Z prac Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
Pierwsze w nowym roku posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 25 stycznia 2012 r. poprowadził Prezydent Lublina, Krzysztof Żuk – jako przedstawiciel kolejnej (po Związku Miast Polskich) korporacji samorządowej - Unii Metropolii Polskich.
Zgodnie z ustaleniami przed częścią roboczą odbyła się debata systemowa na temat zadań związanych z ochroną zdrowia. Marek Wójcik, zastępca sekretarza generalnego ZPP przypomniał, że przy kształtowaniu dochodów jst nie przewidziano ani złotówki na realizację tych zadań. Mimo to, od 1999 r. powiaty i miasta na prawach powiatu wydały na nie aż 15 mld zł. Wójcik przypomniał też, że to jst wzięły na siebie niełatwe zadanie racjonalizacji sieci szpitali i zmniejszyły liczbę podmiotów leczniczych blisko o jedną trzecią.
Plan zmian
Wiceminister zdrowia, Marek Haber przedstawił prezentację, która pokazała plany legislacyjne ministra zdrowia na najbliższą przyszłość. Jest to m.in. ustawa o jakości w ochronie zdrowia, zakładająca powiązanie wysokiej jakości świadczeń, dzięki którym nie ma powikłań i co za tym idzie, dodatkowych kosztów - z bonusem finansowym jako sposobem nagradzania najlepszych. W planach jest też projekt ustawy o dodatkowych ubezpieczeniach, która ma uporządkować kwestie: kto może je oferować, jaki zakres świadczeń mogą obejmować i co z prawem pacjenta objętego tylko podstawowym ubezpieczeniem do świadczeń. Dodatkowe ubezpieczenia wprowadzą też nowe środki do systemu, a to umożliwi rozszerzenie oferty dla pacjenta i zdobycie nowych środków przez usługodawców.
Celem nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym jest uregulowanie kwestii związanych z profilaktyką i promocją zdrowia. Podniesie ona Narodowy Program Zdrowia do rangi ustawowej i zapewni większe źródła finansowania, przez co zwiększy jego efektywność. Minister zdrowia zamierza też zobowiązać NFZ do przeznaczania przynajmniej 0,5% środków na finansowanie świadczeń na zagadnienia związane z promocją zdrowia. Ta propozycja bardzo spodobała się samorządowcom, bo według wstępnych wyliczeń dałaby 2,7 mld zł na programy profilaktyczne. - To ogromna kwota w porównaniu z dzisiejszymi wydatkami – skomentował Marek Wójcik z ZPP. W kwestii finansowania programów zdrowotnych realizowanych przez jst minister Haber stwierdził, że: boimy się niekonstytucyjności i nierównego dostępu pacjentów do świadczeń, finansowanych z NFZ. Na chwilę obecną stoimy na stanowisku, że finansowanie ich jest możliwe przez NFZ, ale programy powinny być ujednolicone i jednakowo realizowane w całej Polsce, jednakowo dostępne. Ministerstwo Zdrowia postara się uzupełniać ofertę choćby z pieniędzy przeznaczanych przez jst na profilaktykę i promocję.
Z kolei nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej ma umożliwić korzystanie z centralnego wykazu ubezpieczonych, aby można potwierdzić prawo do ubezpieczenia pacjenta w przychodni lub szpitalu oraz, w wyjątkowych sytuacjach, umożliwić złożenie przez pacjenta oświadczenia. Ministerstwo planuje też wprowadzenie karty ubezpieczenia zdrowotnego, która ma być zapisana na dowodzie osobistym i będzie zawierać dane zdrowotne.
Problem do rozwiązania stanowi kwestia ubezpieczenia szpitali od nieprzewidzianych zdarzeń medycznych – wysokość ubezpieczeń na ten rok zdecydowanie wykracza poza czynione wcześniej szacunki. Minister Haber zapewnił, że jeśli rozmowy z ubezpieczycielami nie przyniosą rezultatu, to rozważy wprowadzenie fakultatywności ubezpieczeń. Samorządowcy poparli to rozwiązanie. Starosta bolesławiecki, Cezary Przybylski podkreślił jednak, że sprawa jest bardzo pilna, gdyż zgodnie z art. 25 ust. 1 u o działalności leczniczej, jeśli szpital nie przedstawi umowy zawartej z ubezpieczycielem, to wojewoda musi skreślić go z listy podmiotów udzielających świadczenia medyczne. Podał też przykład wzrostu stawek ubezpieczenia z Dolnego Śląska, gdzie do tej pory 18 szpitali z regionu płaciło składki w wysokości około 2,8 mln zł, zaś według nowej oferty ma to być aż 6,4 mln zł. - Albo będziemy się zadłużać, albo będziemy ograniczać świadczenia medyczne, by móc się ubezpieczyć – podkreślił starosta. Na razie na ponad 500 szpitali umowy podpisało zaledwie 20. Ustalono, że rządowo-samorządowa grupa robocza wypracuje rekomendacje dotyczące postępowania w kwestii ubezpieczeń szpitali. Przedstawiciele ZPP przekazali też gotowy projekt nowelizacji ustawy o działalności leczniczej, by przyspieszyć prace.
Ustalenia Komisji
Samorządowcy zaproponowali, by za 2 lata powrócić do prezentacji i sprawdzić, co udało się zrealizować. Poprosili też o wydłużenie terminu obowiązywania mechanizmu wsparcia przekształceń szpitali o co najmniej 2 lata.
Współprzewodniczący ze strony rządowej, minister administracji i cyfryzacji, Michał Boni zasugerował, by na Zespole ds. Ochrony Zdrowia przygotować projekt agendy pokazującej kolejność, w jakiej poszczególne rozwiązania byłyby przygotowywane. - Nie można robić wszystkiego naraz. Trzeba zrobić analizy, które pokazywałyby oddziaływanie kolejnych rozwiązań na samorząd terytorialny w różnych regionach kraju. Ten pakiet zaproponowany przez ministra zdrowia winien być dalej dyskutowany i oprzyrządowany w to, w jakim czasie, które rozwiązanie ma być wprowadzone, jakie będą jego skutki dla jst i jakie źródła finansowania. To nam urealni plany. Trzeba wprowadzać rozwiązania, które wspólnie uniesiemy finansowo – mówił Boni.
Dobre prawo, sprawne rządzenie
Łukasz Krzysztofiak z maic oraz Jan Maciej Czajkowski ze strony samorządowej przedstawili założenia projektu systemowego „Dobre prawo, sprawne rządzenie”, którego celem jest podniesienie jakości aktów prawa miejscowego oraz decyzji administracyjnych, a także poprawa jakości rozstrzygnięć organów nadzorujących jst. Jego celem jest też wsparcie dla strony samorządowej KWRiST w zakresie ekspertyz dotyczących opiniowania aktów prawnych oraz przedstawicieli Polski w Komitecie Regionów. Projekt jest realizowany w partnerstwie z czterema uniwersytetami, które gwarantują wysoką jakość projektów badawczych. Stronie samorządowej zależy na wsparciu ekspertów zwłaszcza w kwestiach finansowych, np. w rzetelnej ocenie skutków projektowanych regulacji.
Deficyt po raz kolejny
Część robocza posiedzenia rozpoczęła się opiniowaniem projektu nowelizacji ustawy o finansach publicznych. - Strona samorządowa przyjmuje do wiadomości konieczność ograniczenia deficytu całego sektora finansów publicznych według kryteriów z Maastricht. Zwracamy jednak uwagę, że deficyty jst są przejściowe i wynikają z realizacji programów inwestycyjnych z udziałem środków europejskich, współfinansowanych środkami kredytowymi – powiedział prezydent Krzysztof Żuk – Deficyty te wynikają też z czynników leżących poza sektorem samorządowym, związane są głównie ze spadkiem dochodów własnych jst w wyniku zmian ustawowych. Chcielibyśmy przypomnieć o naszym stanowisku, iż do utrzymania zbiorczego wyniku sektora wystarczą silne mechanizmy wbudowane w istniejącą ustawę o finansach publicznych. Mówimy tu o zakazie deficytu w bieżącej części budżetu JST oraz o limicie zadłużenia. Mechanizm dostosowawczy w sytuacji przekroczenia progu deficytu jest nadmiernie restrykcyjny” – wyjaśniał.
Z kolei Ryszard Grobelny, prezes ZMP tłumaczył, że restrykcje są zbędne, bo poziomy które są pożądane będą osiągnięte bez tej ustawy. W tej dyskusji widać, że my nie całkiem rozumiemy motywy tworzenia tej ustawy. Zwracamy uwagę, że problemem w jst nie jest sam deficyt, tylko brak pieniędzy w systemie i ograniczanie (bądź nie) deficytu tego problemu nie rozwiąże. Jeśli mechanizm zadziała, to w taki sposób, że niektóre jst będą musiały ograniczyć deficyt. Dodatkowym problemem, zdaniem samorządowców, jest wprowadzenie do systemu komunalnych osób prawnych, czyli zakładów opieki zdrowotnej. Tego elementu w momencie ustalania poziomu referencyjnego nie było. - Tak naprawdę dziś ten planowany deficyt nie jest duży, ale sterowanie deficytem jest poza samorządami. Rodzi się problem, jak w model wbudować restrykcje, które będą dotyczyły tego segmentu. Przyznam, że zespół na razie nie znalazł rozwiązania – wstępnie uważamy, że ma być wyłączony –komentował Prezydent Grobelny. Problemem nie jest wprowadzenie nowego elementu, ale mechanizm, który przerzuca zobowiązania szpitali na samorządy i to zagrożenie trzeba by usunąć.
Minister Michał Boni zaproponował, by zespół finansowy jeszcze raz pochylił się nad rozwiązaniem tej kwestii, zwłaszcza że wiele spraw udało się już ustalić. Podkreślił, że w obecnej sytuacji kryzysu posiadanie tego typu rozwiązań jak proponowane w ustawie jest faktem o znaczeniu ekonomicznym, gdyż zwiększa wiarygodność polskiej gospodarki i zmniejsza zagrożenie nagłymi zmianami, np. w operacjach obligacyjnych państwa. - Dziś decyduje wiarygodność i to jest bardzo ważny jej element. Z punktu widzenia państwa musimy to widzieć – mówił Boni. Wiceminister finansów, Maciej Grabowski zaznaczył, że propozycja ograniczenia deficytu przygotowana przez stronę samorządową była bardzo konstruktywna. - Co do meritum jesteśmy bardzo blisko ustalenia sposobu dzielenia deficytu – powiedział. Dodatkowo ministerstwo finansów jest w stanie przygotować podobny mechanizm w stosunku do komunalnych osób prawnych.
Sekretarz strony samorządowej, Andrzej Porawski przypomniał, iż zespół ustalił, że ma być zmieniona ocena skutków regulacji oraz uzasadnienie projektu. - Musimy zobaczyć to, co zespół kierunkowo ustalił, żebyśmy mogli odpowiedzialnie podjąć jakąś decyzję – powiedział. Sprawa deficytu powróci więc na lutowym posiedzeniu Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych.
Mapa drogowa Boniego
Minister Boni poinformował, że odbył już spotkania ze wszystkimi korporacjami samorządowymi i dało mu to materiał do poważnego myślenia o relacjach rząd – samorząd, do wprowadzania zmian ustrojowych. Obiecał, że w ciągu najbliższego miesiąca ułoży swego rodzaju „mapę drogową” działań, którą przedstawi potem partnerom samorządowym.
Kolejne posiedzenie KWRiST ustalono na 22 lutego, wyjątkowo w przedostatnią środę miesiąca.
Hanna Hendrysiak
