V Samorządowe Forum Kultury
12-13 września 2013 r. w Gorzowie Wlkp. odbyło się V Samorządowe Forum Kultury Związku Miast Polskich. Tegoroczne tematy Forum to m.in. zarządzanie strategiczne w kulturze, muzea oraz lokalni liderzy edukacji kulturalnej.
Przyczynkiem do panelu poświęconemu zarządzaniu strategicznemu w kulturze był niedawno opublikowany raport kwartalnika Res Publica Nowa „Miejskie polityki kulturalne”. Przez blisko rok przebadanych zostało 66 miast, w których mieszka ponad 12 mln Polaków. Badacze przeprowadzili prawie 200 wywiadów i przeanalizowali 390 uchwał budżetowych. Raport miał na celu wywołanie dyskusji i sprawdzenie, w jaki sposób władze miast organizują swoje działania w dziedzinie kultury.
- Przyjęliśmy zasadę, że dzięki raportowi nie będziemy mówić, jak powinno być, ale spróbujemy zrozumieć, w którym momencie jesteśmy i jakie perspektywy sa przed nami – mówił podczas Forum Wojciech Przybylski, redaktor naczelny Res Publica Nowa.
Z raportu wynika, że miejska polityka kulturalna jest zorientowana przede wszystkim na budowanie marketingowego wizerunku oraz infrastruktury kulturalnej. W latach 2007-2012 wydatki na inwestycje w remonty starych i budowę nowych obiektów w badanych miastach wzrosły o 171%. W tym samym czasie ilość środków finansowych przeznaczonych na bieżącą działalność kultury wzrosła o 40%.
- Tak wielkie środki przeznaczane na inwestycje z jednej strony rozwiązują istniejące ogromne braki infrastrukturalne, z drugiej jednak narażają miejska kulturę na poważny kryzys w nadchodzącej przyszłości – ostrzegają autorzy raportu.- Koszty utrzymania nowych obiektów, a często także mieszczących się w nich nowych instytucji kultury mogą sprawić, że na realizacje planów dotyczących wzmocnienia roli kultury w funkcjonowaniu i rozwoju miast zabraknie pieniędzy.
Wojciech Przybylski zwracał też uwagę, że władze miast, podobnie zresztą jak ministerstwo kultury, prowadzą swoją politykę kulturalną na wyczucie, nie stosując żadnych sensownych systemów ewaluacji swoich inwestycji. W przeważającej większości nie posiadają też spisanych i przemyślanych planów rozwoju kultury. Istnieje zagrożenie, że w krótkim czasie konieczne stanie się wsparcie miast w ich dążeniach do realizacji lepszej polityki kulturalnej.
Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich zauważył, że coraz więcej miast zamawia zewnętrzne ewaluacje swoich inwestycji. Również projekty realizowane z pomocą środków z Unii Europejskiej wymagają dokonywania systematycznej oceny podjętych działań. Rośnie też liczba miast, które już opracowały lub przygotowują się do przyjęcia strategii sektorowych dotyczących rozwoju kultury. Podczas Forum swoje działania w tej dziedzinie zaprezentowały Kołobrzeg, Słupsk, Toruń oraz Gorzów Wlkp.
Gorzowskie spotkanie było okazją do podjęcia w szerszej skali rozmowy na temat kondycji muzeów samorządowych. Wcześniej tematyką tą zajmowała się komisja kultury Związku Miast Polskich. Związek chciałby dopracować się standardów, które mogłyby stać się podpowiedzią dla lokalnych gospodarzy muzeów. Z drugiej strony Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów pracuje nad strategią rozwoju muzealnictwa oraz być może będzie wnosił o zmiany w ustawie o muzeach. Samorządy mają być zaproszone do tej debaty. Podczas Forum o swoich ciekawych doświadczeniach opowiadali praktycy – dyrektor Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, dyrektor Muzeum Historii Miasta Krakowa oraz burmistrz Turku. Swoimi refleksjami podzielił się z uczestnikami spotkania profesor Wojciech Suchocki, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu.
- Kultura jest po to, by ludzie byli wolni – mówił.- To, co próbujecie robić w miastach, powinno się skupiać wokół słowa „wolność”. Niebezpieczne jest zrutynizowanie naszych działań, wypełnianie rubryk, „odfajkowywanie” spraw.
Podkreślił, że muzea obecnie muszą zajmować się edukacją w znacznie większym stopniu niż wcześniej, by zaradzić lukom, które powstają w skutek działania obecnego systemu kształcenia dzieci i młodzieży. Mówiąc o istocie instytucji muzeum, którą można zawrzeć w słowach: sztuka, pamięć, miejsce, profesor Suchocki wzmocnił w obecnych na sali muzealnikach i samorządowcach poczucie sensu ich pracy, tak często nie rozumianego przez mieszkańców.
Lokalni liderzy edukacji kulturalnej – to ostatni z tematów, jakim zajęli się uczestnicy V Samorządowego Forum Kultury. Podstawą do rozmowy na ten temat stał się ogólnopolski projekt badawczy wspólnie realizowany przez Związek Miast Polskich i Regionalne Obserwatorium Kultury Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu „Kompetencje lokalnych liderów edukacji kulturalnej. Studium metod, mediów i warunków kulturalnego oddziaływania na mieszkańców polskich miast”.
Ewa Parchimowicz
Szersza relacja z V samorządowego Forum Kultury w najbliższym wydaniu „Samorządu Miejskiego”
