Członkowie Zarządu ZMP podczas posiedzenia w Sopocie, 25 listopada 2016 r., podjęli stanowisko w sprawie Kodeksu urbanistyczno-budowlanego, postanowili zwrócić się do Prezydenta RP o niepodpisywanie uchwalonej nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym, a także do posłów o zorganizowanie wysłuchania publicznego w sprawie Prawa oświatowego.

Stanowisko (w załączeniu) zostało opracowane na podstawie wstępnych uwag Zarządu Związku z 28 października, uwag miast członkowskich oraz wniosków zgłoszonych podczas spotkania powołanego przez Zarząd zespołu roboczego.

Przestrzeń z uwagami

Przedstawiciele miast członkowskich akceptują te zmiany zawarte w przygotowanym przez resort infrastruktury i budownictwa Kodeksie, które są zgodne z postulatami środowisk samorządowych, w tym ZMP, formułowanymi od wielu lat. Są to m.in.: likwidacja decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wzmocnienie rangi studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zapewnienie gminom statusu strony w postępowaniach lokalizacyjnych, zastąpienie opłaty adiacenckiej i planistycznej opłatą infrastrukturalną. – Sporo zapisów jest jednak dla nas nadal nie do zaakceptowania. Muszą być one jednoznacznie zmienione, bo zamiast przyspieszenia procesów administracyjnych w planowaniu przestrzennym, może nastąpić paraliż. Warto na ten temat rozmawiać, zgłaszamy liczne uwagi w kwestiach zasadniczych i szczegółowych – mówił Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP.

Członkowie Związku zwracają uwagę m.in. na: konieczność przedstawienia projektu ustawy wprowadzającej oraz projektów podstawowych aktów wykonawczych, bez których zaopiniowanie tej regulacji będzie niemożliwe, wprowadzenia zasady opracowywania planów miejscowych dla obszarów, na których zachodzą procesy rozwojowe (na pozostałych wystarczą uproszczone przepisy urbanistyczne) czy na zasadę ustalania podatku od nieruchomości po uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania i zgodnie z określonym w nim przeznaczeniem gruntów.
Zdaniem samorządowców z miast, niezbędne jest uproszczenie, skrócenie procedur opracowywania i uchwalania planów, a także przyjęcia zasady, że partycypacja społeczna ma miejsce na każdym etapie prac planistycznych, a główny ciężar konsultacji jest przeniesiony na etap programowania. Nie zgadzają się też na uznanie starosty jako właściwego organu do wydania zgody inwestycyjnej, ponieważ organem odpowiednim do jej wydania może być wyłącznie „gospodarz” przestrzeni, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Podkreślają, że niekonstytucyjny jest zapis narzucający gminom obowiązek realizacji w wyznaczonych terminach własnych inwestycji na terenach objętych miejscowym planem oraz, że tylko miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego to akt prawa miejscowego.

Niższe wpływy z podatków

Zarząd Związku postanowił wystąpić wspólnie ze Związkiem Gmin Wiejskich RP do Prezydenta RP o niepodpisywanie uchwalonej 16 listopada br. nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym albo o skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją. Zmiany art. 2 tej ustawy, w powiązaniu z art. 1 pkt 4a oraz wymienionym w nim załącznikiem nr 1, powodują zmniejszenie dochodów własnych gmin z podatku od nieruchomości bez rekompensaty. Polegają one na rozszerzeniu zakresu ustawowych zwolnień od podatku od nieruchomości, poprzez zmianę definicji infrastruktury kolejowej, co w przypadku zobowiązań podatkowych jest niedopuszczalne.

W piśmie do Prezydenta podkreślono, że Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego została wprowadzona w błąd w przedstawionej przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa ocenie skutków regulacji, z której wynikało, że w skali kraju ubytek we wpływach gmin z podatku od nieruchomości wyniesie 7 mln zł w roku budżetowym. Wyrywkowe konsultacje w miastach i gminach członkowskich pozwoliły jednak ustalić, że kwota ta może być wielokrotnie zaniżona i wiele miast może ponieść nawet milionowe obniżki wpływów z podatków od nieruchomości. Zarząd ZMP chce, aby ktoś rzetelnie oszacował te zmiany i wprowadził – zgodnie z zasadami dotyczącymi finansów samorządowych – rekompensatę tych ubytków.

W opinii ZMP i ZGW RP wymuszone przez resort przyjęcie tej ustawy bez rekompensaty ubytku w dochodach własnych gmin, pozostaje w rażącej sprzeczności z deklaracją Pani Premier, wygłoszoną na pierwszym w nowej kadencji posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego 26 stycznia 2016 r., w której zapewniała, że obecny rząd zawsze będzie cedował zadania, wyposażając samorządy w odpowiednie środki finansowe.

Wysłuchanie publiczne w sprawie reformy oświaty

Członkowie Zarządu ZMP zaakceptowali treść wystąpienia do przewodniczących klubów poselskich i parlamentarnych w sprawie skierowanego do Sejmu projektu ustawy Prawo oświatowe (w załączeniu). Chcą wystąpić w tej sprawie wspólnie ze ZGW RP i innymi ogólnopolskimi organizacjami zrzeszającymi gminy i powiaty. Reprezentanci JST zwracają się w nim z prośbą o złożenie wniosków o zorganizowanie wysłuchania publicznego w sprawie rządowego projektu ustawy Prawo oświatowe oraz przepisów wprowadzających tę ustawę, których pierwsze czytanie zaplanowano na 29 listopada br. Wobec licznych głosów sprzeciwu wielu środowisk, zdaniem samorządowców, projekty tych regulacji powinny stać się przedmiotem debaty parlamentarnej, a wysłuchanie publiczne umożliwi reprezentantom różnych środowisk, które zabierały głos w sprawie planowanej reformy oświaty, przedstawienie swoich racji. – Do tej pory nie udało nam się przekazać uwag, jakie artykułowaliśmy i w tej chwili jedynym sposobem jest wysłuchanie publiczne w Parlamencie, aby posłowie i senatorowie przed podjęciem decyzji mogli poznać argumenty ludzi, którzy widzą problem w tym, co rząd planuje. Mamy nadzieję, że chociaż część naszych uwag zostanie uwzględniona – tłumaczył Zygmunt Frankiewicz, prezes ZMP.

Przedstawiciele JST podkreślają stanowczo, że podjęcie debaty parlamentarnej i wysłuchania publicznego powinno się odbyć dopiero po dołączeniu do tej nowej ustawy, stanowiącej konstytucję polskiej oświaty, projektów podstawowych aktów wykonawczych. Dotychczas istnieje tylko jedno rozporządzenie, w dodatku z nikim nie konsultowane, a powinno być ich co najmniej 13 (4 spośród nich mają obowiązywać w wersji wydanej na podstawie obecnych przepisów, a projektów 9 dalszych nie przedstawiono). - Nie znajdujemy żadnego dobrego uzasadnienia dla tak daleko idących zmian organizacyjnych w oświacie, a sposób wprowadzania ich uważamy za wysoce naganny. Może się to skończyć chaosem w oświacie i konsekwencjami, które mogą się ciągnąć przez wiele lat. Cała zmiana jest niedoszacowana od strony finansowej i wszystkie problemy związane z jej wdrażaniem spadną na samorząd – wyraził po raz kolejny wątpliwości Z. Frankiewicz, prezydent Gliwic.

Samorząd gospodarzem oświetlenia?

Zarząd ZMP udzielił poparcia dla poselskiego (komisyjnego) projektu ustawy w sprawie oświetlenia ulicznego. Problem polega na tym, że samorządy zbudowały swoją infrastrukturę oświetleniową, ale musiały ją przekazać nieodpłatnie zakładom energetycznym, które jej nie modernizują, bo nie są tym zainteresowane, gdyż to nie one płacą za energię elektryczną, tylko samorządy i ich mieszkańcy. Od dłuższego czasu trwają dwie batalie. Jedna o to, aby JST otrzymały, to co same zbudowały i mogły zadbać o jakość oświetlenia oraz wymienić żarówki na energooszczędne. Druga - aby JST płaciły za światło, a nie za prąd. Walka o te przepisy trwa już od lat 90., jak na razie bez skutku. Były już małe sukcesy. Na początku lat dziewięćdziesiątych wypowiedział się w tej sprawie Trybunał Konstytucyjny, który uznał, że na podstawie Kodeksu cywilnego, jak ktoś zabiera majątek, musi się to odbywać za słuszną rekompensatą. Korzystny wyrok sądowy zapadł też w 1996 roku na rzecz Ostrowa Wielkopolskiego, w którym stwierdzono, że sprawy te powinny być uregulowane ustawowo. Teraz pojawiła się szansa na załatwienie tych kwestii zgodnie z oczekiwaniami samorządów.

Samorządowcy z miast członkowskich ZMP postanowili również skierować apel do rządu w sprawie wniosku Nowej Soli do Trybunału Konstytucyjnego z 2014 roku, dotyczącego przykazywania zadań bez finansowania, o wydanie opinii w tej sprawie, co umożliwi jego dalsze procedowanie w TK.

Zarząd ZMP zdecydował, że projekty ustaw MIiB - o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych zostaną zaopiniowane łącznie w formie stanowiska dopiero na następnym posiedzeniu w Jaśle, 16 grudnia. To bardzo ważne projekty i wymagają rzetelnej oceny oraz zebrania uwag z miast.

Joanna Proniewicz
rzecznik prasowy ZMP

Załączniki:
Wystąpienie do Prezydenta RP w sprawie ustawy o transporcie kolejowym
Stanowisko ZMP w sprawie KUB
Pismo o wystąpienie z wnioskiem o wystąpienie publiczne w sprawie Prawa oświatowego