Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu  Terytorialnego

          Michał Boni, minister administracji i cyfryzacji, został nowym współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ze strony rządowej i po raz pierwszy prowadził obrady 30 listopada 2011 r. w Warszawie.

Kiedy na rozpoczęcie przedstawił najważniejsze cele swojej działalności jako współprzewodniczącego - w samorządowców wstąpiła nadzieja na zmiany na lepsze. Minister Boni zaznaczył, że współpraca z samorządowcami jest dla niego nowym, istotnym wyzwaniem, bo w trudnych czasach kryzysu, aby kraj się rozwijał, trzeba uruchomić wszystkie rezerwy rozwojowe, energię obywateli, instytucji, wspólnot, w tym także samorządowych. Poza tym Boni zadeklarował, że w nowo powstającym ministerstwie administracji i cyfryzacji część samorządowa jest kluczowa, ponieważ jego celem jest budowanie spójności administracji rządowej i samorządowej, aby obowiązywały w nich takie same, wysokie standardy dla lepszej obsługi obywateli. Celem jest też przywrócenie sprawności i rzetelności konsultacji w ramach KWRiST.

Obietnica poważnego traktowania

- Na ogół konsultacje przebiegają sprawnie, a strona samorządowa jest słuchana z uwagą. Bywają jednak takie obszary, w których to słuchanie samorządowców jakby na chwilę zamiera. Z punktu widzenia procesu demokratycznego jest to zjawisko niedobre, powinniśmy umiejętnie się słuchać, przedstawiać argumenty, co oczywiście nie oznacza, że uda się wszystkie kwestie sporne rozwiązać – mówił nowy współprzewodniczący. Dobre wrażenie zrobiła zapowiedź ministra, że będzie ograniczał do minimum wejście w życie rozwiązań, co do których okaże się, że właściwie nie ma środków na ich realizację. - Niekiedy lepiej powiedzieć wcześniej samemu sobie i obywatelom, że nie stać nas na jakieś rozwiązanie, niż umawiać się co do takiej gry, że schowamy na chwilę ocenę skutków regulacji gdzieś z boku,  wprowadzimy rozwiązanie, a później okaże się, że brakuje przysłowiowych 760 milionów. Lepsza jest prawda niż fikcja. – podkreślił. Te słowa zostały bardzo dobrze przyjęte przez obecnych na sali samorządowców, zwłaszcza w kontekście trudnych rozmów na temat znalezienia pieniędzy na realizację nowych zadań nałożonych na gminy i powiaty przez ustawę o pomocy rodzinie i pieczy zastępczej, która wchodzi w życie 1 stycznia 2012 roku.

Trzecia z zapowiedzianych zmian dotyczy woli i zasady współpracy ogniw rządowo-samorządowych – na poziomie lokalnym i regionalnym. - Zapowiedziałem, że chciałbym, aby cyklicznie odbywały się spotkania wszystkich wojewodów i marszałków, aby warsztatowo o wszystkich sprawach dyskutować i szukać rozwiązań (…) Styki  ich współpracy winny być o wiele lepsze po to, by budować synergię, szansę na uzyskiwanie lepszych wyników.

Forum dyskusji systemowych

Czwartym wreszcie elementem zmian ma być debata o sprawach systemowych – na każdym posiedzeniu Komisji Wspólnej pierwszą omawianą kwestią  powinien być jakiś temat problemowy, systemowy. Minister ma nową wizję pracy Komisji, która ma być  nie tylko miejscem bieżących konsultacji i opiniowania projektów, ale także forum poświęconym rozwiązaniom systemowym. - Uważam KWRiST za miejsce, które ma jeszcze olbrzymie rezerwy, jeśli chodzi o wykorzystanie wszystkich swoich możliwości działań zapisanych w ustawie  - podkreślił Michał Boni. Oczekuje na listę takich spraw – sam zaproponował dyskusję o programach rozwojowych i wykorzystaniu środków unijnych, także w kontekście przyszłego programowania. Uważa także, że po kilkunastu latach działania samorządu powiatowego i wojewódzkiego potrzebna jest analiza i debata ustrojowa, nad usprawnieniem ich funkcjonowania – z zaznaczeniem, że nie zamierza robić rewolucji w samorządzie terytorialnym. Kolejnym obszarem dyskusji jest kwestia finansowa – podstawowa, a zarazem najtrudniejsza dotycząca dochodów, wydatków i finansowania. Należałoby też omówić problem funkcjonowania rynku pracy, różnych jego instytucji, a także usług, gdyż i w tej dziedzinie potrzebne są innowacje. Wreszcie trzeba całościowo i kompleksowo przyjrzeć się systemowi edukacji – po kilkunastu latach od wprowadzenia reform.

Spotkania z korporacjami

Wszystkie zaproponowane przez Boniego działania mają doprowadzić do lepszego, efektywniejszego wykonywania zadań dla obywateli przez administrację rządową i samorządową. Jednocześnie, aby móc wprowadzać zmiany, chce on lepiej poznać sprawy nurtujące poszczególne jednostki samorządowe, skupione w korporacjach. W tym celu w najbliższym czasie zaprosi przedstawicieli każdej korporacji samorządowej na osobne spotkanie, by dowiedzieć się, jakie problemy oni uważają za najistotniejsze do rozwiązania.

Duża szansa na realizację

Samorządowcy z dużą uwagą wysłuchali pomysłów i propozycji nowego Współprzewodniczącego, mając nadzieję na lepszą i dużo szerszą współpracę. Prezydent Krakowa, wiceprezes ZMP Jacek Majchrowski, który z ramienia Związku pełni funkcję współprzewodniczącego Komisji ze strony samorządowej, zapytany o ocenę wystąpienia powiedział: - Bardzo dobrze oceniam dzisiejsze posiedzenie Komisji Wspólnej i plany pana ministra Boniego. Uważam go za osobę nadzwyczaj pracowitą, lojalną, konkretną i kompetentną. Pracowałem z nim już przy różnych imprezach i moim zdaniem jest to bardzo dobry wybór.  Zna samorząd i jego problemy i podchodzi do wszystkich rzeczy w sposób merytoryczny i kompleksowy. Jego zapowiedzi mają dużą szansę na realizację.

Najważniejsze sprawy - „Strzał w samorządy”

Samorządowcy na gorąco odnieśli się do zapowiedzianych przez ministra Boniego zmian. Prezydent Jacek Majchrowski powiedział, że do tej pory często czuli się przez stronę rządową lekceważeni i jako przykład podał przesłanie do zaopiniowania w trybie obiegowym projektu ministra finansów w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego. W zeszłym roku to, zaopiniowane negatywnie, rozporządzenie, minister wydał 23 grudnia. Wzbudziło ono wśród samorządowców powszechny sprzeciw, zostało też skierowane do Trybunału Konstytucyjnego. - Było to naprawdę coś, co uznaliśmy za taki strzał w samorządy. Tymczasem  wczoraj otrzymaliśmy projekt rozporządzenia jednym słowem niezmieniony w stosunku do poprzedniego. – powiedział prezydent Krakowa, dodając że dwa dni wcześniej zebrał się zespół finansowy, a więc opiniowanie obiegiem nie było konieczne.

Finanse, finanse, finanse

Również Ryszard Grobelny, prezydent Poznania i prezes Związku Miast Polskich za najważniejsze do przedyskutowania uznał sprawy finansowe. Podkreślił, że już cztery lata temu samorządowcy przekazywali analizy, z których wynikało, jak pogorszy się sytuacja finansowa JST w kolejnych latach. -  Nasze prognozy sprzed 4 lat dzisiaj sprawdzają się w pełni i jesteśmy przekonani, że te prognozy, które jesteśmy wstanie przedstawić w stosunku do lat 2013, 14 czy 15 też się sprawdzą, jeśli nie podejmiemy oczywiście jakichś działań korygujących – mówił R. Grobelny. Zwrócił też uwagę na to, że wielokrotnie w ostatnich czterech latach nakładane były nowe zadania obligatoryjne na JST, bez przekazania pieniędzy, ale zaznaczył też, że nawet jeśli wpisane w ustawy zadania są fakultatywne, to wywołują one pewne oczekiwania społeczne i jeśli samorząd ich nie realizuje z braku środków, to rodzi to napięcia społeczne.

Jako przykłady bieżących spraw do przedyskutowania podał zapowiedziane przez premiera w expose podwyższenie składki rentowej, które spowoduje istotny ubytek finansowy w sektorze samorządowym. - Musi on zostać naszym zdaniem wyliczony i w jakiś sposób zrekompensowany. Nasza możliwość amortyzacji tak naprawdę w tej chwili już nie istnieje. Koledzy upoważnili mnie do sformułowania, że jeśli nie będzie rekompensaty, samorząd będzie bardzo wyraźnie protestował przeciwko temu rozwiązaniu. – przekazał prezydent Poznania. Drugą sprawą jest planowane zwiększenie akcyzy na paliwo, które podniesie koszt komunikacji zbiorowej w miastach, bez możliwości zamortyzowania go przez podniesienie cen biletów.

Rozmawiać o oświacie i zdrowiu

Samorządowcy wśród najpilniejszych kwestii wymienili jeszcze problem finansowania oświaty -  zgłosili postulat przejęcia przez rząd pensji nauczycieli, które JST muszą wypłacać, nie mając wpływu na ich wysokość, podczas gdy subwencja oświatowa od lat jest zbyt niska. Chcą także, aby zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami 6-latki poszły do szkoły od najbliższego roku szkolnego, bez przesuwania terminu o dwa lata. Z kolei przedstawiciel ZPP zgłosił do debaty kwestie związane z ochroną zdrowia, w tym zwłaszcza z przekształcaniem szpitali w spółki kapitałowe.

Minister M. Boni obiecał część informacji, np. na temat składki rentowej czy akcyzy na paliwo przygotować na najbliższe posiedzenie Komisji Wspólnej.

Realizacja zapowiedzi

Podczas drugiej, roboczej części posiedzenia, Komisja zaopiniowała 38 projektów aktów prawnych. Wśród nich największe kontrowersje wzbudziły rozporządzenia wykonawcze do ustawy o pomocy rodzinie i pieczy zastępczej. Jako że ustawa ta – według rachunków samorządowych ekspertów – zwiększy wydatki na opiekę społeczną o ponad 700 mln zł, samorządowcy odwołali się do słów ministra, że lepiej nie wprowadzać nowych zadań, na które nie ma pieniędzy. Minister M. Boni zaproponował, aby zorganizować spotkanie rządowo-samorządowego zespołu, który miałby przygotować sposób rozwiązania problemu. Zespół spotkał się już 1 grudnia i zarekomendował, aby rząd przez posłów koalicji przygotował w błyskawicznym tempie (gdyż ustawa wchodzi w życie z 1 stycznia 2012 r.) nowelizację ustawy, likwidującą zapisy generujące koszty w gminach i powiatach.

Hanna Hendrysiak