Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP w Zgierzu

Podczas posiedzenia Zarządu ZMP, które odbyło się 14 grudnia br. w Zgierzu, negatywnie zaopiniowano projekt Kodeksu wyborczego, który wprowadza ograniczenie sprawowania funkcji publicznej do dwóch kadencji dla wójtów, burmistrzów i prezydentów.

W trakcie dyskusji na temat tego projektu zwrócono uwagę, że wiele partii zastanawia się nad wprowadzeniem takiej regulacji, dlatego trzeba poważnie podejść do tego zagadnienia. Z oburzeniem odniesiono się do stwierdzeń zawartych w uzasadnieniu tego projektu takich jak „blokowanie mechanizmów demokratycznych”, „relacje korupcjogenne” czy „u ludzi, którzy długo sprawują władzę po latach występuje bowiem marazm i brak inicjatywy”. Marek Miros, wiceprezes ZMP, zwrócił uwagę, że jeśli parlamentarzyści chcą wprowadzać ograniczenia w pełnieniu funkcji publicznych, powinni rozpocząć od ograniczenia kadencji dla siebie. – Te same zarzuty zawarte w uzasadnieniu można skierować pod adresem posłów i senatorów – mówił wielokadencyjny burmistrz Gołdapi. – Wybory bezpośrednie są najlepszym weryfikatorem. Jeśli obywatele chcą wybierać tych, którzy sprawują swoją funkcję przez więcej niż dwie kadencje, to najlepiej wiedzą, czy ktoś dopuszcza się korupcji, czy nie. Obecnie w Polsce 6 kadencję sprawuje 27 burmistrzów i 176 wójtów. Od 2002 roku (czyli od wprowadzenia wyborów bezpośrednich) około ¾ wójtów, burmistrzów i prezydentów rządzi ponad 3 kadencję. Przy okazji przypomniano, że osoby sprawujące funkcję publiczną, szczególnie w mniejszych ośrodkach, są pozbawieni często szans na realizację zawodową, bo wypadają z rynku pracy.

Negatywnie oceniono cały projekt, powołując się na wcześniejsze systemowe stanowiska ZMP. Funkcja wójta nie spełnia kryteriów stanowiska, które podlega ograniczeniu do określonej liczby kadencji. Ograniczeniu podlegają te funkcje, gdzie nikt nie ma władzy kontrolnej, stanowiącej (np. prezydent RP, rektor szkoły wyższej). Ograniczenie możliwości pełnienia funkcji samorządowych do dwóch kadencji, to ograniczenie biernego prawa wyborczego, które jest niekonstytucyjne.

Kolejnym ważnym tematem był obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach JST. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP zrelacjonował pierwsze czytanie w Sejmie projektu obywatelskiego. Jego zdaniem, w tym kształcie, w którym projekt został dostarczony do Sejmu, nie ma szansy na jego przyjęcie, o czym wiadomo było już wcześniej. Możliwe są jednak dwa warianty dalszej walki o finanse samorządów. Pierwszy - trudniejszy, chociaż szybszy, dotyczy jakiś zmian w systemie. Drugi, łatwiejszy, chociaż dłuższy, to praca nad nową ustawą o dochodach JST. Przypomniał, że zmieniły się warunki wyjściowe, przy których wyliczono skutki obecnej ustawy, dlatego trzeba by od nowa obliczyć funkcjonowanie tej regulacji w dzisiejszej sytuacji. Pierwszy może być gotowy do czerwca przyszłego roku i będzie czysto kosmetyczny. Jeśli zostanie wzięty pod uwagę wariant drugi, to do czerwca 2013 roku powinny być gotowe założenia, aby wiosną 2014 roku dyskutować w Sejmie na temat tego nowego projektu ustawy o dochodach JST.

Przy okazji rozmowy na ten temat dyrektor poinformował, że Związek Miast Polskich uczestniczy w przygotowaniu wniosku Nowej Soli do Trybunału Konstytucyjnego (na wiosnę 2013) w sprawie finansowania zadań samorządów, który wspomoże dyskusję na temat finansów JST. Obecnie trwają prace eksperckie nad metodologią zebrania danych z gmin i powiatów.

Pozytywnie, ale z drobnymi uwagami (włączenie tańszych mieszkań na wtórnym rynku oraz możliwość skorzystania dla matki mającej powyżej 35 lat, która samotnie wychowuje dziecko), zaopiniowano projekt ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych (rządowy), który ma służyć przede wszystkim zapewnieniu pomocy państwa w uzyskaniu własnego mieszkania przez młode małżeństwa i osoby samotne.

Członkowie Zarządu pozytywnie odnieśli się do projektu PO o drogach publicznych (sprawa statusu drogi krajowej zastąpionej przez nowo wybudowany odcinek, która automatycznie się do tej pory stawała się drogą gminną), który zakłada, że rozporządzenie Ministra Transportu, zaopiniowane przez zainteresowane JST, przydziela kategorię takiej drodze i jednocześnie pieniądze na jej utrzymanie. Na poprzednim posiedzeniu Zarządu postanowiono, że nie powinno się odgórnie decydować, jaką kategorię otrzyma droga, która jest zastąpiona obwodnicą, bo to powinno zależeć od funkcji, jaką ta droga pełni. Ustalono, że w Senacie zostanie zgłoszona jeszcze uwaga dotycząca przypadków, które były rozwiązane na mocy poprzedniego przepisu. Będzie to zapis mówiący, że powinny one zostać również objęte działaniem nowej ustawy.

Zaaprobowano poprawki senackie wprowadzone do ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, które odpowiadają na wiele zgłoszonych przez samorządy problemów, ale nie wypełniają wszystkich postulatów Związku, szczególnie tych najważniejszych. Dają natomiast samorządom większą swobodę w kwestii gospodarowania odpadami, umożliwiając m.in. różnicowanie stawek za odbiór odpadów (różne metody ustalania opłat dla poszczególnych części obszaru gmin) czy wprowadzając zwolnienia przedmiotowe (gmina może obniżyć stawki w ramach jednej metody, którą wybierze dla pewnej grupy mieszkańców). Poprawki dotyczą też wyznaczania sposobu poboru i inkasentów opłat. Jednoznacznie zostało powiedziane, że jeśli jest związek komunalny, to opłata może być w całości lub w części. W przypadku związku komunalnego organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych (z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości) ma być zarząd związku międzygminnego. Nie zmieniono jednak najważniejszego przepisu dotyczącego obligatoryjnych przetargów dla gminy na odbieranie odpadów komunalnych, kiedy posiada ona własne przedsiębiorstwo. W ostatnim czasie, jak poinformował dyrektor Biura ZMP, prezes ZMP wysłał pismo do TK z prośbą o szybkie w miarę możliwości rozważenie wniosku RM Inowrocławia, gdyż dotyczy on kilkuset JST w Polsce. W trakcie dyskusji na temat tej ustawy padały ostre słowa krytyki, że to zła regulacja, ale też głosy broniące tę ustawę, którą należy poprawiać, jednak idzie ona w dobrym kierunku. Podawano przy okazji przykłady dobrze dopracowanych zagranicznych rozwiązań, które np. uwzględniają przy metodzie ustalania stawek czynnik socjalne (ci, co mają mniej liczne gospodarstwa domowe, płacą de facto częściowo za rodziny powyżej 4 osób).

Pozytywnie zaopiniowano projekt ustawy o kierujących pojazdami (PO), rozszerzający katalog miast, w których możliwe jest zdawanie egzaminów na prawo jazdy na wszystkie miasta prezydenckie, a nie tylko te, które posiadają prawa powiatu. W trakcie dyskusji pojawiły się zdania przeciwne temu projektowi – system groźny pod względem korupcji, utrudnienia w ruchu może powodować, określony układ komunikacyjny musi być zapewniony w mieście, aby mógł się odbywać egzamin. Popierający projekt wskazywali, że każdy przejaw decentralizacji jest dobry, podobnie jak zbliżenie usługi do obywatela. Prezydent Inowrocławia, Ryszard Brejza zwrócił uwagę na ewidentną nierówność prawną miast tzw. prezydenckich, które duszą się w prawnych barierach związanych z zamknięciem możliwości realizowania pewnych zadań publicznych, takich jak np. zarządzanie drogami, gdyż realizuje je inna jednostka, głównie powiat. Ten projekt – jego zdaniem - to symboliczne załatwienie pewnego szerszego problemu. Pojawił się też pomysł rejonizacji dla zdających prawo jazdy, aby robili to jak najbliżej miejsca swojego zamieszkania. 

Członkowie Zarządu ZMP poparli ideę wprowadzenia edukacji seksualnej do szkoły, ale negatywnie zaopiniowali projekt ustawy o edukacji seksualnej (Ruch Palikota), gdyż nie wskazuje źródeł finansowania i powoduje dodatkowe koszty dla samorządu. Pojawiła się też wątpliwość, kto ma uczyć tego przedmiotu, czy są tacy fachowcy.

Nie odniesiono się do projektu ustawy o wdrażaniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania oraz niektórych innych ustaw (Ruch Palikota), bo nie dotyczy przepisu związanego z samorządem terytorialnym.

Podczas posiedzenia powołano przy Zarządzie ZMP zespoły zadaniowe do współpracy z resortami, Parlamentem i Kancelarią Prezydenta w sprawach strategicznych dotyczących ustawy o dochodach JST, ustaw oświatowych oraz zagospodarowania odpadów komunalnych.

Zarząd ZMP udzielił patronatu grupie dziennikarzy „Polityki”, „Newsweeka”, „Wprost”, „Rzeczpospolitej”, „Gazety Wyborcza” wydających serię książek o miastach – zbiorów reportaży o miastach (otwiera tę serię publikacja o Kwidzynie). Po raz kolejny udzielono wsparcia dla Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie.

W uroczystym opłatku samorządowców z Zarządu ZMP wziął udział Marek Jędraszewski, Arcybiskup Metropolita Łódzki.

Joanna Proniewicz