Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP w Poznaniu

Podczas posiedzenia Zarządu ZMP, które odbyło się w trakcie V Zjazdu Gospodarczego Miast 23 listopada br., ustalono, że projekt „prezydenckiej” ustawy o wzmocnieniu udziału mieszkańców w działaniach samorządu terytorialnego, o współdziałaniu gmin, powiatów i województw zostanie zaopiniowany dopiero w styczniu, gdyż wymaga zebrania szczegółowych opinii i wnikliwej analizy.

Przed posiedzeniem Zarządu ZMP w Poznaniu odbyło się spotkanie przedstawicieli zarządów i biur ogólnopolskich organizacji samorządowych w sprawie samorządowej inicjatywy ustawodawczej.

Nowy projekt o dochodach JST

Od trzech lat miasta z niepokojem przyjmują fakt pogarszającego się stanu finansów samorządowych, który jest efektem zmian prawnych, wprowadzanych bez respektowania zasad zawartych w art. 167 Konstytucji RP. Ubytki w dochodach własnych JST, będące wynikiem zmian ustawowych, nie są rekompensowane. Nowe zadania są przekazywane bez wystarczających środków finansowych. Wprowadza się nowe (generujące wzrost kosztów) standardy realizacji zadań własnych miast, gmin i powiatów, którym nie towarzyszy wzrost zasilania finansowego.

Związek Miast Polskich wystąpił z pomysłem projektu ustawy o zmianie ustawy o dochodach JST, w której zostanie zwiększona wielkość udziałów w PIT. Ma to być właśnie rekompensata za utracone dochody. Zmiana ta będzie opierać się na dokładnych wyliczeniach ubytków ustawowych z lat 2007-2011. Biuro ZMP dokonało już obliczeń za lata 2007-2009. Ryszard Grobelny, prezes ZMP wskazywał na nowe obciążenia dla finansów samorządów, jakie niosą zapowiedzi rządu dotyczące np. podniesienia o dwa punkty procentowe po stronie pracodawców składki rentowej czy wzrostu akcyzy. Jedynym z celów tej inicjatywy ma być powstrzymanie dalszego spadku dochodów JST i nagłośnienie problemu, aby w przyszłości parlamentarzyści, narzucając nowe zadania dla samorządów bez wskazania źródeł finansowania, byli bardziej świadomi konsekwencji swoich decyzji.

Uzgodniono, że przedstawiciele wszystkich korporacji odniosą się do tej propozycji po przedyskutowaniu jej podczas swoich spotkań. Podkreślano, że organizacje powinny pokazać w tej kwestii jedność, bowiem tylko wtedy inicjatywa taka ma szansę powodzenia.

Projekt do analizy

Prezydencki projekt ustawy o wzmocnieniu udziału mieszkańców w działaniach samorządu terytorialnego, o współdziałaniu gmin, powiatów i województw z dnia 31 października 2011 r. wzbudził już po raz kolejny dyskusję wśród przedstawicieli miast zasiadających w Zarządzie ZMP. Mimo że nie zawiera już tak dużej liczby kontrowersyjnych zapisów co w poprzednich wersjach roboczych, nadal są poważne wątpliwości dotyczące pierwszej części tej regulacji na temat wzmocnienia udziału mieszkańców w działaniach JST. W trakcie posiedzenia Zarządu w Cieszynie projekt uzyskał co prawda wstępne poparcie kierunkowe, ale zaproponowano wtedy wprowadzenie pewnych zmian (m.in. wykreślenie zapytania obywatelskiego, które w istniejących dziś warunkach prawnych może być realizowane w różny sposób: poprzez wystąpienia na sesji, dopuszczone w statutach JST, interpelacje radnych, pytania do organów, urzędów i jednostek samorządowych, dostęp do informacji publicznej itp.), które nie zostały uwzględnione.

W Poznaniu po raz kolejny pojawiły się obawy, że wprowadzenie tej regulacji może wywołać konflikty społeczne, spowodować paraliż pracy samorządu, wydłużenie terminu realizacji zadań publicznych, problemy z bieżącym funkcjonowaniem samorządu; dołożenie nowych zadań i obowiązków dla JST, konsekwencje finansowe czy rozmycie odpowiedzialności.

Wyrażano z jednej strony opinie, że propozycja legislacyjna spowoduje poważne zmiany w ustroju samorządów, z drugiej, że jest to jedynie drobna ewolucja, wynikająca z dotychczasowych zaniechań popełnionych przez władze lokalne. Zgłaszano propozycje, aby samorząd mógł niektóre zapisy wprowadzać fakultatywne. Zakwestionowano przepis dotyczący referendum, które ma być wiążące bez względu na frekwencję. Członkowie Zarządu uznali, że nie warto odrzucać tej propozycji regulacji w całości, gdyż zawiera dobre zapisy, o których wprowadzenie Związek zabiegał od dawna, dotyczące np. zespołu współpracy terytorialnej (forma dla związku metropolitalnego) czy nowej formuły absolutorium. Temat jest jednak na tyle poważny, że wymaga głębszego przemyślenia. Przy okazji tej dyskusji na przedstawiciela ZMP do zespołu w Kancelarii Prezydenta, który ma rozpocząć prace nad finansami samorządowymi, wybrano prezesa Związku.

W trakcie spotkania w Poznaniu akceptację uzyskały rozporządzenia MI w sprawie: zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych, wysokości opłat za wydanie zezwolenia na przejazd takich pojazdów oraz ich pilotowania.

Za mała kwota subwencji oświatowej

Pozytywnie zaopiniowano również dwa rozporządzenia MEN – w sprawie warunków technicznych dla sprzętu oraz oprogramowania służącego prowadzeniu lokalnych baz danych SIO oraz procedury weryfikacji dostępu do bazy danych SIO. W kwestii rozporządzenia MEN dotyczącego algorytmu podziału subwencji oświatowej na r. 2012, członkowie Zarządu zwracali uwagę, że algorytm zasadniczo nie różni się od tego z ubiegłego roku. Podstawową zmianą jest zmniejszenie rezerwy z 0,6 do 0,25% (co oprotestuje na pewno ZGW RP), a także zwiększenie liczby uczniów o 4,7% , co wynika z przyjęcia założenia, że 6-latki pójdą do szkoły od września. Gdyby jednak 6-latki nie poszły do szkoły, wtedy pieniądze te zostaną przeznaczone na przygotowanie szkół do ich przyjęcia w następnych latach. Prezydenci i burmistrzowie w przyjętym stanowisku przypomnieli, że algorytm służy do podziału wciąż zbyt małej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej. Subwencja ta nie uwzględnia szeregu zmian w systemie oświatowym, które wcześniej miały miejsce, a także skutków działania art. 30 a i 30 b Karty Nauczyciela. Zaproponowano poza tym wyrównanie wagi dla gimnazjów z gmin wiejskich i miejskich. Z opracowań zespołów naukowych analizujących funkcjonowanie szkół, wynika, że waga tych gimnazjów nie powinna być tak zróżnicowana, jak ma to miejsce w przypadku szkół podstawowych, ponieważ na terenach gmin wiejskich gimnazja niewiele się różnią od tego typu szkół funkcjonujących w miastach. - Gimnazja nie znajdują się w małych wioskach, ale w miejscowości stołecznej gminy wiejskiej, mają zupełnie duże oddziały i rządzą się podobnymi prawami, co gimnazja w miastach. Obecne zróżnicowanie powoduje, że zbyt dużo pieniędzy jest kierowanych do gimnazjów na terenach gmin wiejskich niż do tych w miastach – powiedział dyrektor Biura, Andrzej Porawski.

Przyjęto uchwały o wystąpieniu z ZMP Bolesławca, Piławy Górnej i Zgorzelca. W poczet miast członkowskich przyjęto Strzegom.

Joanna Proniewicz

rzecznik prasowy ZMP