Posiedzenie Zarządu ZMP w Brzezinach
Podczas posiedzenia w Brzezinach 15 listopada br. członkowie Zarządu ZMP dobrze ocenili kierunek zmian, który wprowadza rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, jednak podkreślano, że porządkują one niewielki obszar zagadnień. Powinny być to usystematyzowane zmiany i poprzedzone całościowym przeglądem prawa.
Przedstawiając informację z ostatniego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP, podkreślił, że zgłoszone na poprzednim posiedzeniu Zarządu w Rzeszowie uwagi dotyczące założeń projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne zostały w trakcie negocjacji praktycznie prawie wszystkie uzgodnione, oprócz tych dotyczących sposobu finansowania. Ustalono bowiem, że założenia nie będą zajmowały się tą kwestią.
Z kolei Ryszard Grobelny, prezes ZMP przedstawił dyskusję z Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych na temat uchwały NSA z dnia 24 czerwca 2013 r., w sprawie możliwości uznania jednostek budżetowych gminy za podatników podatku od towarów i usług. Stan prawny w wyniku uchwały NSA się nie jest inny, zmieniła się tylko interpretacja przepisów (nie dotyczy to zakładów budżetowych). Chodzi o to, że w ramach jednej gminy wszystkie jednostki budżetowe powinny mieć jeden numer VAT-u. Szczególnie dla dużych miast może stanowić to poważany problem - wymaga bowiem stworzenia jednolitego systemu odliczania VAT-u. Może to przynieść jednak korzyści, gdyż będzie można odzyskiwać VAT w szerszym zakresie czy łatwiej przekazywać majątek między jednostkami. Trzeba się zastanowić, jak bezpiecznie doprowadzić do funkcjonowania nowego systemu, zgodnie z nową interpretacją. MF będzie musiało przyjąć jakąś umowną datę, kiedy system się zmieni, np. 1 stycznia 2014 roku. Problem pojawia się, jeśli jakaś JST zechce zmienić stan wstecz (MF nie widzi potrzeby dokonywania korekt wstecz). Związek od lat domagał się w tej kwestii VAT jednoznacznych rozstrzygnięć.
W trakcie posiedzenia w Brzezinach po raz kolejny rozmawiano na temat projektu Kodeksu urbanistyczno-budowlanego (tezy z uzasadnieniem). Uwagi do projektu zgłosili przedstawiciele Poznania i Dąbrowy Górniczej. Z jednej strony oceniono pozytywnie powrót do fundamentalnych zasad Prawa budowlanego z 1928 r., które uwzględniało ścisły, funkcjonalny związek architektury i urbanistyki oraz potrzebę respektowania uwarunkowań lokalnych, artykułowanych aktami prawa miejscowego, z drugiej zwracano uwagę, że gminy nie są przygotowane na tak duże zmiany w przepisach. „Uznając priorytet w uproszczeniu prawa, powinno się jednak brać pod uwagę i uwzględniać fakt, iż każda istotna zmiana prawa (…) powoduje (…) znaczne, okresowe obniżenie wydolności administracji publicznej szczebla podstawowego, realizującej w praktyce zapisy zmienianych ustaw, co wynika nie tylko z konieczności ustalenia nowych procedur postępowania, ale też z braku jednolitej wykładni nowych przepisów, którą orzecznictwo wypracuje dopiero po kilku latach. Władztwo planistyczne gmin będzie de facto iluzoryczne, jeśli wprowadzony zapisami Kodeksu obowiązek ustalenia w Studium obszarów o ograniczonej zabudowie, zaowocuje licznymi roszczeniami odszkodowawczymi właścicieli nieruchomości tam położonych, którzy uzyskali warunki zabudowy dla inwestycji niezgodnych z funkcją tych obszarów, wyznaczoną nowymi przepisami. Przepisy wprowadzające Kodeks muszą jednoznacznie i pragmatycznie rozstrzygnąć tę kwestię, bez obciążania samorządów lokalnych. Jest to problem, warunkujący osiągnięcie celu zamierzenia legislacyjnego.” – czytamy w opinii z Poznania.
Przedstawiciele miast zakwestionowali zawarte w projekcie przepisy dotyczące rewitalizacji i funduszu rewitalizacyjnego. Lepsze rozwiązania w tej materii są zawarte w samorządowym projekcie o rewitalizacji obszarów zdegradowanych, który został przekazany już rządowi. Ustalono, że 6 grudnia w Poznaniu odbędzie się spotkanie specjalistów ds. planowania przestrzennego, w trakcie którego zostanie wypracowane jednolite stanowisko w tej sprawie.
Dyskutując na temat rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (usprawnia i uelastycznia funkcjonowanie oraz organizowanie zadań, które samorządy terytorialne świadczą obywatelom, m.in. ułatwia współpracę między JST, zachęca do łączenia się gminy i powiaty, wprowadza regulacje dotyczące centrum usług wspólnych, związków gminno-powiatowych), podkreślano, że kierunek zmian jest dobry, ale często są to jedynie zmiany kosmetyczne i porządkują niewielki obszar zagadnień. Takie zmiany powinny być usystematyzowane i poprzedzone całościowym przeglądem prawa. Sprzeciw wywołało m.in. wyłączenie „kabli umieszczonych w kanalizacji kablowej” z opodatkowania podatkiem od nieruchomości, a także przyznanie kompetencji RM przy tworzeniu centrum usług wspólnych w sprawie składu jednostek (powinno być tak, że skład ustala RM na wniosek wójta w porozumieniu z zarządzającymi jednostkami). Przepisy dotyczące usuwania drzew - zdaniem członków Zarządu – wytyczają słuszny kierunek, ale zawierają wiele błędów o charakterze szczegółowym. Natomiast zawarte w projekcie zachęty finansowe dla gmin, aby się łączyć, oceniono jako nieskuteczne. Powinny to być np. środki na konkretną inwestycję, jak zrobiono w Niemczech pod koniec lat 80.
Negatywnie zaopiniowano projekt o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Twój Ruch) oraz o zmianie ustawy Kodeks wyborczy (Twój Ruch, wprowadzający ograniczenie do dwóch kadencji sprawowanie funkcji posła, senatora, wójta, burmistrza i prezydenta).
Pozytywną ocenę uzyskały projekty: o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (rządowy, transponuje do polskiego prawa dyrektywę PE w sprawie praw pacjenta do transgraniczej opieki zdrowotnej), założeń do projektu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (rządowy, dotyczący dokumentacji medycznej), założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia (rządowy), rozporządzenia MAiC w sprawie inwentaryzacji infrastruktury telekomunikacyjnej, rozporządzenia MSiT zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego przeznaczenia, warunków i trybu udzielania pomocy publicznej na wspieranie inwestycji w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym w zakresie regionalnej pomocy inwestycyjnej oraz pomocy de minimis w ramach POIG, rozporządzenia MSiT w sprawie dofinansowania zadań ze środków Funduszu rozwoju Kultury Fizycznej oraz uchwały Rady Ministrów w sprawie zmiany Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015.
Taką samą opinię otrzymał projekt ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o ochronie przyrody (rządowy, likwiduje zbędne organy doradczo-opiniodawcze Radę ds. Autostrad i Państwową Radę Nieruchomości). Przy okazji przypomniano, że należy miastom na prawach powiatu przywrócić dostęp do ubiegania się o środki z Krajowego Funduszu Drogowego, stworzyć nowy fundusz dysponujący środkami na drogi powiatowe, a także program budowy dróg lokalnych. Zaakceptowano również projekt założeń do projekt o zmianie ustawy Kodeks cywilny (rządowy, dotyczy wprowadzenia ograniczonego, z wymaganą zgodą właściciela, prawa do zabudowy na cudzych gruntach). Chodzi o stworzenie prawnych możliwości realizacji różnych istotnych inwestycji gospodarczych (zabudowa mieszkaniowa, instalacja urządzeń transportu drogowego i kolejowego) na cudzych gruntach. Zamierzenie to zostanie osiągnięte przez wprowadzenie do polskiego systemu prawnego nowego ograniczonego prawa rzeczowego w postaci prawa zabudowy, tj. prawa rzeczowego na cudzej nieruchomości, umożliwiającego korzystanie z gruntu z jednoczesnym istnieniem odrębnej własności budynków lub innych urządzeń trwale z tym gruntem związanych. Rozwiązanie to umożliwi optymalne wykorzystanie przestrzeni na, nad i pod powierzchnią nieruchomości.
Zarząd ZMP uznał problem dotyczący rozszerzenia form uczczenia pamięci zmarłych dla osób o różnym wyznaniu (m.in. rozrzucanie prochów), za konieczny do rozwiązania, gdyż do tej pory nie wprowadzono odpowiednich przepisów. Projekt o zmianie ustawy o cmentarzach oraz chowaniu zmarłych (SLD) jest taką próbą regulacji tych spraw i prezentuje dobry kierunek. Zwracano jednak uwagę, że zawarta w nim ideologia jest niepotrzebna.
Przedstawiciele miast zasiadający w Zarządzie ZMP pozytywnie ocenili rozporządzenie MEN w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST, choć wskazywano, że podobnie jak w latach poprzednich z budżetu państwa na zadania oświatowe jest zbyt mało środków finansowych. Zasugerowano jednak zmianę w nowej wadze P31, wprowadzonej z tytułu ustawowego ograniczenia dzieci w klasach pierwszych do 25 uczniów w 2014 roku. Obecnie jest to 0,02, a powinno być - 0,04.
Joanna Proniewicz
Rzecznik prasowy ZMP
