Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP w Iławie

Podczas posiedzenia w Iławie 11 kwietnia br. członkowie Zarządu ZMP pozytywnie rozpatrzyli m.in. rządowe projekty ustaw o statystyce publicznej oraz Prawo wodne.

W trakcie dyskusji nad informacją z posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i ST dotyczącą m.in. doraźnej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która powinna wejść w życie od lipca tego roku, Ryszard Brejza, prezydent Inowrocławia zaproponował, aby znalazły się w niej także zamówienia in-house. W związku z nową dyrektywą dotyczącą zamówień publicznych zasugerował również, żeby Związek sam przygotował projekt nowelizacji ustawy o gospodarce komunalnej. Przy okazji przewodniczący RM w Gdyni, Stanisław Szwabski zgłosił zastrzeżenia do projektu ustawy posła Tadeusza Arkita, który zawiera, jego zdaniem, błędne rozwiązania, ponieważ np. rozbija system funkcjonujący z powodzeniem w tym mieście.

Pomoc dla Ukrainy

Dyrektor Biura ZMP, Andrzej Porawski przedstawił informację na temat reformy samorządowej na Ukrainie i możliwych działań do podjęcia wspierających te  reformy. Prace nad tą reformą trwają już od 2008 roku. Został już zawarty konsensus co do podziału terytorialnego na gminy. Ciekawa jest konstrukcja ustrojowa zapisana w ukraińskiej Konstytucji dotycząca samorządu terytorialnego, który ma być osobnym bytem, a nie jak w Polsce częścią władzy wykonawczej. Na Ukrainie władza wykonawcza to administracja rządowa. Na Ukrainie powiat jest jednostką do wykonywania wspólnych interesów gmin o zasięgu lokalnym, ale o wymiarze ponadgminnym, a region jest jednostką do realizowania wspólnych interesów gmin o zasięgu regionalnym (gminy mają przynajmniej 1 reprezentanta zarówno w radzie powiatu, jak i regionu). W tym kraju, jak zapewniają reformatorzy, nie popełnią takich polskich błędów, jak miasta i gminy obwarzankowe czy zbyt małe powiaty. Czego Ukraińcy potrzebują od nas w tej chwili? Przede wszystkim są to szkolenia z zarządzania projektami. W najbliższym czasie kraj ten bowiem otrzyma pieniądze w programach i projektach, dlatego muszą się nauczyć z nich korzystać. W drugiej kolejności będą musieli zdobyć wiedzę na temat zamówień publicznych. Związek już wkrótce będzie dysponować pewną pulą środków z USA i Kanady przeznaczoną na organizowanie pobytów studyjnych w polskich miastach, głównie partnerskich, dla ukraińskich samorządowców. Roman Szełemej, prezydent Wałbrzycha, podzielił się z zebranymi doświadczeniami swojego miasta w kwestii organizowania staży dla Ukraińców, a Zdzisław Czucha, burmistrz Kościerzyny zwrócił uwagę, że nasi wschodni sąsiedzi do rozwoju potrzebują także nawiązywania kontaktów gospodarczych na poziomie lokalnym.

W stronę muzeów

Po prezentacji „Muzea w życiu miast – Stała Konferencja „Muzeum i Samorząd Terytorialny” z udziałem profesora Jerzego Stępnia i przedstawicieli muzeów, członkowie Zarządu przegłosowali również uchwałę dotyczącą udziału Związku Miast Polskich w Stałej Konferencji „Muzeum i Samorząd Terytorialny”. Przedstawicielami ZMP w pracach Konferencji będą: członek Zarządu zajmujący się problematyką kultury oraz przewodniczący Komisji Kultury Związku. Stała Konferencja ma być stałym forum wymiany myśli i doświadczeń między przedstawicielami wszystkich zainteresowanych rozwojem muzeów podmiotów. To też ważny element prac programowych nad Strategią Rozwoju Muzealnictwa, które toczą się pod kierunkiem Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Chodzi o takie podejście do instytucji muzeum, które pokazuje, jak bardzo szczególna jest to instytucja kultury, i jak istotną rolę może i powinna odgrywać w strukturze samorządnej społeczności. Dużym wyzwaniem jest wypracowanie takiej metody, która pozwoli wszystkim muzeom na odnalezienie swojego właściwego miejsca i zakorzenienia we wspólnotach lokalnych i regionalnych, niezależnie od tego, jaki organ administracji publicznej jest ich organem założycielskim.

Ostrożność przy danych statystycznych

            Pozytywną opinię uzyskał projekt ustawy o statystyce publicznej (rządowy). Andrzej Porawski podkreślał, że potrzebna jest w tym projekcie korekta. GUS zmaga się wciąż z problemem tajemnicy statystycznej, a życie publiczne jest jawne i tego trzeba bronić. GUS na przykład tłumaczy, że tajemnica statystyczna zostałaby naruszona w takiej dziedzinie jak energetyka cieplna, gdy zadania gminy realizuje podmiot gospodarczy. W tej sytuacji nie można ujawnić takich danych. Zdaniem dyrektora, konieczne jest dobre wyważenie między ochroną danych osobowych a tajemnicą statystyczną. Członkowie Zarządu mieli wątpliwości dotyczące pozyskiwania przez służby statystyczne wrażliwych danych osobowych, ale jak wyjaśniono projekt ustawy nie rozszerza wcale katalogu danych, a dane tego typu są zagregowane i zanonimizowane, czyli bezpieczne.

Negatywnie ze względu na nieuzasadnione restrykcje i tzw. fobię antysamorządową zaopiniowano projekt Kodeksu postępowania administracyjnego (Twój Ruch) dotyczący ograniczenia przewlekłości postępowań administracyjnych. Bez opinii pozostawiono natomiast projekt ustawy o podatku od towarów i usług (SLD), dotyczący likwidacji ograniczeń pełnego odliczenia podatku VAT naliczonego od nabycia samochodów osobowych, gdyż nie ma dostępu do wyliczonych skutków jego wdrożenia.

Poważnie o ściekach

            Zaaprobowano projekt ustawy Prawo wodne (rządowy), który jest transpozycją dyrektyw PE. Chodzi m.in. o redukcję w ciągu 10 lat obecności azotu i fosforu w ściekach komunalnych. To poważna sprawa dla samorządów. Trzeba zmodernizować ok. 300 oczyszczalni ścieków w latach 2014-2023 i wydać na to 918 mln. zł, przy czym budżet państwa nie będzie zobowiązany do przeznaczenia na te cel swoich środków, gdyż - jak zawarto w uzasadnieniu tej nowelizacji - jest to zadanie własne gmin. Samorządy będą mogą korzystać jedynie z pożyczek z NFOŚ. – To zadanie nie jest nowe, normy i tempo ich wdrażania jest znane od 2004 roku. Biorąc pod uwagę poziom inwestycji samorządowych w gospodarkę wodno-ściekową, to te kwoty nie budzą większych emocji, ponieważ JST wydają na ten cel wielokrotnie więcej. Tylko że sytuacja ta dotyczy na pewno konkretnych miejscowości i instalacji – mówił A. Porawski. – Z tego względu należy zażądać od rządu programu pomocowego dla tych jednostek, które znajdą się w trudnej sytuacji. W grę powinny wchodzić nie tylko pożyczki, ale też dotacje z NFOŚ. W czasie dyskusji członkowie Zarządu zwracali uwagę, że będzie to pomoc dla tych, którzy nic do tej pory nie robili w tej dziedzinie. – Wiele samorządów, które nie chciało płacić kar, inwestowało wcześniej i obecnie mają spełnione normy w zakresie oczyszczania ścieków – stwierdził Andrzej Pietrasik, burmistrz Płońska. Ostatecznie ustalono, że rząd powinien poinformować gminy o różnych źródłach finansowania inwestycji w tej dziedzinie, a istniejące już mechanizmy powinny być przyjazne i dostępne.

Złe zasady

            Krytycznie oceniono projekt ustawy o zasadach realizacji programów operacyjnych polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020. Wśród zgłoszonych zastrzeżeń do tego projektu, o którego powstanie zresztą postulowali sami przedstawiciele samorządów, znalazły się błędne uregulowania takie jak m.in.: niepotrzebne kontrole uprzednie służące sprawdzeniu potencjału administracyjnego wnioskodawcy przed podpisaniem umowy o dofinansowanie (art. 21 p. 3), zbyt krótki termin składania wniosków o dofinansowanie (art. 41 ust. 1) – propozycja zmiany z 7 do 14 dni, brak precyzyjnej definicji nieuzasadnionego wydatku (art. 23 ust. 1), brak odpowiedzialności instytucji powołanej do kontroli (art. 23 ust. 4), wątpliwe terminy dotyczące wniesienia protestu lub skargi w związku z otrzymaniem informacji o negatywnej ocenie projektu (wnioskodawca – 14 dni, instytucja – 21 dni od otrzymania skargi) czy bezsensowna procedura ścieżki odwoławczej, która jest jedynie sankcjonowaniem przez sąd naruszenia prawa przez instytucję oceniającą, bez gwarancji, że projekty zostaną dofinansowane w pierwszej kolejności w nowych konkursach. Członkowie Zarządu zwracali na konieczność uproszczenia procedur w kolejnym okresie programowani, tak aby zarówno samo aplikowanie, jak i realizacja projektów mogła przebiegać sprawnie bez zbędnej formalizacji. Dyrektor Biura ZMP podkreślił, że w całym tym projekcie beneficjent jest z góry potraktowany negatywnie, a większość przepisów jest skonstruowana w interesie wyższej stojącego dysponenta.

Pozytywnie o rozporządzeniach

            Pozytywnie zaopiniowano projekty rozporządzeń RM ws. programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2015 (z apelem do GUS, aby program badań statystycznych stopniowo dostosowywać do potrzeb zarządzania lokalnymi usługami publicznymi), RM zmieniający rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy de minimis na realizację niektórych przedsięwzięć w zakresie promocji i wspieranie eksportu lub sprzedaży na jednolitym rynku europejskim, realizację branżowych projektów promocyjnych w zakresie eksportu lub sprzedaży na jednolitym rynku europejskim, uzyskanie certyfikatu wyrobu wymaganego na rynkach zagranicznych, realizację przedsięwzięć wydawniczych promujących eksport lub sprzedaż na jednolitym rynku europejskim, MF ws. wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej (z uwagą dotyczącą wskazania środka egzekucyjnego przez wierzyciela, do tej pory był to środek najmniej uciążliwy dla zobowiązanego i tak powinno pozostać), MF ws. wzorów zarządzenia zabezpieczenia, MŚ ws. warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, MZ ws. izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez JST (z uwagami szczegółowymi).

Lokatorzy i ordery dla miast

         Zarząd ZMP przychylił się do kwestii poruszonych w korespondencji z Gliwic i Legionowa. W pierwszym przypadku chodzi nowelizację ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy, a dokładnie doprecyzowanie definicji, czym jest zaspokojona i niezaspokojona potrzeba mieszkaniowa. W drugim o możliwość przyznania jak w międzywojennej i wojennej historii naszego kraju orderów i odznaczeń miastom (np. Krzyże Srebrne Orderu Virtuti Militari dla Lwowa w 1920 r. i Warszawy w 1940 r.).

Zarząd pozytywnie rozpatrzył też pismo Ruchu Społecznego Głuchych i ich Przyjaciół, który zwrócił się do Związku o zainicjowanie wśród miast członkowskich ZMP akcji mającej na celu uchwalenie lub zmianę dla głuchych przyznania bezpłatnych przejazdów pojazdami lokalnego transportu zbiorowego oraz zmianę (wykreślenie dyskryminujących zapisów dotyczących konieczności należenia do Polskiego Związku Głuchych) wymaganych dokumentów potwierdzających prawo do korzystania z tych uprawnień na dokumenty urzędowe – legitymacja osoby niepełnosprawnej lub orzeczenie o niepełnosprawności.

Joanna Proniewicz