Z Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Komisja Wspólna uzgodniła, przygotowany w ministerstwie edukacji narodowej projekt nowelizujący ustawę - Karta Nauczyciela. Projekt może przynieść samorządom nawet miliard złotych oszczędności, więc pomimo zastrzeżeń samorządowcy dali pozytywną opinię.

Projekt nowelizacji zakłada m.in., że samorządy będą się rozliczały z całej puli środków przeznaczanych na pensje nauczycieli, a nie z kwot wydawanych w poszczególnych grupach awansu. To rozwiązanie ułatwi motywacyjne podejście do płac nauczycielskich. W rozliczeniu średnich wynagrodzeń będzie też uwzględniany (mocno krytykowany przez samorządowców) dodatek wiejski, którego kwota została określona przez MEN, co oznacza, że nie będzie on rosnąć wraz ze zmianami kwoty bazowej.

Przygotowana przez MEN nowelizacja zakłada również m.in. likwidację niektórych uprawnień socjalnych (dodatku mieszkaniowego, zasiłku na zagospodarowanie, prawa do lokalu mieszkalnego czy prawa do użytkowania działki gruntu szkolnego), zmiany w urlopach na poratowanie zdrowia czy urlopach wypoczynkowych (nauczycielowi będzie przysługiwać w ciągu roku 47 dni, w tym – 28 bez przerwy).

Zastrzeżenia samorządowców

Podczas prac Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu samorządowcy podkreślali, że projekt nie realizuje najważniejszych ich postulatów, którymi były: wykreślenie art. 30a i 30b, czyli likwidacji tzw. średnich wynagrodzeń jako rozwiązania antymotywacyjnego,  zwiększenie pensum nauczycieli, przejęcie finansowania urlopów na poratowanie zdrowia przez ZUS oraz zmiana systemu awansu zawodowego nauczycieli, który w obecnej formule już się wyczerpał.

Ponieważ jednak nawet te okrojone zmiany zaproponowane przez MEN mogą przynieść duże oszczędności, samorządowcy zdecydowali się projekt poprzeć. Zgłosili jednak wniosek, aby projektodawcy wycofali się z przekazania organom prowadzącym szkoły komisji egzaminacyjnych na nauczyciela dyplomowanego oraz z przekazania JST komisji dyscyplinarnych.

- Bardzo nam na tym zależy i myślę, że żadna ze stron nic nie straci, jeżeli dojdzie tutaj do kompromisu. Dlatego proponuję zaopiniować ten projekt pozytywnie z uwagą, że bardzo nam zależy na uwzględnieniu tych dwóch wniosków w dalszych pracach. – powiedział wójt Marek Olszewski, Współprzewodniczący zespołu edukacyjnego. Wiceminister edukacji narodowej, Przemysław Krzyżanowski zobowiązał się, że oba postulaty „zostaną zaakcentowane na posiedzeniu Komitetu Stałego Rady Ministrów”, co było dyplomatyczną formą odrzucenia wniosków.

Nowe zasady rekrutacji do szkół i przedszkoli

Komisja Wspólna uzgodniła również projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty, który został przygotowany w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który nakazał przeniesienie zapisów dotyczących rekrutacji do szkół i przedszkoli z rozporządzenia do ustawy. - Ministerstwo edukacji podeszło do tej kwestii nieco rozszerzająco i odnieśliśmy wrażenie, że przy okazji popełniono trochę błędów i niezręczności. Najpoważniejszą uwagą jest – co do zasady - czy dzieci z rodzin o niskich dochodach powinny mieć pierwszeństwo przed dziećmi z rodzin o wyższych dochodach. – mówił Marek Olszewski. Zespół Edukacji odstąpił od wydania opinii o projekcie, tym bardziej, że korporacje samorządowe przekazały kilkadziesiąt szczegółowych uwag, na które nie otrzymały odpowiedzi, nie dostały też nowej wersji projektu.

Minister Krzyżanowski jednak, którego poparła Magdalena Młochowska, współprowadząca obrady wiceminister administracji i cyfryzacji nalegał, by Komisja nie odkładała opiniowania, gdyż projekt musi jak najszybciej wejść w życie - do końca roku powinien być przyjęty przez sejm. - To Trybunał Konstytucyjny spytał, czemu nie są w kryteriach uwzględnione grupy wymienione w artykułach od 69 do 71 Konstytucji RP, czyli m.in. rodziny o niskim statusie materialnym – wyjaśniał minister Krzyżanowski - To kryterium budzi ogromne emocje i rozumiem, że przeszkadza w pełnym formułowaniu i przygotowaniu swojej strategii rekrutacyjnej, ale my jako ministerstwo edukacji narodowej wyrok Trybunału Konstytucyjnego musimy po prostu wykonać. Ostatecznie Komisja przyjęła wyjaśnienia ministra i uzgodniła projekt.

Geodezja i kartografia a zadania zlecone

Samorządowcy wydali również pozytywną opinię o projekcie założeń ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne, której celem jest stworzenie regulacji prawnych dostosowanych do aktualnego prawa oraz technologii. Ma ona też zlikwidować bariery w procesie inwestycyjnym poprzez doprecyzowanie prawnych relacji pomiędzy wykonawcami prac geodezyjnych i kartograficznych a organami administracji, a także usprawnić sytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu. Podobnie jak w poprzednim przypadku jest też odpowiedzią na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który w lipcu br. dał rok na zmianę zapisów dotyczących opłat za prowadzenie i udostępnianie zasobów geodezyjnych i kartograficznych.

Andrzej Porawski, sekretarz strony samorządowej powiedział, że jednym z powodów, dla których Związek Miast Polskich negatywnie zaopiniował ten projekt są nie tyle zawarte w nim zapisy, co kwestia notorycznego niedofinansowania zadań zleconych, w tym w dużym stopniu właśnie tego zadania. Ponieważ rozumiemy, że tej kwestii w założeniach nie ma, jesteśmy gotowi odstąpić od tego argumentu w tej sprawie. Przy tej okazji jednak ponownie zgłaszam postulat do współprzewodniczących Komisji o zajęcie się kwestią finansowania zadań zleconych – mówił Porawski. I dodał, że ZMP złożył w tej sprawie wniosek już kilka miesięcy temu. Ponieważ niedobór środków na zadania zlecone szacowany jest rocznie na kilka miliardów złotych, sekretarz strony samorządowej zaapelował, by poświęcić temu zagadnieniu czas na najbliższej Komisji Wspólnej.

W tę kwestię wpisuje się również problem zgłoszony przez Tomasza Fijołka, wicedyrektora Biura Unii Metropolii Polskich związany z wprowadzeniem zryczałtowanych dodatków energetycznych (w znowelizowanej w lipcu br. ustawie Prawo energetyczne), przyznawanych przez prezydenta, burmistrza lub wójta. Jest to również zadanie z zakresu administracji rządowej, zlecone samorządom – na pokrycie kosztów jego obsługi zwiększono dotację zaledwie o 2 %. Miasta UMP obliczyły, że dotacja nie starcza nawet na koszt wysyłki decyzji administracyjnej w tej sprawie. Gdyby dotacja miała pokryć realne koszty realizacji tego zadania, winna być zwiększona o 16-18 %. Stąd wniosek UMP o podjęcie w tej sprawie inicjatywy rządowej.

Wraca problem „janosikowego”

Rudolf Borusiewicz, dyrektor Biura ZPP, zgłosił problem powiatów, ale i innych JST związany z przyszłorocznymi prognozami na wpłaty „janosikowego” przez bogatsze samorządy. Według prognoz przyszłorocznej subwencji, w niektórych przypadkach „janosikowe” wzrasta o 100% w porównaniu w rokiem bieżącym. Ponieważ większość JST po wpłaceniu oczekiwanej kwoty znajdzie się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, ZPP oczekuje od rządu przygotowania programu wsparcia. - W województwie dolnośląskim prawdopodobnie, mówię prawdopodobnie, bo to jest wstępna prognoza, wszystkie powiaty, poza polkowickim będą musiały wprowadzić programy naprawcze. Czy to wskazuje, że powiaty nie potrafią skonstruować budżetu, czy też jest to błąd systemowy w założeniach wskaźnika? – pytał retorycznie Cezary Przybylski, starosta bolesławiecki. A Andrzej Porawski dodał, że rozwiązania systemowe od dawna nie funkcjonują, a „janosikowe” było liczone w 2003 roku dla warunków roku 2004. Od tego czasu system dochodów JST znacząco się zmienił, podczas gdy system wyrównawczy w ogóle nie drgnął. - Przy tej okazji chcę dodać, że ostatnio otrzymujemy sygnały od samorządów, że dostają propozycje wykorzystania pewnych niewykorzystanych jeszcze środków unijnych w obecnej jeszcze perspektywie finansowej i odpowiadają negatywnie, tłumacząc, że nie są w stanie podejmować tych nowych zadań, ponieważ mają tak napięty stan finansów. – powiedział Porawski i zaapelował, by spojrzeć wreszcie systemowo na finanse samorządowe, bo ministerstwo finansów zdaje się niezainteresowane samorządową częścią finansów publicznych.

Ostro na to odpowiedziała wiceminister Hanna Majszczyk, która przypomniała, że 3,5 roku temu resort finansów złożył samorządowcom aż 6 propozycji zmian „janosikowego” i do dziś nie otrzymał na nie odpowiedzi. - Dzisiaj z perspektywy czasu można te propozycje oceniać inaczej, dużo się przez te lata wydarzyło, możemy mówić o innych propozycjach. Dodała też, że właśnie trwają prace analityczne, dotyczące zmian „janosikowego”, bo resort widzi, że po kilku latach dawne propozycje się zdezaktualizowały.

Zmiana art. 243 w połowie listopada

Współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej, marszałek Jacek Protas z kolei spytał, na jakim etapie prac jest projekt ustawy o finansach publicznych, zmieniający indywidualny wskaźnik zadłużenia. Do 15 listopada br. bowiem JST mają złożyć projekty uchwał budżetowych na kolejny rok, a cały czas czekają na przyjęcie przez sejm zmian, które umożliwią uchwalenie ich zgodnie z prawem. Hanna Majszczyk odpowiedziała, że projekt jest po pierwszym czytaniu w sejmie, 22 października br. pracowała nad tym projektem sejmowa Komisja Finansów Publicznych. - Myślę, że prace nad tym projektem idą bardzo szybko i sprawnie i na najbliższym posiedzeniu sejmu będzie drugie i trzecie czytanie tej ustawy, a potem pójdzie do senatu. Nie spodziewamy się, by były jakieś opóźnienia. Według moich ocen ustawa powinna być uchwalona do połowy listopada.  – poinformowała wiceminister

Ustalenia Komisji

Tym razem Komisja Wspólna omówiła 39 projektów aktów prawnych, z czego aż 34 uzgodniła, w tym m.in. projekt założeń nowelizacji ustawy o lasach; projekt rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego w sprawie udzielania pomocy de minimis przez fundusze rozwoju obszarów miejskich w ramach RPO; projekt założeń ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych, a także pakiet rozporządzeń „koszykowych” (czyli świadczeń gwarantowanych) ministerstwa zdrowia. 5 projektów zostało skierowanych ponownie do prac zespołów roboczych z upoważnieniem do wydania opinii wiążącej, w tym projekt w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, gdyż samorząd województw w ostatniej chwili zgłosił jeszcze sporo uwag; projekty rozporządzeń MAiC w sprawie oddawczych i nadawczych skrzynek pocztowych, a także projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej odbędzie się 20 listopada br.

                                      Hanna Hendrysiak