Z prac Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Na posiedzeniu Komisji Wspólnej, które odbyło się 28 lutego br. zabrakło dyskusji systemowej, ale już w marcu odbędzie się kolejna debata – na temat „Raportu o stanie samorządności terytorialnej w Polsce”, w kwietniu zaś – debata o kondycji finansowej JST.

Na lutowym posiedzeniu Komisji Wspólnej, które odbyło się 28., jak zwykle w ostatnią środę miesiąca zabrakło debaty systemowej, ale – jak zaznaczył Michał Boni, współprzewodniczący KWRiST ze strony rządowej – już od przyszłego miesiąca debaty mają powrócić i od razu zapowiedział, że marcowe posiedzenie będzie dłuższe, gdyż po zaopiniowaniu projektów aktów prawnych, w drugiej części spotkania prof. Jerzy Hausner przedstawi swój "Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce", diagnozujący najpoważniejsze problemy samorządu w Polsce. Po prezentacji odbędzie się dyskusja. Tego samego dnia jeszcze zaplanowane jest spotkanie szefów korporacji samorządowych z premierem Donaldem Tuskiem.

Debata systemowa dotycząca kondycji finansowej JST, w tym na temat indywidualnego wskaźnika zadłużenia oraz ustalania budżetów JST przez regionalne izby obrachunkowe ma się odbyć kwietniu. W maju zaś debata dotyczyłaby Programu Zintegrowanej Informatyzacji Państwa.

Polityka rozwoju jeszcze bez opinii

Najważniejszym rozpatrywanym projektem przez Komisję Wspólną był projekt nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Omawiały go wcześniej aż trzy zespoły robocze, które zgłosiły wiele uwag. Jednak ponieważ zespoły pracowały nad wstępną wersją projektu, a jego wersja ostateczna, po wprowadzeniu zmian wynikających z uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych została przesłana samorządowcom dopiero 25 lutego – projekt nie został zaopiniowany. Jak powiedział Mariusz Poznański, współprzewodniczący Komisji ze strony samorządowej, gdyby ministerstwo nalegało na wydanie opinii od razu, byłaby ona negatywna. Wiceminister rozwoju regionalnego, Paweł Orłowski zgodził się na odłożenie decyzji, ale podkreślał, że projektodawcom bardzo zależy na czasie. Dlatego zaproponował przyspieszenie procedury: „Dla oszczędności czasu i lepszego skoordynowania dyskusji dobrze byłoby, gdyby wszystkie zespoły mogły się spotkać wspólnie. Potem Komisja mogłaby wyrazić swoją opinię w trybie obiegowym. Bylibyśmy skłonni znaleźć wspólne rozwiązanie nawet w kwestii najdalej idących uwag. Z punktu widzenia strategicznego i partnerskiego działania samorządów w przyszłej perspektywie, to byłoby zasadne.” – zadeklarował minister Orłowski. Odniósł się w ten sposób do uwagi zgłaszanej na zespołach, że samorząd wojewódzki nie powinien odgórnie wyznaczać miejskich obszarów funkcjonalnych, ale powinien to robić w uzgodnieniach z zainteresowanymi gminami i powiatami. Minister dodał, że w ciągu tygodnia jest w stanie zorganizować proponowane spotkanie. I potem projekt zostałby skierowany do opiniowania przez Komisję Wspólną w trybie obiegowym. Gdyby jednak okazało się, że nie uda się uzgodnić projektu w ten sposób, pozostaje wnieść go na kolejną Komisję Wspólną, która wyjątkowo odbędzie się już za trzy tygodnie, 20 marca br. Mariusz Poznański, współprzewodniczący Komisji ze strony samorządowej przypomniał, że wszystkie zespoły domagały się również projektów rozporządzeń wykonawczych do ustawy, bo tam będą zapisane szczegółowe rozwiązania.

Papierologia stosowana

Dwa projekty ministra transportu, dotyczące egzaminowania kandydatów na kierowców oraz wydawania praw jazdy, mające  przywrócić papierowy obieg dokumentów kandydatów na kierowców zostały zaopiniowane negatywnie. Minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej chciał, by były opiniowane obiegowo, gdyż wysłał je już po posiedzeniu zespołu roboczego. Pomimo że współprzewodniczący Zespołu ds. Infrastruktury zgodził się na taki tryb – decyzja ta została oprotestowana przez Związek Powiatów Polskich. Uzasadniając odmowę, a także negatywną opinię ZPP Cezary Gabryjączyk, starosta łaski wyjaśniał, że problem polega na tym, że w Polsce działają dwie firmy, który wydają dokumenty potrzebne do rejestracji kandydatów na kierowców – jedna działa na terenie 14 województw i ma podpisaną umowę z Państwową Wytwórnią Papierów Wartościowych (PWPW) i korzysta z jej systemu elektronicznego. Druga firma takiej umowy nie ma i nie może obsługiwać obywateli. I to właśnie spór (w którym chodzi o pieniądze) pomiędzy PWPW i konsorcjum ITS/Sygnity jest przyczyną dzisiejszych kłopotów z systemem obsługi kandydatów na kierowców.  W związku z tym są oni odsyłani przez Wojewódzkie Oddziały Ruchu Drogowego (WORD-y) do powiatów, by te wydały im dokumenty w wersji papierowej. „Nie możemy tego wydać, a w związku z tym niezadowolenie obywateli kieruje się przeciwko nam. Dodatkowym paradoksem jest to, że kandydaci na kierowców z Białegostoku są kierowani na egzamin do WORD-u w Zielonej Górze, a ci z Zakopanego do Gdańska.”  –  tłumaczył starosta Gabryjączyk. Obrazowo przedstawił tę sytuację Rudolf Borusiewicz, sekretarz generalny ZPP: „Tu nie ma sytuacji, że nie ma rur położonych i mamy awarię – rury są położone, a każą nam wodę wiadrami nosić, bo nie ma zgody na odkręcenie kurka, bo kurkowy mówi, że nie odkręci go, dopóki nie dostanie pieniędzy. Jestem zdania, że moduł musi być szybko uruchomiony, natomiast finansowych spraw nie można przerzucać na obywateli.” Minister Michał Boni z kolei wyjaśnił, że wprowadzane rozporządzenia mają właśnie w trybie awaryjnym odpowiedzieć na problem – kiedy nie można uruchomić systemu elektronicznego, trzeba na chwilę wrócić do papierowego. Każdy dzień przedłużania tej sytuacji oznacza problemy dla obywateli. „Podzielam tę obawę, aby tymczasowe rozwiązanie nie weszło na trwałe do obiegu prawnego. Chcemy jak najszybciej wrócić na ścieżkę rozwiązania elektronicznego, ale nie możemy zamrozić usługi dla obywateli. Dlatego rozporządzenie musi być przyjęte i zacząć funkcjonować, ale okres przejściowy musi być maksymalnie krótki.” – tłumaczył Boni i zaznaczył, że – jako przewodniczący Komitetu ds. Cyfryzacji - dał ministrowi transportu oraz gospodarki dwa miesiące na rozwiązanie problemu. Zapowiedział też, że 6 marca br. odbędzie się posiedzenie Komitetu ds. Cyfryzacji (którego jest przewodniczącym), na którym spróbuje wraz z ministrami określić realny czas, w jakim można będzie tę kwestię rozwiązać, a także jak zakończyć spór między obiema firmami. „Proszę też ministra o przygotowanie rozwiązania w pełni awaryjnego, bo nie możemy być zakładnikami firm, które nie są wstanie się ze sobą porozumieć. Mamy zbyt dużo takich przypadków, kiedy właściwie mamy rozwiązanie informatyczne, ale firmy zaskarżają jedna drugą, co uniemożliwia start całego procesu.” – mówił współprzewodniczący KWRiST ze strony rządowej. Obiecał też na bieżąco informować Związek Powiatów, a także całą Komisję Wspólną o ustaleniach. Ostatecznie jednak powiaty podtrzymały opinię negatywną dla obu projektów.

Ustalenia Komisji

Ogółem Komisja Wspólna omówiła 27 projektów aktów prawnych, z czego 21 uzgodniła, jeden został skierowany do dalszych prac (o zasadach prowadzenia polityki rozwoju), dwa zostały skierowane na zespoły robocze z upoważnieniem do wydania opinii wiążącej, a trzy – uzyskały negatywną opinię. Oprócz projektów rozporządzeń dotyczących obiegu dokumentów kandydatów na kierowców dotyczy to jeszcze rozporządzenia ministra finansów w sprawie zwolnienia żołnierzy z podatku dochodowego od osób fizycznych. Strona samorządowa bowiem z zasady negatywnie opiniuje projekty zwalniające z podatku, a tym samym zmniejszające dochody JST – nawet jeśli skutki dla budżetów samorządowych są niewielkie.

Komisja Wspólna zdecydowała też, by projekt ministra transportu w sprawie wysokości opłat za przeprowadzenie egzaminu państwowego (…) - który nie uzyskał zgody strony samorządowej na opiniowanie w trybie obiegowym – trafił na zespół roboczy, który wyda opinię wiążącą. Podobną zgodę na wydanie opinii wiążącej otrzymał Zespół ds. Edukacji, Kultury i Sportu w sprawie projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy (…)

Uzgodnione po negocjacjach

Projekt rozporządzenia ministra administracji i cyfryzacji dotyczący warunków wykonywania usług powszechnych przez pocztę polską został ostatecznie uzgodniony, po tym jak projektodawcy przyjęli wniosek Związku Gmin Wiejskich RP, by ustalić takie warunki, aby na terenie każdej gminy działał przynajmniej jeden urząd pocztowy.

W sprawie projektu Strategii rozwoju kapitału ludzkiego 2020, przygotowanego przez ministerstwo pracy i polityki społecznej samorządowcy zgłosili wniosek o wydłużenie perspektywy czasowej do roku 2030, gdyż uznali, że wskaźniki przyjęte w strategii są zbyt optymistyczne, niemożliwe do osiągnięcia w ciągu 7 lat (np. wzrostu dzietności ddo 1,45; wydłużenia życia mężczyzn o 2 lata czy wzrostu zatrudnienia – wbrew panującym tendencjom). Konieczne jest też monitorowanie wskaźników w ciągu najbliższych kilku lat i ich weryfikacja. Należy też zastanowić się nad zwiększeniem dochodów JST, które będą realizowały programy zaplanowane w Strategii. Jacek Męcina, wiceminister pracy i polityki społecznej zaproponował kompromis – włączenie  przedstawicieli strony samorządowej KWRiST do zespołu monitorującego Strategię, który - jeśli zajdzie potrzeba – będzie te wskaźniki aktualizował. Zaapelował też o uzgodnienie Strategii, bo jest to ważne w kontekście przygotowań do nowej perspektywy unijnej i sięgnięcia po środki finansowe na współrealizację celów w niej zapisanych. Projekt został uzgodniony.

Projekty z poprzednich posiedzeń

Spośród 7 projektów nieuzgodnionych na poprzednich spotkaniach – 5 zostało pozytywnie zaopiniowanych na posiedzeniach zespołów roboczych. Był to m.in. projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu linii kolejowych o znaczeniu państwowym – pomimo, że projekt uzyskał pozytywną opinię, to uwagi województw dotyczące dopisania do listy linii lub odcinków linii kolejowych zostały podtrzymane. Związek Województw RP ma też przygotować ocenę aktualnego wykazu, a dokument ten będzie omówiony na jednym z kolejnych posiedzeń Zespołu ds. Infrastruktury i będzie on punktem wyjścia do przygotowania nowelizacji rozporządzenia. Również projekt założeń ustawy o utworzeniu wojewódzkich centrów usług wspólnych został uzgodniony, jednakże strona samorządowa zarekomendowała ministerstwu administracji i cyfryzacji wprowadzenie takich centrów także na poziomie powiatowym – zgodnie zresztą z ustaleniami w tej sprawie sprzed 2,5 roku.

Nadal nie wpłynęły dwa projekty ministra zdrowia: w sprawie BHP przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami oraz w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej. W obu przypadkach zespół roboczy ma upoważnienie Komisji do wydania opinii wiążąej.

Zmiany w regulaminie

Współprzewodniczący Komisji Wspólnej, Mariusz Poznański zgłosił w imieniu strony samorządowej wniosek  o dokonanie zmiany w Regulaminie prac KWRiST w związku z podjętą przez niektóre resorty próbą egzekwowania 30-dniowego terminu opiniowania projektów przez Komisję. Proponowana zmiana ma zapewnić dotrzymanie tego terminu, a będzie polegała na wprowadzeniu „zastrzeżenia, że projekty muszą być wniesione w terminie co najmniej 15 dni przed terminem posiedzenia plenarnego Komisji. Wynika to z innych przepisów Regulaminu, które zapewniają najpierw członkom zespołów, a następnie członkom Komisji co najmniej 7 dni przed posiedzeniem na zapoznanie się z materiałami wnoszonymi na obrady.” – czytamy w piśmie skierowanym oficjalnie do współprzewodniczącego strony rządowej. Zgodnie z ustaleniami samorządowcy otrzymają odpowiedź za miesiąc, na kolejnym spotkaniu.

                                                 Hanna Hendrysiak