Z prac Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego 26 września br. współprzewodniczenie obradom po stronie samorządowej na kolejnych 9 miesięcy objął Mariusz Poznański, przewodniczący ZGW RP
Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego z 26 września br. zakończyło 9-miesięczną kadencję Unii Metropolii Polskich jako organizacji, która współprzewodniczy obradom ze strony samorządowej. Krzysztof Żuk, Prezydent Lublina na koniec obrad przekazał tę funkcję Mariuszowi Poznańskiemu, szefowi Związku Gmin Wiejskich RP i wójtowi Czerwonaka. Nowy Współprzewodniczący zapowiada, że postara się wykorzystać swój czas na wzmocnienie roli Komisji Wspólnej i poprawienie jej funkcjonowania. „Czy się uda, nie wiem, ale spróbuję o to powalczyć.” – powiedział M. Poznański.
„Schetynówki” po staremu
Współprzewodniczący ze strony rządowej, minister Michał Boni z kolei poinformował, że rząd postanowił na 2013 rok przywrócić finansowanie tzw. schetynówek, czyli dotacji celowych na budowę i remonty dróg gminnych i powiatowych do poziomu 50% na 50%. „Gdyby zostawić proporcję z tego roku, czyli 70% wkładu własnego, to tak naprawdę mogłyby sobie pozwolić na jego realizację tylko bogatsze gminy, a w założeniu jest to program skierowany do tych mniej bogatych samorządów.” – uzasadniał minister. Samorządowcy ucieszyli się z tej zapowiedzi, gdyż jest ona realizacją postulatów korporacji, jednak obawiali się, że w związku z tym nie zdążą złożyć wniosków w terminie. Wiceminister administracji i cyfryzacji, Magdalena Młochowska uspokajała, że w związku z planowanymi zmianami będzie nie tylko dodatkowa tura zgłaszania wniosków, ale JST będą mogły zmieniać już złożone wnioski.
Zespół ds. klęsk żywiołowych
Minister Boni powiedział też, że chciałby powołać rządowo-samorządowy zespół roboczy ds. rozwiązywania problemów związanych z klęskami żywiołowymi. Wydarzenia ostatnich lat pokazały bowiem, że trzeba wypracować sprawniejsze mechanizmy szybkiego działania w przypadku nagłych klęsk. Zespół po raz pierwszy zbierze się już na początku października.
Debata o pomocy społecznej
W ramach - odbywających się od początku roku - debat systemowych, tym razem odbyła się dyskusja na temat pomocy społecznej. Ponieważ jest to temat bardzo szeroki, prezentacja przygotowana przez ministra pracy i polityki społecznej dotyczyła tylko planowanych zmian systemowych i kierunków reform systemu pomocy społecznej. (Pełna wersja prezentacji, zawierająca również diagnozę stanu obecnego, dostępna jest na stronie internetowej ZMP.) Podstawową zmianą jest przełożenie akcentu z interwencjonizmu na profilaktykę, która jest dużo mniej kosztowna. Na uwagę Ryszarda Grobelnego, Prezesa ZMP, że w planowanych zmianach instytucjonalnych ginie najważniejszy podmiot polityki społecznej – człowiek, wiceminister Jacek Męcina zaznaczył, że w reformie chodzi właśnie o lepsze adresowanie pomocy społecznej i lepszą jej efektywność. „Zmiany będą na różnych poziomach, planujemy otwarcie na partnerów i to zarówno pozarządowych, jak i na sektor prywatny, bo on przynosi innowacyjność, ale także ograniczanie kosztów funkcjonowania systemu. Jesteśmy także za pewną decentralizacją i wolnością samorządu, który realizuje tę usługę w wyborze drogi do osiągnięcia tych celów.”
Część robocza
W części roboczej Komisja zaopiniowała 29 projektów aktów prawnych. W sprawie projektu założeń ustawy o polityce miejskiej, zdecydowała że trafi on na nowo powołany Zespół ds. Funkcjonalnych Obszarów Metropolitalnych i Miejskich. Jego współprzewodniczącym ze strony samorządowej ma być wiceprezydent Warszawy, Michał Olszewski. Korporacje już powołały swoich przedstawicieli do tego zespołu, a ministerstwo przygotowało uchwałę zmieniającą regulamin Komisji, by mógł on legalnie rozpocząć pracę. Projekt zaopiniuje również Zespół ds. Systemu Finansów Publicznych, jako że zaniepokojenie samorządowców budzi wykreślenie z założeń wszystkich zapisów dotyczących finansowania polityki miejskiej, a bez pieniędzy nie da się realizować żadnej polityki.
Negatywne opinie
Tym razem Komisja wydała sporo opinii negatywnych, m.in. w sprawie projektu ustawy regulującej niektóre zawody - pomimo że trafił on aż na cztery zespoły problemowe, okazało się, że wcześniej został przyjęty już przez rząd. Dlatego też jeden z zespołów na znak protestu przeciwko takiej procedurze odmówił zaopiniowania, pozostałe zaopiniowały projekt negatywnie, gdyż nie uwzględniał on większości uwag. Minister Boni obiecał, że strona rządowa wyciągnie wnioski z tej lekcji.
Negatywną opinię uzyskał też projekt nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych, który nakłada na podmioty publiczne, w tym JST obowiązek dbałości o interesy podmiotów prywatnych – podwykonawców robót, co wikła samorządy w relacje między głównym wykonawcą a podwykonawcami prac. Projekt jest reakcją na kłopoty podwykonawców budujących autostrady, jednak samorządowcy uważają, że w zamówieniach samorządowych ten problem nie występował. W tej sprawie Ryszard Grobelny, prezydent Poznania poruszył jeszcze jeden problem, niezwiązany bezpośrednio z projektem. Otóż część instytucji realizujących inwestycje ze środków unijnych zgłasza, że kiedy płacą za pracę podwykonawcom – najczęściej dzieje się to wtedy, gdy główny wykonawca ma duże kłopoty finansowe – okazuje się, że Unia nie zalicza tych płatności do środków kwalifikowanych. Należy to sprawdzić i znaleźć rozwiązanie, bo inwestorów nie stać na tracenie pieniędzy.
Projekt ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wprowadza z kolei niekorzystną dla JST zmianę polegającą na tym, że w przypadku dużych inwestycji realizowanych przy współudziale środków unijnych będą musiały one płacić odsetki karne za opóźnienia w płatnościach, nawet gdy nie otrzymają pieniędzy od płatnika (czyli z UE). To oczywiście zrodzi duże koszty, stąd opinia negatywna.
Również projekt dokumentu rządowego w sprawie zmian w obszarach chronionych jako mających znaczenie dla Wspólnoty - uzyskał opinię negatywną, jako że takie uchwały podjęła znakomita większość zainteresowanych gmin. Wszędzie tam, gdzie zwiększa się obszary chronione, gminy tracą możliwości rozwoju.
Pozytywnie został natomiast zaopiniowany projekt ministra pracy i polityki społecznej w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, gdyż przyczyni się on do ustalenia kosztów i przekazania przez resort pieniędzy, potrzebnych na realizowanie przekazanych z początkiem tego roku samorządom zadań w tym zakresie.
Powrót na zespoły
Do ostatecznego zaopiniowania przez zespół finansowy skierowała Komisja projekt ministra finansów nowelizujący ustawy tzw. okołobudżetowe. Samorządowcy zgadzają się z zapisanymi w projekcie zmianami, zgłosili jednak dodatkowe kwestie, np. postulat likwidacji ustawowych zwolnień z podatków lokalnych – to JST winny decydować, kogo chcą zwolnić z podatku czy zapis, że JST przygotowują wieloletnie plany finansowe na 4 lata, tak jak w przypadku budżetu państwa.
W podobnym trybie na zespół problemowy, który wyda ostateczną opinię, wróci projekt ministra rolnictwa w sprawie pomocy finansowej na wdrażanie lokalnych strategii rozwoju – ze względu na uwagi zgłoszone w trybie obiegowym, które projektodawcy wyjaśnią w bezpośredniej dyskusji na posiedzeniu zespołu.
Odpady powrócą za miesiąc
W sprawach różnych Związek Miast Polskich i miasto Kraków zgłosiły wnioski dotyczące nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ponieważ za miesiąc debata ma dotyczyć właśnie kwestii związanych z odpadami – zostaną one włączone do debaty, chociaż wiceminister środowiska, Stanisław Gawłowski od razu na posiedzeniu zapowiedział, że jest przeciwny nowelizowaniu ustawy w tej chwili, w trakcie jej wdrażania. Nie zgadza się również na propozycję ZMP zmiany zapisów dotyczących organizowania przetargu na odbiór odpadów od mieszkańców – Związek chciał, by w uzasadnionych przypadkach, tam gdzie rynek nie uruchomił powstania firm niekomunalnych, odstąpić od konieczności organizowania przetargu.
Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej odbędzie się 31 października br.
Hanna Hendrysiak
