Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP w Niepołomicach

Podczas posiedzenia Zarządu ZMP w Niepołomicach 25 stycznia br. dyskutowano m.in. na temat projektu ustawy o systemie oświaty (przedszkola) oraz „prezydenckiego” projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw.

Dyrektor Biura ZMP, Andrzej Porawski przedstawił najważniejsze ustalenia ze spotkania z Premierem 23 stycznia br. Rozmawiano o art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych. W związku z tymi przepisami, dotyczącymi indywidualnego wskaźnika zadłużenia, prawie 300 JST będzie miało problem z uchwaleniem budżetu w 2014 roku. Strona samorządowa zaproponowała wydłużenie okresu liczenia nadwyżki z 3 lat do 5 lub 7 lat, a także ustawowe zapisy dotyczące restrukturyzacji długu. Rząd nie chce się zgodzić natomiast na to, aby firmy komunalne nie brały udziału w przetargach na wywóz odpadów. Szef rządu tłumaczył, że jeśli gminna spółka, która zajmuje się tylko wywozem śmieci, powinna stawać do przetargu. Natomiast jeśli firma zajmuje się wywozem i zagospodarowaniem, to ustawodawca przewiduje taką możliwość, że gmina musi przeprowadzić przetarg na odbiór od mieszkańców, ale nie musi tego robić na zagospodarowanie.

W kwestii założeń zmian do ustawy o systemie oświaty (przedszkola) rząd nie wycofa się z dotacji, bo inaczej gminy będą mogły wydać te pieniądze na inne cele, ale weźmie pod uwagę możliwość innego jej rozliczania (nie w ciągu jednego roku). A. Porawski zwrócił się do miast o wyliczenia, czy środki na ten cel przewidziane w projekcie ustawy są wystarczające. Przy okazji omawiania tego projektu w trakcie posiedzenia w Niepołomicach zaznaczano, że dodatkowe środki w budżecie MEN należy ocenić bardzo pozytywnie, jednak ograniczenie dla wszystkich  rodziców odpłatność do 1 zł jest błędem. - Idea jest dobra, szczegóły złe. To system korzystny dla rodziców i rządzących, a my nie zmieścimy się w tej kwocie – mówiono. – Potrzebne są dodatkowe środki, aby  utworzyć nowe miejsca w placówkach dla dzieci w wieku przedszkolnym. Brakuje pieniędzy na inwestycje.

Członkowie Zarządu zapoznali się też z „prezydenckim” projektem ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw. Jest to nowa wersja projektu przygotowanego przez Forum Debaty Publicznej „Samorząd terytorialny dla Polski”, który stanowi próbę odpowiedzi na niektóre postulaty zgłaszane przez środowiska samorządowe i organizacje obywatelskie. Wprowadza on m.in. zmiany dotyczące aktywności obywatelskiej takie jak prawo mieszkańców do inicjatywy uchwałodawczej, której zasady określa rada gminy czy powiatu, poszerzenie zapisów odnośnie konsultacji społecznych o wysłuchanie publiczne projektu uchwały na posiedzeniu komisji czy sesji. Pojawiają się nowe formy współdziałania JST takie jak: konwent powiatowy, konwent wojewódzki czy zespół współpracy terytorialnej (forma oczekiwane przez wiele zawiązanych partnerstw, gdyż wypełnia lukę pomiędzy stowarzyszeniem JST a celowym związkiem komunalnym). Proponowane zmiany w ustawach ustrojowych to przede wszystkim: uzupełnienie przepisów określających zasadę generalnej właściwości JST, w sposób istotnie wzmacniający gwarantowaną w konstytucji samodzielność gmin, powiatów i województw w kwestii powierzonych im przez ustawy zadań własnych, przekształcenie absolutorium dla organu wykonawczego w formułę skwitowania, umożliwienie tworzenia związków komunalnych przez gminy i powiaty czy przewrócenie możliwości występowania do TK przez stowarzyszenia JST. Projekt przewiduje ponadto możliwość wprowadzenia jednolitego zarządzania drogami publicznymi w graniach miasta, a także ruchem na tych drogach, przez burmistrza czy prezydenta. Ważna zmiana następuje w ustawie o referendum lokalnym – referendum jest ważne bez względu na liczbę uczestniczących w nim osób (zapis szwajcarski), poza referendum w sprawie odwołania organu JST, które jest ważne, jeśli uczestniczy w nim co najmniej tyle osób, ile wzięło udział w wyborach tego organu.

Samorządowcy docenili wiele korzystnych zapisów, ale niektóre uznano jednak jako kontrowersyjne. Nieobecny na spotkaniu wiceprezes ZMP, Marek Miros, burmistrz Gołdapi, zwrócił się na piśmie do dyrektora Biura ZMP z sugestią, aby zaopiniowanie projektu tej ustawy odbyło się przez delegatów podczas Zgromadzenia Ogólnego ZMP w Kołobrzegu ze względu na szczególną wagę dla funkcjonowania JST. Równocześnie zaproponował m.in. skreślenie punktu, który mówi o inicjatywie przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta na wniosek ¼  ustawowego składu rady. Może to być pole permanentnego konfliktu pomiędzy opozycją w radzie a wójtem. Ryszard Brejza, prezydent Inowrocławia zaproponował rozwiązanie, które w sposób wystarczający regulowałoby kwestię współpracy gmin i powiatów w ramach samorządu lokalnego, polegające na tym, że radę powiatu tworzą prezydenci, burmistrzowie i wójtowie miast oraz gmin tworzących ten powiat, lub ewentualnie, że do rady powiatu wchodzą również z mocy ustawy osoby pełniące te funkcje. Wyraził też sprzeciw wobec propozycji powołania konwentu powiatowego i konwentu delegatów samorządu lokalnego w województwie - to kolejne czasochłonne struktury zwiększające koszty. Podkreślał, że w projekcie brakuje zapisów dotyczących statusu miasta „prezydenckiego”. Bogdan Bieniek, zastępca prezydenta Mielca zwracał uwagę z kolei na błędy logiczne regulacji. Jego zdaniem wątpliwości budzi też osoba starosty na czele konwentu powiatowego. Zbigniew Podraza, prezydent Dąbrowy Górniczej, stwierdził, że projekt wymaga wymiany propozycji zapisów. Może niektóre z nich powinny znaleźć się nie w tej ustawie, ale w ustawie o samorządzie gminnym czy w ustawie o organizacjach pozarządowych. Ustalono, że członkowie Zarządu ZMP nadeślą do Biura szczegółowe uwagi dotyczące tego projektu, aby mogło powstać wstępne stanowisko w tej sprawie, które zostanie przegłosowane w trakcie ZO przez delegatów do Związku.  

Pozytywnie oceniono (choć z niewielką poprawką) projekt o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw (komisyjny, druk nr 1026), o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (niepłacenie podwykonawcom), a także projekt rozporządzenia RM ws. nadania statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej Osiedlu Zdrojowemu w Skierniewicach.

Jako konstruktywny uznano projekt o rodzinnych ogrodach działkowych (SLD), chociaż wymaga jeszcze przyjrzenia się pod kątem zgodności z wszystkimi orzeczeniami TK. W opinii A. Porawskiego reprezentuje on rozsądne podejście, dobre zapisy dotyczące gruntów przeznaczonych pod rodzinne ogrody działkowe (art. 10) i przewraca porządek w kwestii tymczasowych ogrodów działkowych.

Nie zgłoszono uwag do projektów ustaw: o działalności leczniczej (przesunięcie o 3 lata pokrycie zobowiązań), o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość RP, o usługach turystycznych (ochrona klientów biur podróży), oraz projektów rozporządzeń: MZ ws. utworzenia Krajowego Rejestru Operacji Kardiochirurgicznych, MZ ws. utworzenia Ogólnopolskiego Rejestru Ostrych Zespołów Wieńcowych, MTBiGM ws. rejestracji i oznaczania pojazdów, MTBiGM ws. wysokości opłat za wydanie dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, MTBiGM ws. szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem, MTBiGM ws. rejestracji i oznaczania pojazdów, MTBiGM ws. warunków i trybu wydawania kart pojazdów, wzoru karty pojazdu oraz jej opisu oraz MTBiGM ws. dokumentów stanowiących podstawę wpisu danych do karty pojazdu.

Nie zajęto się projektami ustaw o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa PKP, o systemie oświaty (koszt nauczania religii przeniesiony na kościoły i związki wyznaniowe) i Prawo spółdzielcze.

Podczas rozmowy na temat opracowania MAC „Ocena sytuacji samorządów lokalnych” podkreślono, że w opinii należy zwrócić się o wzięcie pod uwagę obywatelskiego projektu ustawy o dochodach JST, a także postulować usunięcie nadregulacji w pewnych dziedzinach – w oświacie (gotowe projekty) i pomocy społecznej (ramy ustawowe, systemy ustalane przez JST dostosowane do lokalnych potrzeb). Uzgodniono, że założenia do ustawy „deregulacyjnej” powinno zaopiniować Zgromadzenie Ogólne ZMP.

Członkowie Zarządu rozpatrzyli również projekt ustawy o strażach gminnych przygotowany przez Komisję Administracji i Bezpieczeństwa Obywateli ZMP, który przewiduje m.in. obligatoryjne tworzenie straży miejskich we wszystkich JST. Zdaniem wiceprezesa ZMP, Jacka Majchrowskiego, prezydenta Krakowa, straż miejska powinna odpowiadać za porządek w gminie, a policja - za bezpieczeństwo, a działania obu służb powinny się uzupełniać, a nie pokrywać. Ustalono, że projekt ustawy w tym kształcie jest nie do przyjęcia, ale warto pokazać na przykład na konferencjach na temat bezpieczeństwa (najbliższa odbędzie się w Poznaniu) dobre przykłady współpracy w miastach między strażą miejską a policją czy innymi służbami (np. Sanepid), i podkreślać rolę straży miejskich w dziedzinie zapewnienia porządku w mieście.

Przyjęto sprawozdanie z działalności Związku w roku 2012, projekt budżetu na rok 2013 oraz utratę członkostwa w ZMP przez Tarnobrzeg.

Joanna Proniewicz