Jak finansować współpracę międzynarodową miast
Współpraca partnerska narzędziem aktywnego obywatelstwa – to tytuł międzynarodowej konferencji, którą w Gdańsku zorganizował Związek Miast Polskich. Była ona jednym z komponentów projekt pt. Współpraca partnerska narzędziem aktywnego obywatelstwa.
Rok 2013 został przez Komisję Europejska ogłoszony Europejskim Rokiem Obywatelstwa. Związek Miast Polskich od wielu lat popularyzuje w Polsce ideę współpracy miast partnerskich, dlatego wiążąc tę aktywność z priorytetami UE realizuje w tym roku projekt pt. Współpraca partnerska narzędziem aktywnego obywatelstwa (Act4T). Inicjatywa realizowana jest przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej, w ramach programu „Europa dla Obywateli – środki wsparcia 2013”.
Partnerami Związku w realizacji projektu są Czeski Związek Miast i Gmin, Słowacki Związek Miast i Gmin, Niemiecka Sekcja Rady Gmin i Regionów Europy, Francuska Sekcja Rady Gmin i Regionów Europy oraz Sieć Sweden – Emilia Romagna.
Zorganizowana 23 i 24 maja br. w Gdańsku międzynarodowa konferencja stanowiła jeden ze składników tegorocznego projektu realizowanego przez Związek. Jej tematem wiodącym były źródła i możliwości finansowania współpracy międzynarodowej.
Jednym z takich źródeł, z których chętnie korzystają JST w Polsce, jest program „Europa dla Obywateli”. Związek Miast Polskich od wielu lat zajmuje się jego promocją, a także wspiera aktywność międzynarodową samorządów. Polskie miasta i gminy nawiązały ponad 4 tysiące rozmaitych partnerstw z samorządami z Europy i świata.
- Władze samorządowe mogą bardzo wiele uczynić dla pogłębienia współpracy obywateli Europy jako całości – mówił w Gdańsku prezydent miasta Paweł Adamowicz. – To wymaga od urzędników dużo determinacji i zaangażowania, gdyż współpraca międzynarodowa nie jest jednak tym podstawowym obszarem zainteresowania samorządów.
W obecnym roku kończy się aktualna edycja programu „Europa dla Obywateli”. Kolejna runda jego finansowania będzie trwała do 2020 roku. Na ten okres Komisja Europejska proponuje przeznaczenie dużych kwot z budżetu programu na promowanie wiedzy o UE, o jej wspólnych wartościach, historii i kulturze. Obecnie mówi się o przeznaczeniu na kolejna edycją progrramu z nowego budżetu Unii 229 mln euro (w obecnej edycji było to 215 mln).
Wielu mieszkańców Europy zbyt mało wie o swoich prawach, by móc swobodnie z nich korzystać. Z badania przeprowadzonego w 2010 r. wynika, że zaledwie 43 proc. osób wie, co oznacza pojęcie „obywatel Unii Europejskiej”, a prawie połowa twierdzi, że „nie są wystarczająco poinformowani o swoich prawach”. Unijny program „Europa dla obywateli” ma zapewniać obywatelom więcej informacji na temat przysługujących im praw oraz wspierać poczucie tożsamości europejskiej. Dzięki funduszom dostępnym z tego programu obywatele będą również mogli zaangażować się w działalność obywatelską w ramach debat i dyskusji na temat wpływu UE na ich życie codzienne.
Jednym z przykładów podejmowanych w ramach programu „Europa dla Obywateli” działań jest program na rzecz partnerstwa miast. Z niego finansowane jest m.in. budowanie sieci kontaktów między gminami i realizacja wspólnych projektów lokalnych.
- Należy pamiętać, że program ten nie jest nagrodą za prowadzenie współpracy partnerskiej. Żeby otrzymać dofinansowanie nie wystarczy mieć partnerów i organizować wymiany mieszkańców – podkreślał w Gdańsku Philippe Tarrisson, Dyrektor Departamentu ds. Współpracy Bliźniaczej Francuskiej Sekcji Rady Gmin i Regionów Europy.- W Komisji Europejskiej dominować będzie z pewnością podejście selektywne do zgłaszanych przez wnioskodawców działań.
Chodzi na przykład o to, by realizowane w partnerstwie samorządowym projekty uczyły o Europie, celebrowały ją, promowały różnorodność kulturową i lingwistyczną. Przy okazji współpracy bliźniaczej młodzież ma uczyć się mobilności, a urzędnicy samorządowi powinni wymieniać się wiedzą, doświadczeniami, dobrymi praktykami. Takie działania mają stać się czymś powszechnym na poziomie lokalnym – podkreślał P. Tarrison. Jednocześnie zachęcał polskich samorządowców do kreatywności podczas pisania wniosków aplikacyjnych do programu. Mimo pozornej sztywności kryteriów, elastyczność w myśleniu może okazać się bardzo pomocna.
Podczas spotkania w Gdańsku mówiono o różnych źródłach finansowania współpracy międzynarodowej samorządów. Było to o tyle ważne, że program „Europa dla Obywateli” dysponuje ograniczonym i stosunkowo niewielkim budżetem. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP podkreślał, że wiele innych przedsięwzięć realizowanych przez JST opiera się na partnerstwie, w tym także międzynarodowym, można więc w przedsięwzięcia te w coraz większym stopniu angażować inne źródła. Zwłaszcza, że miasta, szczególnie podzielone granicami, dopracowały się już w tym kontekście dobrych praktyk i podjęły decyzję, że razem będą się rozwijać. O takim przypadku opowiadali w Gdańsku Joanna Pyrgiem i Soeren Bollmann ze Słubicko-Frankfurckiego Centrum Kooperacji. Obecnie, dzięki uchwałom obu rad miejskich Słubice i Frankfurt funkcjonują jako dwumiasto, prowadząc wspólny marketing opatrzony jedną wspólną marką. W Gdańsku opowiadali o niezwykle dynamicznej i efektywnej współpracy trangranicznej realizowanej po obu stronach Odry. Swoimi doświadczeniami dzielili się także Maros Sagan, burmistrz słowackiego miasta Cifer, Gabriella Lapadatowic ze szwedzkiego miasta Vanersborg, a także Helena Świerczyńska z francuskiego Orleanu. O współpracy w ramach sieci miast opowiadali Nicola Catallani, koordynator Sieci Sweden – Emilia Romana, Jaroslav Machovski z miasta Opava w Czechach oraz Jolanta Murawska, koordynator ds. Nowej Hanzy w UM w Gdańsku.
Do ciekawych wniosków doszli uczestnicy dyskusji poświęconej wymianie praktyk w zakresie pisania dobrej jakości projektów. Swoje doświadczenia zaprezentowali przedstawiciele czeskich Pardubic, włoskiej Rawenny, Kołobrzegu oraz francuskiego Nancy. Z ich wystąpień wynikało, że miasta w Europie odchodzą od popularnej do niedawna jeszcze współpracy bilateralnej. Coraz więcej projektów powstaje w kooperacji większej liczby miast partnerskich. I taka kooperacja z powodzeniem uzyskuje wsparcie unijnych funduszy. Prezentujące się w Gdańsku miasta przedstawiły bardzo różne podejście do kwestii dobierania partnerów przy pisaniu projektów. Jedne, jak np. Rawenna, szukają partnerów do realizacji konkretnych zamierzeń. Niekoniecznie muszą to być miasta, z którymi podpisana jest umowa partnerska. Inne samorządy, jak choćby Nancy, podejmują się realizacji projektów w ścisłej współpracy z miastami bliźniaczymi. Za niewątpliwy znak czasów uczestnicy konferencji uznali odchodzenie od relacji bilateralnych.
Jesienią tego roku w Krakowie Związek Miast Polskich planuje zorganizować drugą konferencję w ramach projektu Współpraca partnerska narzędziem aktywnego obywatelstwa. Poświęcona będzie aktywności oraz motywowaniu obywateli do zaangażowania w działania w ramach współpracy partnerskiej.
Ewa Parchimowicz
Wizyty studyjne w Gdańsku
W drugim dniu konferencji odbyły się wizyty studyjne. Pierwsza zorganizowana przez Stowarzyszenie EUROB dotyczyła Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego. Jej uczestnicy obejrzeli kilka obiektów płożonych w śródmieściu Gdańska, który był jednym z partnerów w projekcie realizowanym w latach 2004-2007. Jednym z efektów tamtego przedsięwzięcia był produkt turystyczno-kulturowy, prezentujący historyczne dziedzictwo i obiekty gotyku ceglanego w Europie. Obejmuje on Danię, Litwę. Łotwę, Estonię, Niemcy, Polskę i Szwecję.
Druga wizyta studyjna natomiast miała miejsce w Centrum Hewelianum. Usytuowane w samym sercu Gdańska jest nowoczesnym ośrodkiem nauki mieszczącym się w zabytkowych obiektach architektury militarnej. Jest jednostką budżetową Gminy Miasta Gdańsk. Projekt Hewelianum zrealizowany został ze środków Unii Europejskiej, w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, ale Centrum pozyskuje środki na działania i akcje z różnych źródeł jak np. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej na projekt „Poznaję, wypoczywam, uczę się. Kampania edukacyjno-informacyjna EKO-Hewelianum” .
Odbywające się tutaj innowacyjne zajęcia edukacyjne, wystawy stałe i czasowe, plenerowe imprezy historyczne, imprezy okolicznościowe, pokazy science show, a także wykłady popularnonaukowe adresowane do wszystkich grup wiekowych umożliwiają bliski kontakt z fizyką, astronomią, historią czy biologią.
Centrum nadal odrestaurowuje znajdujące się na terenie fortu obiekty militarne i planuje nowe ekspozycje i działania. Jednym z pomysłów na rozwój i popularyzację miejsca jest połączenie kolejką linową Góry Gradowej, na której znajduje się Centrum, z portem i centrum miasta.
Więcej informacji o Centrum Hewelianum http://www.hewelianum.pl/.
