KOMUNIKAT Z POSIEDZENIE ZARZĄDU ZMP W KOŁOBRZEGU

Podczas dyskusji na posiedzeniu Zarządu ZMP w Kołobrzegu w dniu 27 sierpnia br. na temat finiszu działalności legislacyjnej Sejmu w końcu kadencji, ustalono, że Związek jest gotów wesprzeć miasta, które wystąpią do Trybunału Konstytucyjnego i zaskarżą przepisy dwóch szczególnie negatywnych dla samorządów ustaw: o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz o gospodarce nieruchomościami.

W ostatnim czasie Parlament przyjął dwie pozytywne dla samorządów ustawy – o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (władztwo gmin nad odpadami) oraz o systemie oświaty (szkolnictwo zawodowe).

Przepisy do zaskarżenia

Wśród złych przepisów znalazły się wspomniane powyżej dwie ustawy oraz ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej została podpisana przez Prezydenta RP, pomimo prośby ZMP o skierowanie jej do TK. Jednak Kancelaria Prezydenta zapowiedziała, że realizacja programu będzie szczególnie monitorowana przez nią „w zakresie zapewnienia w ustawie budżetowej odpowiednich środków oraz ponoszonych przez JST uzasadnionych kosztów - ponieważ dotyczy ona konstytucyjnego zagadnienia, jakim jest zasada adekwatności zadań JST do wysokości środków finansowych, którymi dysponują.” To – zdaniem członków Zarządu ZMP – wciąż za mało, dlatego należy ją zaskarżyć do TK.

Drugi akt prawny, który tego wymaga, to ustawa o gospodarce nieruchomości, którą Prezydent podpisał 26 sierpnia br. Wyjściowy projekt senacki – realizujący wyrok TK - był korzystny dla samorządów, jednak w Sejmie dołączono do niego inne projekty i efekt tych zabiegów jest fatalny. Uchwalone przepisy dotyczą bowiem takich kwestii jak m.in. rozszerzenie możliwości wystąpienia z żądaniem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności o osoby prawne będące użytkownikami wieczystymi nieruchomości w dniu 13.10. 2005 r. , a także opłaty i terminy. – Ustawa ta  narusza równość obywateli wobec prawa – mówił Ryszard Grobelny, prezes ZMP. - To niebezpieczne przepisy, który zabiorą nam dochody.

Poważne zastrzeżenia wzbudził też projekt ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Chodzi o to, aby można było skuteczniej karać osoby odpowiedzialne za jej naruszenie, a w efekcie eliminować niezgodne z prawem gospodarowanie środkami publicznymi. Przewidywane rozwiązania – w opinii Zarządu ZMP - są jednak zbyt restrykcyjne (np. obniżono kwoty i kryteria), co spowoduje nieuzasadniony wzrost biurokracji, zwiększy ilość pracy urzędników, a efekt tych działań będzie i tak nieznaczny.

Projekty na „tak”

Pozytywnie przejęto projekty ustaw i rozporządzeń: o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (umożliwiający łatwiejsze przekazywanie dworców gminom), Prawo wodne oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami (ujednolicenie zasad gospodarowania mieniem będącym własnością Skarbu Państwa, związanym z gospodarką wodną i poddanie ich jednemu reżimowi prawnemu), a także w sprawie - szczegółowego zakresu danych objętych wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki specjalistycznej, ramowego programu szkolenia kandydatów na egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji, obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi turystyczne, określenia wzoru kwestionariusza oraz wykazu dokumentów niezbędnych do przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę kapitałową, określenia ramowego wzoru aktu przekształcenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w spółki kapitałowe, a także wymagań wobec zakładów, urządzeń lecznictwa uzdrowiskowego.

Nie wniesiono uwag do zmiany rozporządzenia RM ws. wykazu środków publicznych niezaliczanych do środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 6 ustawy o finansach publicznych. Projekt uzupełnia wykaz środków, których przepływ może odbywać się poza budżetem państwa. Chodzi o środki Funduszu Solidarności Unii Europejskiej przekazane na usuwanie skutków powodzi z maja i czerwca 2010 (ok. 190 mln euro).

Bez środków

Negatywnie ustosunkowano się do projektu zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (profilaktyka opieki zdrowotnej uzależnienia lub współuzależnienia w szkołach), ze względów to, że samorządy będą obarczone nowym zadaniem, na które nie przewidziano dodatkowych środków finansowych oraz że obecnie można realizować takie programy bez tej ustawy. Akceptacji nie uzyskał projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty, który przez narzuconą odgórnie zmianę podziału subwencji oświatowej ingeruje w niezależność samorządów. Z powodu braku propozycji sfinansowania odrzucono projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie. Akceptacji nie uzyskał też obywatelski projekt zmian w ustawie o systemie oświaty (druk 4588), który znosi obowiązek szkolny 5- i 6-latków, przywraca merytoryczny nadzór nad organami prowadzącymi oraz wprowadza objęcie przedszkoli subwencją oświatową. Tylko ten ostatni przepis spotkał się z pozytywnym przyjęciem.

Drogi do poprawki

W kwestii założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych w zakresie implementacji do krajowego porządku prawnego Dyrektywy PE i Rady 2010/40/UE uznano, że Zarząd nie jest w stanie zaopiniować tego dokumentu, ponieważ nie określa on skutków finansowych. Zwrócono ponadto uwagę, iż projekt konserwuje sektorowe myślenie w kwestii transportu, a wdrożenie Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS) - z zastosowaniem interoperacyjnych rozwiązań i aplikacji oraz z wykorzystaniem systemów telematycznych do poprawy skuteczności funkcjonowania tego sektora - wymaga multisektorowości, połączenia różnych rodzajów transportu, tak jak to się dzieje np. w Szwecji.

Samorządowcy z miast poruszyli kwestie dotyczące odpowiedzialności gmin za oświetlenie dróg płatnych i publicznych, opłat za korzystanie z drogi krajowej przez komunikację publiczną, problemów związanych z komunalizacją dróg, które do tej pory były krajowe, czy organizacji ruchu na swojej drodze dla miast niepowiatowych. Uznano, że problem zmiany ustawy o drogach publicznych jest palący i wiele przepisów musi zostać zmienionych w tym akcie prawnym. Aby rozwiązać wiele z tych spraw, konieczne są również zmiany w Prawie Energetycznym (MI jest w trakcie opracowania nowej ustawy) czy w ustawie o ruchu drogowym.  Postanowiono, że Związek wraz z ekspertami przygotuje Białą Księgę Drogową wraz rekomendacjami ustawowymi.   

Szerzej o finansach

W związku z pismem Hanny Zdanowskiej, prezydenta Łodzi, w sprawie janosikowego, Zarząd Związku podjął stanowisko w sprawie modyfikacji system wyrównawczego, który musi uwzględniać dwa kryteria: poziom dochodów własnych i koszty realizacji zadań własnych. Prezes ZMP zwracał uwagę, że  „janosikowe” to temat zastępczy, a prawdziwym problemem jest brak we wszystkich budżetach polskich samorządów łącznie od 10-15 mld. złotych. Dyskusja zatem powinna dotyczyć tego, jak zdobyć dodatkowe pieniądze do systemu (np. zwiększenie udziału w PIT), a o tym zapominają wszystkie korporacje samorządowe.  

Ustalono, że Związek na podstawie danych z kilku miast przygotuje zestawienie pokazujące wzrost zadań i kosztów, które spowodowały ustawy uchwalone od 2007 roku. Zdaniem Zarządu, nie powinno być więcej nowych „obciążających” aktów prawnych, gdyż może to spowodować konieczność podniesienia przez gminy opłat i podatków lokalnych, cen biletów komunikacji miejskiej, czynszów, co będzie skutkować obniżeniem jakości i poziomu życia mieszkańców. A tego samorządy nie chcą. Podkreślano, że spadek poziomu inwestycji samorządowych przyniesie także negatywne konsekwencje dla budżetu państwa (obniżenie dochodu z VAT-u).

Przyjęto propozycje zgłoszone przez miasta - dotyczące możliwości dokonywania zmian w funduszu sołeckim w ciągu roku (Swarzędz) oraz zwiększenia do 50% (jak do tej pory, a nie 30%) dotacji w projekcie Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych (Wągrowiec).

Członkowie Zarządu postanowili docenić inicjatywę Karty Wałbrzyskie, przyjętą przez mieszkańców tego miasta, która była kodeksem etycznym w powtórzonych wyborach na prezydenta miasta, jakie odbywały się w sierpnia tego roku.

Joanna Proniewicz

Rzecznik prasowy ZMP