Z Komisji Wspólnej Rządu …

LISTA PRIORYTERÓW

          Omówieniem listy priorytetów samorządowych ministerstwa administracji i cyfryzacji rozpoczął Michał Boni, Współprzewodniczący Komisji Wspólnej ze strony rządowej posiedzenie Komisji Wspólnej 22 lutego br. Po konsultacjach ze wszystkimi korporacjami samorządowymi wyłonił sześć najważniejszych spraw: finanse samorządowe, realizację Strategii Sprawne Państwo, nowe relacje rząd – samorząd, politykę miejską i wreszcie nowe zarządzanie publiczne oraz informatyzację.

Jednym z najważniejszych samorządowych problemów w obecnej sytuacji są finanse. Realizacja zasady decentralizacji władzy wymaga większej swobody finansowej jst – mówił Boni – stąd chcemy uelastycznić wydatki samorządowe, wprowadzić zmiany w prawie umożliwiające oszczędności, np. w zamówieniach publicznych oraz spróbować znaleźć nowe źródła dochodów, ale  bez pogorszenia przy tym sytuacji budżetowej państwa. – zastrzegł minister.

Zamierza on też poprawić relacje rządu z samorządowcami, np. przez usprawnienie komunikacji, lepsze wsłuchiwanie się w głos samorządu. Będą temu służyć regularne, przeprowadzane raz na kwartał konsultacje z korporacjami dotyczące bieżącego funkcjonowania. Boni obiecał też, że jego ministerstwo będzie w rządzie rzecznikiem samorządowców, oczekuje natomiast, że oni staną się rzecznikami reform w kraju. Pewne obawy, zwłaszcza wśród starostów wzbudziła zapowiedź, że po ponad 20 latach funkcjonowania samorządu chce on przeprowadzić systemową debatę o kondycji ustrojowej samorządu. „Proszę tego nie traktować jako zagrożenia dla któregokolwiek z poziomów samorządu, bo media piszą różne rzeczy. Myślę, że z punktu widzenia efektywności, sprawności, finansów publicznych taki spokojny przegląd ustrojowy jest nam potrzebny.” – uspokajał.

W ramach przejętej przez MAC realizacji Strategii Sprawne Państwo trzeba myśleć o racjonalizacji ustroju terytorialnego państwa, a to oznacza postawienie pytań o zwiększenie efektywności realizacji zadań publicznych. W tym celu trzeba polepszyć współpracę między poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego. Jako przykład minister Boni podał konieczność współpracy wszystkich jst w poszczególnych województwach, by wykorzystać pieniądze unijne z nowej perspektywy.  Boni chce ocenić skuteczność pracy poszczególnych urzędów na określonych poziomach i dać zachęty do łączenia się jst w większe jednostki, by uzyskiwać efekt synergii.

Kolejny priorytet  to polityka miejska. Nie da się myśleć o rozwoju w XXI wieku bez rozwoju  obszarów metropolitalnych, jako że są one podstawowymi ośrodkami wzrostu. Zdaniem Boniego trzeba zastanowić się, jak te duże obszary metropolitalne mają nowocześnie funkcjonować. Planuje w związku z tym przygotować „zieloną księgę” dotyczącą debaty metropolitalnej. Dużo w ostatnich latach Państwo rozmawialiście na ten temat, więc chcemy, aby punktem wyjścia do dalszej dyskusji była taka księga, która zbierze wszystkie propozycje, ale i obawy samorządowców. – mówił. Dodał, że razem z ministrem rozwoju regionalnego chce też podjąć działania na rzecz wprowadzenia Krajowej Polityki Miejskiej.

Administracji publicznej nie da się informatyzować bez współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego – uważa minister. W związku z tym resort zamierza wprowadzić jasne zasady współpracy, tzw. linię współpracy między administracją rządową i jst w zakresie informatyzacji. Planuje też przeprowadzić audyt usług publicznych wykonywanych za pomocą Internetu i usprawnić działanie ePUAPu (systemu elektronicznego, dzięki któremu obywatele mogą załatwiać sprawy urzędowe przez Internet).

Spór o limit deficytu

Po raz kolejny samorządowcy nie uzgodnili projektu nowelizacji ustawy o finansach publicznych, który nakłada limity deficytu na cały sektor samorządowy w kolejnych latach. I to pomimo, że ministerstwo finansów znacznie złagodziło zapisy, dając na bieżący rok limit 10,5 mld zł (co jest zaplanowaną przez jst wysokością deficytów i z wyłączeniem z tego limitu zakładów opieki zdrowotnej), na 2013 - 10 mld zł, na 2014 r. – 9 mld zł, czyli około 0,5 % PKB, a od 2015 – limit ma wynosić już na stałe 0,5 % PKB.

Przedstawiciele wszystkich korporacji przedstawili negatywne opinie swoich zarządów do projektu. W imieniu Związku Miast Polskich, Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP poinformował, że Zarząd ZMP negatywnie zaopiniował projekt, nie powodu szczegółowych zapisów, które ministerstwo finansów przygotowało w wyniku prac zespołu problemowego i zgodnie z sugestiami samorządowców, lecz ze względu na wprowadzanie ustawą progów maksymalnego deficytu w sytuacji, gdy rzeczywisty deficyt jest znacznie niższy i kiedy wynika on z już obowiązujących przepisów prawa. Skoro ustawowo nasze możliwości zadłużania są ograniczone, to deficyt nie wzrośnie, co widać z Wieloletnich Prognoz Finansowych. Po drugie, nie możemy się zgodzić na 60-procentowy limit zadłużenia, który został przecież zamieniony na nową procedurę, by była ona odnoszona do rzeczywistych możliwości spłaty.” – uzasadniał negatywną opinię Porawski. Dodał też, że nie ma zgody na wprowadzanie na stałe limitu deficytu, skoro przywoływany w Uzasadnieniu projektu ustawy Traktat z Maastricht uznaje wprowadzanie tego typu procedur jako przejściowe. Dodatkowo w Traktacie jest zapis, że z limitów można wyłączyć publiczne wydatki inwestycyjne, a ponieważ po naszej stronie deficyt jest generowany wyłącznie przez wydatki inwestycyjne, to uważamy także, że Polska mogła spróbować wynegocjować wyższy limit, z wyłączeniem publicznych wydatków inwestycyjnych.” – zakończył Porawski.

W podobnym tonie wypowiadali się przedstawiciele pozostałych korporacji samorządowych: Marek Sowa, marszałek małopolski w imieniu Związku Województw również domagał się zniesienia 60-procentowego progu zadłużenia oraz zmiany ustawy o dochodach samorządów, by zróżnicować źródła dochodów województw, gdyż podatek CIT w zbyt dużym stopniu podlega koniunkturze gospodarczej. Z kolei Marek Tramś, Prezes ZPP zaprotestował przeciwko niewyłączeniu z deficytu zadłużenia nieprzekształconych szpitali (ministerstwo  finansów zaproponowało to rozwiązanie tylko w przypadku placówek przekształconych w spółki prawa handlowego). Również ZPP uważa, że mechanizmy zabezpieczające przed nadmiernym zadłużaniem się samorządu są wystarczające, a nowa ustawa zahamuje rozwój jst. Stanowisko UMP przedstawił Krzysztof Żuk, Prezydent Lublina: również ta korporacja nie akceptuje projektu ustawy, gdyż uważa, że usztywni ona gospodarkę finansową dużych miast, nie zwiększy natomiast jakości i przewidywalności prognoz. Do ograniczenia deficytu podsektora samorządowego zaś wystarczy mechanizm wprowadzony do ustawy o finansach publicznych w 2009 roku, który jest bardzo restrykcyjny w porównaniu z innymi państwami. Dodatkowo prezydent Żuk zwrócił uwagę, że nie ma możliwości zmiany planu inwestycyjnego wielkich miast w ciągu kilku miesięcy, kiedy umowy na często ogromne kwoty są już podpisane.

Jesteśmy na Titanicu?

Bardzo ostro zareagował Współprzewodniczący Komisji Wspólnej ze strony rządowej, Michał Boni na negatywne stanowiska wszystkich związków, podczas gdy po ubiegłotygodniowym posiedzeniu Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych i wpisaniu do nowej wersji projektu większości propozycji samorządowych, strona rządowa była przekonana, że Komisja Wspólna zaopiniuje go pozytywnie. Przedstawiona interpretacja nie bierze w ogóle pod uwagę tego, co się dzieje w gospodarce światowej w obecnej chwili (…) Dylemat jaki stoi dzisiaj przed Europą, a jesteśmy częścią Europy to nie jest dylemat, czy się rozwijamy, tylko czy jest totalny upadek, czy też  jest miękkie lądowanie w totalnym upadku.  Argumentacja, jaką państwo tutaj przestawiacie jest argumentacją z Titanica. Spieramy się o to, jaką kreację mamy założyć - bardziej dostosowaną do skromniejszych warunków czy nie, ale generalnie tańczymy dalej! – krytykował minister Boni. Przypomniał też, że wiosną ubiegłego roku samorządowcy zobowiązali się do szukania wspólnego rozwiązania, podobnie jak minister finansów. Zdaniem Boniego tak znaczne złagodzenie zaproponowanych przepisów w stosunku do punktu wyjścia dowodzi, że strona rządowa dostrzega, jak wielki potencjał rozwojowy tkwi w samorządzie.

Ostatecznie obie strony ustaliły, że projekt ustawy będzie dalej udoskonalany i ponownie powróci do opiniowania. Minister poprosił też, że by ta fundamentalna różnica między rządem a samorządem nie wywołała „wojny”. Nie chciałbym, abyśmy z tego projektu uczynili barykadę, która nas podzieli. – zaapelował.

Projekty do poprawki

W dalszej części Komisja Wspólna zaopiniowała blisko 40 projektów aktów prawnych, w tym negatywnie tylko projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, który nakłada na pracowników socjalnych nowe zadania związane z przeprowadzaniem rodzinnego wywiadu środowiskowego – bez zwiększenia środków. I choć jest to zadanie zlecone, opłacane przez administrację rządową, to samorządowcy wnoszą o zwiększenie dotacji o kwotę potrzebną do przeprowadzenia 40-50 tysięcy wywiadów rocznie.

Z kolei projekt rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami nie został zaopiniowany, lecz skierowany z powrotem na posiedzenie Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej i Środowiska. Zespół wyda ostateczną opinię w sprawie projektu po wyjaśnieniu wątpliwości przez komisję prawniczą, czy rozporządzenie może  nakładać obowiązek rejestracji w starostwach kandydatów na kierowców – bez umocowania ustawowego.

Projekty rozporządzeń ministra cyfryzacji i administracji w sprawie wzoru prowadzenia metryki sprawy oraz spraw, w których nie trzeba prowadzić metryki mają na celu wprowadzenie specjalnych tabel, zawierających informacje o urzędnikach biorących udział w danym postępowaniu oraz o podjętych przez nich działaniach, by móc szybko ustalić winnego ewentualnych nieprawidłowości przy załatwianiu spraw urzędowych. Samorządowcy zwrócili uwagę, że w gminach, które nie mają elektronicznego obiegu dokumentów, rozporządzenie spowoduje dodatkowe koszty, np. przez zatrudnienie dodatkowych pracowników do wypełniania metryki. Z kolei tam, gdzie taki obieg funkcjonuje, trzeba będzie dostosować programy komputerowe do nowej sprawozdawczości. Dodatkowo należy jeszcze tabelę, która jest metryką sprawy sprawdzić pod kątem zgodności z instrukcją kancelaryjną. Samorządowcy chcieliby też jeszcze zgłosić kolejne sprawy, które powinny być wyłączone z konieczności prowadzenia metryki. Projektodawcy przyjęli uwagi.

Uzgodnione bez uwag

Wśród 35 uzgodnionych przez Komisję Wspólną projektów aktów prawnych pozytywną opinię uzyskał m.in. projekt rządowego programu pod nazwą „Cyfrowa szkoła”, którego celem jest  „rozwijanie kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych.” Program pilotażowy obejmie około 400 publicznych szkół podstawowych z całej Polski. MEN przeznaczy na to zadanie 50 mln zł dotacji celowej m.in.  na zakup nowoczesnych pomocy dydaktycznych, w tym laptopów i tablic interaktywnych  oraz na budowę bezprzewodowej sieci komputerowej w szkołach.

Strona samorządowa zgłosiła swojego przedstawiciela do Rady Informatyzacji, która jest ciałem opiniodawczo-doradczym ministra administracji i cyfryzacji. Został nim dr Jan Maciej Czajkowski, zgłoszony z ramienia Związku Miast Polskich. Jednocześnie minister Boni zapewnił, że na spotkania Rady będzie zapraszał również przedstawicieli pozostałych korporacji samorządowych.

W sprawach różnych Andrzej Porawski, sekretarz strony samorządowej zgłosił kwestię rozwoju dróg lokalnych, która powinna zostać dołączona do spraw  strategicznych. Jako że wszystko wskazuje na to, że w nowej perspektywie finansowej UE drogi lokalne (poza podłączeniem do sieci europejskiej) w ogóle nie będą mogły być finansowane ze źródeł unijnych, trzeba wspólnie się  zastanowić nad rozwiązaniem problemu finansowania tych dróg.

Sekretarz zgłosił też w imieniu strony samorządowej wniosek o wsparcie doradcze ministerstwa środowiska w trakcie wdrażania ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, która wprowadza duże zmiany w obszarze odpadów komunalnych. Wiceminister Stanisław Gawłowski zadeklarował chęć współpracy z samorządowcami, poprosił tylko o nakreślenie zakresu tematycznego problematycznych kwestii.

Marek Wójcik, zastępca sekretarza generalnego ZPP zgłosił wniosek o zaproszenie na Zespół ds. Infrastruktury Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, jako że inspekcja ta przeżywa kryzys i trzeba wypracować nowe rozwiązania. Z kolei na następne posiedzenie Komisji Wspólnej chciałby, aby zaprosić Głównego Inspektora Sanitarnego w związku z próbami reorganizacji tej inspekcji.

Kolejne posiedzenie Komisji odbędzie się 28 marca br. i rozpocznie się – zgodnie z harmonogramem - debatą dotyczącą spraw oświatowych.

 Hanna Hendrysiak