Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP w Nowym Tomyśl

Podczas posiedzenia w Nowym Tomyślu 30 sierpnia 2013 r. członkowie Zarządu dyskutowali z Magdaleną Młochowską, podsekretarz stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji (MAiC) na temat problemów i wyzwań dotyczących zmian granic miast.

Zmian granic miast budzi często duże emocje i ZMP znajduje się w ciągłym konflikcie z MAiC, które nie wyraża zgody na poszerzenie granic miast, gdy te potrzebują przestrzeni dla rozwoju, mówił Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP. „Na dziś jedynym rozwiązaniem umożliwiającym wielu miastom uzyskanie przestrzeni do rozwoju, jest zmiana ich granic. Tylko wtedy staje się możliwy: skoordynowany rozwój, oparty na zasadach spójności społecznej, terytorialnej i zrównoważonego rozwoju oraz uzyskanie rzeczywistych możliwości rozwojowych, szczególnie ważnych dla ośrodków subregionalnych oraz miast powiatowych” – można przeczytać w stanowisku Związku z 2009 roku. Dyrektor zwracał uwagę, że decyzja o zmianie granic ma często charakter polityczny, brakuje jasnych kryteriów udzielania zgody na zmianę granic (przytoczył przykład Ełku i Legnicy), a także ułatwień współpracy między sąsiadującymi JST.

Konieczne zmiany

Magdalena Młochowska podkreśliła, że przedstawiciele MAiC po otrzymaniu wniosku chętnie spotykają się i rozmawiają na temat konkretnej sytuacji z samorządowcami, jeśli tylko wyrażą oni taką potrzebę. Jej zdaniem, trudno też przyjąć jedną stałą regułę; gdyż każdy przypadek jest inny i zawsze należy pamiętać, że generuje on konflikt miasta z otoczeniem, tak jak stało się to w Rzeszowie. Ministerstwo musi także brać pod uwagę, czy przejęcie jakiegoś fragmentu innej gminy nie naruszy jej stabilności finansowej. Poważniejszym problemem powinna być obecnie rewitalizacja terenów na obszarze miasta, co na pewno jest trudniejsze niż przyłączenie nowego obszaru do miasta. Minister wyraziła też opinię, że w Polsce gmin i powiatów jest za dużo (opracowanie MAiC), dlatego lepiej łączyć gminy w jedną jednostkę administracyjną i tworzyć gminy miejsko-wiejskie zamiast obecnie funkcjonujących gmin wiejskich „obwarzankowych”. Zwróciła uwagę, że instytucja gminy wiejskiej zużyła się i to gęstość zaludnienia powinna decydować o „wiejskości” danej gminy. Opinię tę podzielił prezes ZMP, Ryszard Grobelny: definicja gminy wiejskiej jest błędna i należy zmienić tę kategorię, aby pomoc (np. w postaci wyższej subwencji oświatowej) była kierowana do najsłabszych ośrodków. Prezes przypomniał, że to w XIX wieku rozwój miast odbywał się poprzez przyłączanie terenów, a obecnie nie da się wykazać, że dany teren jest niezbędny do rozwoju danej jednostki terytorialnej. - Trzeba mówić o racjonalności przyłączenia danego fragmentu, a zmiana granic może odbywać się tylko wtedy, gdy jest to korzystne dla społeczności lokalnej obu gmin – mówił prezydent Poznania. Konieczne wydaje się też wyznaczenie kryteriów minimum, przy których dana gmina może funkcjonować. Zaznaczył ponadto, że nie ma skutecznych instrumentów motywujących gminy do łączenia się.

Z kolei Ryszarda Brejza, prezydent Inowrocławia poruszył kwestię umożliwienia ubiegania się miastom prezydenckim o nadanie statusu miasta na prawach powiatu, a także nazewnictwa - nazwa gminy wiejskiej i miasta nie powinna być taka sama. Rozmawiano również na temat przejmowania długu za inwestycje w przypadku przejęcia obszaru innej jednostki (nie ma takich zapisów egzekwujących) oraz konsultacji społecznych w kwestii zmiany granic (konieczny kodeks konsultacji; konsultacje powinny odbywać się na terenach, gdzie mieszkają zainteresowani zmianą obywatele).

Prezydenckie na „tak”

Członkowie Zarządu pozytywnie zaopiniowali prezydencki projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (pozytywna opinia na posiedzeniu Zarządu w Świdnicy), który w obecnej wersji zawiera już konkretne kwoty. Taką samą opinię uzyskał projekt prezydencki o zmianie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zaproponowane zmiany oparto na analizie praktyki orzeczniczej i mają one usprawnić, uprościć, zapewnić szybkość postępowania przed sądami administracyjnymi, a także wyeliminować rozbieżności w obecnym orzecznictwie sądowym dotyczącym wykładni przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. – Warto go poprzeć, gdyż wprowadza kilka istotnych zmian (np. kompetencje sądu do merytorycznego rozpatrzenia sprawy) i ciekawe rozwiązania (np. wyłączenia sędziów) – mówił Jacek Lipiński, burmistrz Aleksandrowa Łódzkiego.

Czystość, pomoc i praca

Zaakceptowano projekty: o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (z drobną poprawką; umożliwia przekazanie przez gminę samorządowym zakładom budżetowym lub spółkom prawa handlowego wykonywanie zadań publicznych z zakresu odbierania odpadów komunalnych), o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dot. pomocy publicznej (uproszczający i skracający procedurę udzielenia pomocy na restrukturyzację na podstawie ustaw przewidujących możliwość udzielenia takiej pomocy w formie ulg w spłacie różnego rodzaju obciążeń podatkowych), o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (poprawiający efektywność Urzędów Pracy, jakość usług świadczonych bezrobotnym, wprowadzający nowe narzędzia wspierające tworzenie miejsc pracy), autopoprawki do projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących przekształceń własnościowych nieruchomości, oraz pakiet rozporządzeń MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych i rozporządzenie zmieniające rozporządzenie MEN w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci.

„Nie” w sprawie finansów

Negatywnie zaopiniowano projekty: o zmianie ustawy o finansach publicznych (rozszerzający obowiązek lokowania wolnych środków w formie depozytu prowadzonego przez MF na kolejne jednostki sektora finansów publicznych – państwowe instytucje kultury, uczelnie publiczne, SP ZOZ), autopoprawki do poselskiego projektu ustawy – Karta Nauczyciela (określający pensum nauczycielskie dla logopedów), o zmianie ustawy o partiach politycznych oraz ustawy o podatku PIT z powodu braku rekompensaty (zakłada przekazywanie części podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz jednej partii). Z względu na skutki finansowe dla JST nie udzielono poparcia projektom: o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (liberalizacja przepisów regulujących kwestie ustania małżeństwa), przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich, ustawy o związkach partnerskich. W związku z nierozstrzygnięciem spraw istotnych dla samorządów (np. dotyczących rozwiązania problemu, gdy drogą gminną staje się dawna droga krajowa po wybudowaniu obwodnicy) oceniono negatywnie projekt rozporządzenia RM w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną oraz wysokości stawek opłaty elektronicznej.

Uwagi do ogrodów

W trakcie spotkania Zarządu dyskutowano też nad konkretnymi zapisami projektu ustawy o ogrodach działkowych, który jest efektem pracy sejmowej podkomisji. Kontrowersje wzbudziły przepisy dotyczące np. ochrony dla rodzinnych ogrodów działkowych (ROD) przewidzianej w przepisach o ochronie gruntów rolnych i leśnych, kto może utworzyć ROD, doprowadzenia do ROD dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę (odpłatnie, na podstawie umowy z właścicielem gruntu lub właściwym stowarzyszeniem), likwidacji ROD (tylko odszkodowanie). Przy okazji omawiania artykułu mówiącego, że istnienie i rozwój rodzinnych ogrodów działkowych powinny uwzględniać miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, przypomniano o konieczności wprowadzenia usuniętego wcześniej zapisu o stałych i tymczasowych ogrodach.

Przeciwko korupcji inaczej

Prezydenci, burmistrzowie, przewodniczący rad, zasiadający w Zarządzie, zajęli również stanowisko wobec kierunków działań podejmowanych w ramach tzw. przeciwdziałania korupcji. Samorządowcom nie podobają się zapisy projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie „Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2013-2020”. Kontrowersyjne są zwłaszcza rozdziały o przeciwdziałaniu i zwalczaniu korupcji, które brzmią identycznie i traktują o CBA, ABW i innych tego typu strukturach do zwalczania korupcji. Zadaniem A. Porawskiego przeciwdziałanie korupcji nie ma nic wspólnego ze zwalczaniem korupcji. Przeciwdziałanie powinno polegać na przeglądzie prawa, także wstecz i wyeliminowaniu z prawa korupcjogennych przepisów, takich jak np. decyzja o warunkach zabudowy w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – jedno z najbardziej korupcjogennych rozwiązań w polskim prawie. Członkowie Zarządu wystąpili też z obroną prezydenta Zamościa, wobec którego CBA wystąpiło do rady miasta o wygaszenie mandatu, dlatego że prawnik CBA zinterpretował sytuację Marcina Zamoyskiego jako prowadzącego gospodarstwo rolne powyżej 300 hektarów, a to jest zaliczane do działalności gospodarczej. Tymczasem ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego stanowi, że taką działalnością jest osobiste prowadzenie gospodarstwa, a fakt, że on posiada jako współwłaściciel z żoną gospodarstwo wcale nie świadczy o tym, że je prowadzi. Prezydent Zamoyski już od 2004 roku w swoich oświadczeniach majątkowych informował o posiadaniu tego gospodarstwa.

Podczas posiedzenia Zarząd ustalił wstępnie tematykę Kongresu Miast Polskich w Krakowie 7-8 listopada br., która dotyczyć będzie polityki miejskiej, nowej perspektywy UE i rewitalizacji.

Joanna Proniewicz