie się 26 marca br.
Hanna Hendrysiak
