Konferencja informacyjna dla partnerstw, Warszawa 17 grudnia 2013 r.
17 grudnia 2013 w Warszawie odbyła się konferencja informacyjna z udziałem przedstawicieli partnerstw samorządowych, które otrzymały już lub ubiegają się o dotację z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju w ramach konkursu na wykonanie Strategii Miejskich Obszarów Funkcjonalnych.
Po rozstrzygnięciu konkursu grantowego w II edycji konkursu na Strategie Miejskich Obszarów Funkcjonalnych w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna kolejne partnerstwa samorządowe dołączą do grona 34 grantobiorców I edycji tego konkursu w ramach POPT oraz 15 beneficjentów Programu Regionalnego w ramach MF EOG. W ten sposób w ok. 60-70 odrębnych partnerstwach będą trwały przygotowania do wykonania strategii ogólnych i sektorowych oraz studiów wykonalności, a następnie do opracowania i wdrażania planów operacyjnych.
Głównym zadaniem beneficjentów będzie teraz zatrudnienie, zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych, wykonawców tych zadań. Z różnych przyczyn głównym kryterium wyboru wykonawców prac doradczo-konsultingowych w większości jednostek samorządu terytorialnego jest kryterium cenowe, przy jednoczesnej minimalizacji znaczenia kryteriów dotyczących wiedzy i doświadczenia. Chcąc zapewnić jak najwyższą jakość analiz i studiów wykonywanych na zamówienie partnerstw, Związek Miast Polskich wraz z MIiR jest zainteresowany promowaniem stosowania kryteriów niefinansowych (jakościowych), obok kryterium finansowego. Dlatego tematyka ta zdominowała kolejną konferencję informacyjną dla partnerstw.
Podczas konferencji zaprezentowany został raport „Realizacja badań ewaluacyjnych w świetle prawa zamówień publicznych” wykonany na zamówienie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. W trakcie badań prowadzonych w odniesieniu do firm ewaluacyjnych przeanalizowano efekty funkcjonowania Ustawy o zamówieniach publicznych. Z polskiego prawodawstwa wynika, że dopuszcza się w naszym kraju przy zamówieniach publicznych stosowanie niemierzalnych (niewymiernych) kryteriów pod warunkiem ich zobiektywizowania. Jednocześnie autorzy raportu podkreślili, że polska praktyka oceny ofert opiera się na niedopasowaniu prawa oraz na jego wypaczonej interpretacji. Proces logicznej oceny ofert opiera się zwykle na porównaniu do wzorca. Taka formuła wymaga ustalenia i bardzo szczegółowego zdefiniowania jednego, modelowego podejścia. Stosuje się też porównywanie do innych ofert. Jest to ocena relatywna, gdyż zakłada, że nie ma jednego słusznego wzorca, jednej poprawnej odpowiedzi. Autorzy uważają, że jest to adekwatny sposób oceny ofert. Z badania wynika, że choć stosowane jest w Polsce podejście nie cenowe, to jednak właśnie to kryterium najczęściej decyduje o wyborze wykonawcy zlecenia. Z raportu wynika, że ocena jakości kryteriów merytorycznych w 80 % badanych SIWZ nie wypada pozytywnie. Najczęściej popełniane błędy to m.in. brak wskazania czynnika oceniającego w kryteriach, zawarcie więcej niż jednego czynnika oceniającego w jednym kryterium czy podkryterium (nie jest jasne, jak będzie się rozkładała punktacja), brak definicji jak rozumiana jest jakość i trafność, brak rozdysponowania punktów pomiędzy poszczególne podkryteria czy powtarzanie się kryteriów, które dotyczą tej samej kwestii.
Jeśli chodzi o instytucje europejskie, to dominuje w nich podejście do oceny ofert oparte na zdefiniowanych kryteriach jakościowych. Cena ma tam marginalny wpływ na wybór. W kryteriach jakościowych zawsze stosowana jest forma „stopniowalna” (jakość, stopień zrozumienia – „do … pkt”). Takie podejście powoduje, że ocena nie jest zautomatyzowana. W przypadku rozbieżności punktowych powoływani są dodatkowi eksperci.
Do powoływania ekspertów na etapie ustalania kryteriów przetargów na wybór wykonawców zachęcał członków partnerstw radca prawny z Centrum Zamówień Publicznych, Wojciech Adamczyk. A to dlatego, że całe jego wystąpienie miało na celu przekonanie samorządów do stosowania w zamówieniach publicznych na realizacje strategii ogólnych i sektorowych oraz studiów wykonalności kryteriów pozacenowych. W jego opinii w przypadku zamówień, których przedmiotem jest właśnie wykonanie usług badawczych, rozwojowych czy doradczych, w wyniku których ma powstać określone opracowanie, zasadą powinno być stosowanie innych kryteriów niż cena. Podkreślał, że sama ustawa mówi, iż w przypadku zlecania usług badawczych stosowanie wyłącznie kryterium cenowego jest niedopuszczalne.
- Niezastosowanie tego rodzaju kryteriów nie zapewni państwu realizacji waszych celów – przekonywał.- Choć trzeba pamiętać, że zastosowanie kryteriów nieformalnych niefinansowych wymaga od zamawiającego dużego nakładu pracy i dobrego przygotowania. Stąd moim zdaniem tego typu kryteria są rzadko stosowane.
Magdalena Iwaniecka, naczelnik Wydziału ds. Analiz Prawnych Departamentu Programów Pomocowych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju zgodziła się, że jedną z metod dochodzenia do wysokiej jakości jest stosowanie pozacenowych kryteriów oceny. Dlatego zaproponowała, żeby Związek Miast Polskich zlecił opracowanie ekspertyzy dotyczącej przykładowych pozacenowych kryteriów oceniania ofert. Wiele zależy także od poprawnie skonstruowanej umowy z wykonawcą. - Istotną kwestią przy takich usługach jest prawidłowo skonstruowana umowa z wykonawcą – mówiła naczelnik Iwaniecka.- Ekspert może być potrzebny na etapie odbioru zlecenia; pokaże, czy wykonawca daje dobry jakościowo produkt.
Tomasz Potkański dodatkowo zobowiązał się w imieniu ZMP do przygotowania do dyspozycji partnerstw wzoru umowy z wykonawcą.
Jako efekt dyskusji podczas warszawskiej konferencji, po 7 stycznia 2014 r. na stronie www.partnerstwa.jst.org.pl uruchomione zostanie forum dyskusyjne na temat stosowania kryteriów przetargowych, gdzie będą dostępne w/w dokumenty.
Ewa Parchimowicz
