Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP, Nysa 10 czerwca 2011 r.
 Podczas posiedzenia Zarządu krytycznie ustosunkowano się do niektórych poprawek Senatu wprowadzonych do projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i...
66b52f15123f38fb12460645671ba87335cf018c.jpg



Komunikat z posiedzenia Zarządu ZMP w Nysie


Podczas posiedzenia Zarządu ZMP w Nysie 10 czerwca 2011 r. krytycznie ustosunkowano się do niektórych poprawek Senatu wprowadzonych do projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1222) oraz do wersji roboczej projektu ustawy o wzmocnieniu udziału mieszkańców w samorządzie terytorialnym, o współdziałaniu gmin, powiatów i województw (tzw. prezydenckiego).


W podjętym stanowisku w sprawie uchwały Senatu z dnia 9 czerwca 2011 r. dotyczącej ustawy z dnia 13 maja 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, Zarząd Związku Miast Polskich stwierdził, że ustawa jest kompromisem, który pozwoli gminom przejąć realną odpowiedzialność za zagospodarowanie odpadów komunalnych w Polsce, po latach totalnego bałaganu w tym zakresie i nadal popiera wypracowany z trudem konsensus. Zwrócił się jednak do Sejmu o odrzucenie 3 poprawek Senatu.

 

Pierwsza dotyczy umożliwienia gminie samodzielnej realizacji zadania polegającego na budowie, utrzymywaniu lub eksploatowaniu regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych dopiero po trzech przetargach i to najwyżej przez trzy lata. Stanowisko Senatu, uzasadnione chęcią „wzmocnienia konkurencyjności w tej dziedzinie gospodarki”, jest nie do przyjęcia z powodu tego, że co najmniej 3 przetargi lub procedury wyboru, przeprowadzane w odstępach minimum 3 miesięcy, spowodują zbędne wydłużenie czasu, w którym przetwarzanie odpadów nie będzie prawidłowo zorganizowane, a poza tym ograniczenie do trzech lat okresu, w którym gmina będzie mogła prowadzić to zadanie, jest niezgodne z zasadami racjonalności wykorzystania środków publicznych i efektywności działania. Nikt nie zainwestuje bowiem w budowę czy modernizację instalacji, jeśli będzie mógł prowadzić ją najwyżej 3 lata.

 

Druga poprawka, której odrzucenie zdaniem członków Zarządu powinno być rozważone, dotyczy wykreślenia zapisów, odnoszących się w różnych przypadkach do uchwał rady gminy, o treści „stanowiąca akt prawa miejscowego”. Senat nie wziął pod uwagę zdarzających się wciąż w orzecznictwie rozbieżności w zaliczaniu przez sądy administracyjne uchwał organów JST do aktów prawa miejscowego. „W tej sytuacji uważamy – czytamy w stanowisku - że wskazanie przez ustawodawcę – jak to ma miejsce w niektórych ustawachże dana uchwała, zwłaszcza powszechnie obowiązująca i rodząca określone skutki prawne dla obywateli i podmiotów na terenie gminy, jest aktem prawa miejscowego.”

 

Trzecia poprawka, której odrzucenie proponują samorządowcy z miast, jest związana z dodaniem w art. 4 pkt 1 lit. e) w pkt. 15 c nowej litery „d” w brzmieniu: „d) inne instalacje działające zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 7 ust. 4”. Intencją ustawodawcy było jasne zdefiniowanie w ustawie regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Wpisanie w tym miejscu wyjątków, które będą mogły być wylobbowane w rozporządzeniach wydawanych na podstawie art. 7 ust. 4 ustawy o odpadach, jest wynikiem działania, mającego na celu rozmycie jasnej definicji instalacji regionalnych. Zauważono ponadto, że poprawka Senatu dotycząca sposobu ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, nie jest możliwa do wykorzystania przez miasta (dodatkowe, inne niż przyjęte przez Sejm kryteria nie dotyczą wszystkich mieszkańców większości polskich miast i gmin, zatem nie będą mogły być wprowadzone powszechnie na terenie całej gminy), jednak pozostawiona tutaj radzie gminy dowolność wyboru systemu umożliwia podjęcie racjonalnej decyzji.

Podczas dyskusji na temat kolejnej wersji roboczej projektu ustawy o wzmocnieniu udziału mieszkańców w samorządzie terytorialnym, o współdziałaniu gmin, powiatów i województw, zwracano uwagę, że zmiany zapisane w projekcie idą w złym kierunku i umacniają negatywne stanowisko wobec tej inicjatywy. Pojawiły się opinie, że projekt burzy ustrój obecnie funkcjonujący, odbiera prawo sprawowania urzędu samorządom, anarchizuje życie społeczne, jest napisany nieprawnym językiem, a jej twórca zapewne nie miał do czynienia z władzą samorządową.

 

Zdaniem Ryszard Grobelnego, prezydenta Poznania, należy wzmacniać partycypację społeczną, szukać instytucjonalnych sposobów budowania większego zaufania społecznego i warto o tym poważnie rozmawiać. Zaznaczył, że trzeba poprawiać relacje między samorządem gminnym a powiatowym, ale starosta nie może kontrolować czy organizować współpracy gmin. Wiele rozwiązań proponowanych w projekcie jest już dzisiaj zapisanych w statutach miast. Burmistrzowie i prezydenci wyrażali obawy, czy wprowadzane odgórnie mechanizmy partycypacji nie zabiją kreatywności, samorządności i samodzielności w samorządach. - Społeczność musi dojrzeć, a najlepsza ustawa nie zmusi gmin do lepszej współpracy, to socjalistyczna utopia – mówił Arkadiusz Godlewski, przewodniczący RM Katowice. Andrzej Porawski, dyrektor Biura ZMP podkreślał, że projekt ustawy wprowadza jednak takie formy, których obecnie nie ma w większości gmin, np. wysłuchanie publiczne czy inicjatywa uchwałodawcza, ale są one źle zapisane i dlatego faktycznie w tej wersji nie do przyjęcia. Członkowie Zarządu stwierdzili, że projekt wymaga gruntowanego przepracowania i wyznaczenia kierunków, w jakim powinna ta inicjatywa podążać.

 

Zarząd ZMP uzgodnił swoje stanowisko w sprawie sposobu objęcia podsektora samorządowego procedurą ograniczania deficytu sektora finansów publicznych. W dyskusji podnoszono, iż niezbędne jest rekompensata ubytków w dochodach JST oraz zmiana struktury dochodów JST. Biorąc pod uwagę aktualne (wg stanu na koniec I kwartału 2011) WPF wszystkich JST, ustalono, że poziom referencyjny deficytu podsektora JST może wynosić w 2012 rok – 10 mld. zł, a po 2012 roku – 0,6 PKB.

 

Uznano ponadto, że podstawowym mechanizmem ograniczenia deficytu podsektora, który już działa, jest sposób planowania i liczenia poziomu zobowiązań, zawarty w obowiązującej ustawie o finansach publicznych. To wystarczający sposób ograniczenia deficytu JST, co potwierdzają dane wynikające z aktualnie obowiązujących WPF. Nie jest możliwe arbitralne wprowadzanie innych ograniczeń (limitów) dla poszczególnych JST, a przekroczenie referencyjnego poziomu deficytu (wynikającego z WPF i odnoszonego do PKB) przez podsektor samorządowy, może być podstawą do wszczęcia przez ministra finansów procedury ograniczenia nadmiernego deficytu podsektora JST.

 

W kwestii zasady planowania różnicy między dochodami a wydatkami (nadwyżka/deficyt), zaproponowano, że JST ma obowiązek zaplanować różnicę między dochodami a wydatkami w poszczególnych latach w wysokości, która jest określona w wieloletniej prognozie finansowej wg stanu na 1 stycznia roku poprzedniego. Z ograniczenia tego wyłącza się deficyt finansowany nadwyżką budżetową z lat ubiegłych, wolnymi środkami oraz przychodami z prywatyzacji, wynikający ze zobowiązań zaciągniętych na realizację projektów w części finansowanej ze środków Unii Europejskiej, a także - za zgodą ministra finansów - związany z przypadkami nadzwyczajnymi takimi jak np. klęski żywiołowe.

 

W opinii członków Zarządu ZMP minister finansów powinien prowadzić kwartalną analizę wieloletnich prognoz finansowych jednostek samorządu terytorialnego wg stanu na pierwszy dzień kwartału. Analizą objęty ma być co najmniej dany rok i trzy kolejne lata. Na podstawie tej analizy minister ma podawać do publicznej wiadomości przewidywaną różnicę między dochodami a wydatkami sektora JST w poszczególnych analizowanych latach, a także wskazywać przewidywane zagrożenia pojawienia się nadmiernego deficytu podsektora JST.

 

W przypadku gdy przewidywana różnica między dochodami a wydatkami JST przekroczy poziom referencyjny, minister finansów ma prawo do określenia procentowego zmniejszenia deficytu (różnicy między wydatkami a dochodami) we wszystkich JST, planujących deficyt na dany rok. Po wszczęciu procedury organ uchwałodawczy JST planującej deficyt na dany rok, ma obowiązek w terminie 60 dni dostosować budżet i WPF do powyższego ograniczenia. Jeśli w terminie 60 dni organ uchwałodawczy nie dokona stosownej zmiany budżetu i WPF, wówczas RIO ma obowiązek w ciągu 60 dni ustalić budżet i WPF dla danej jednostki.

 

Zarząd Związku Miast Polskich kategorycznie sprzeciwił się pojawiającym się zamiarom podporządkowania RIO ministrowi finansów. Przypomniano, że ustrojowo organy nadzoru nad JST, w tym RIO, nie podlegają administracji rządowej. Aktualne powiązanie RIO z ministrem właściwym ds. administracji publicznej wynika z realizacji zapisu konstytucyjnego, który stanowi, że nadzór nad JST sprawuje premier (za pośrednictwem ministra właściwego ds. administracji publicznej i wojewodów).

 

Negatywnie zaopiniowano projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku od towarów i usług (PJN), która rozszerza zastosowanie istniejącego mechanizmu pozwalającego na przekazywanie niektórych towarów na rzecz organizacji pożytku publicznego w związku z prowadzoną przez te organizacje działalnością charytatywną. Członkowie Zarządu podkreślali, że intencja tej nowelizacji jest jak najbardziej pozytywna (choć niedopracowana), gdyż przepisy w niej zawarte stanowią zachętę dla ofiarodawców dzięki rozszerzeniu listy towarów, których koszt wytworzenia lub cena nabycia może być uznana jako koszt uzyskania przychodu, jednak sposób jej wprowadzenia jest zły ze względu na brak określenia skutków finansowych i wskazania źródeł rekompensaty ubytków w dochodach JST z tego tytułu.

 

Z powodu nierozstrzygniętego jednoznacznie finansowania negatywnie ustosunkowano się też do projektu ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (druk nr 4228), który dostosowuje poprzednią ustawę do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (EMAS) to system ekozarządzania i audytu, przeznaczony dla różnego typu organizacji (przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, instytucji finansowych, placówek naukowych, szkół, urzędów administracji publicznej), które chcą ograniczać negatywne oddziaływania na środowisko, na skutek swojej działalności. Rozporządzenie (WE) nr 1221/2009 wprowadza zmiany w kwestii nadawania uprawnień weryfikatora środowiskowego, zapewnienia organizacjom informacji i pomocy dotyczącej wymagań prawnych w zakresie ochrony środowiska oraz prowadzenia działań informacyjnych i promocyjnych, a także określa zakres danych i informacji wymaganych do rejestracji. Prezydent miasta (starosta) został wskazany jako jeden z organów egzekwowania prawa. Będzie zobowiązany nie tylko do udzielania informacji organizacjom, ale również do sporządzenia pisemnej opinii (w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku) w zakresie spełnienia przez organizację wymagań prawnych dotyczących środowiska, o którą przed dokonaniem wpisu do rejestru EMAS będzie się zwracał Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Sprecyzowania wymaga zakres opinii oraz określenie „spełnienie przez organizację wymagań prawnych dotyczących środowiska”. Nowe zapisy zwiększą pracochłonność zadań związanych z systemem, a środki przeznaczone na te zadania nie zostały – zdaniem członków Zarządu - dostatecznie zabezpieczone.

 

Negatywną opinię otrzymał też projekt ustawy – Kodeks wyborczy oraz o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy (druk nr 4227), wprowadzający zapisy, na mocy których komisarz wyborczy (w miejsce rady gminy) jest podmiotem właściwym do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) na skutek np. śmierci, pisemnego zrzeczenia się mandatu, utraty prawa wybieralności, nieposiadania go w dniu wyborów, wyboru na wójta - w przypadku radnych, oraz orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji.

 

Zaakceptowano projekt zmiany ustawy o zmianie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (PSL), który reguluje kwestie związane ze scaleniem wykonywanym w celu tworzenia korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu.

 

Zgłoszono wstępne uwagi miast do projektu strategii „Sprawne Państwo 2011-2020”. Definicja wizji państwa to najsłabszy element dokumentu. Przyjęta optyka stawia obywatela w roli suwerena, który oczekuje od państwa sprawnej i skutecznej realizacji swoich oczekiwań i potrzeb przy pełnym poszanowaniu prawa i zapewnieniu bezpieczeństwa. W opracowaniu brak jednak odwołań do zestawu podstawowych wartości i celów państwa rozumianego jako wspólnota – w opisie Strategii państwo zostało zredukowane do roli dostawcy skutecznych usług w warunkach gwarantowanego bezpieczeństwa. Warto uzupełnić tę część o elementy wizji państwa wynikające np. ze Strategii Rozwoju Państwa 2030. W warunkach demokratycznego państwa dokumenty strategiczne redagowane na okres 10 lat powinny odwoływać się do zestawu wyraźnie wyartykułowanych podstawowych aksjomatów, podzielanych przez wszystkich aktywnych aktorów życia publicznego.

 

Podstawowe elementy (cele główne i cele operacyjne) tego dokumentu mają być matrycą dla strategii regionalnych i lokalnych. W tym celu monitoring zgodności i styku z innymi dokumentami strategicznymi powinien odbywać się nie tylko na poziomie deklaratywnej zgodności dokumentów, ale na poziomie monitoringu realizacji celów. Konieczne jest również uszczegółowienie narzędzi realizacji celów operacyjnych, przydzielenie im liderów i zasobów.

 

Joanna Proniewicz

Pełne teksty stanowisk:

Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich w sprawie sposobu objęcia podsektora samorządowego procedurą ograniczania deficytu sektora finansów publicznych

Stanowisko Związku Miast Polskich w sprawie uchwały Senatu z dnia 9 czerwca 2011 r. (druk senacki nr 1222), dotyczącej ustawy z dnia 13 maja 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie

Pismo ZMP do Olgierda Dziekońskiego, Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP w sprawie roboczej wersji projektu ustawy o wzmocnieniu udziału mieszkańców w samorządzie terytorialnym, o współdziałaniu gmin, powiatów i województw