Komunikat z posiedzenia Komisji Małych Miast
Związku Miast Polskich
Gołdap 21-23 września 2011 r.
W dniach 21 do 23 września br. odbyło się w Gołdapi drugie w obecnej kadencji samorządu posiedzenie Komisji Małych Miast. Komisja przyjęła następujący porządek obrad:
- Powitanie i prezentacja gminy Gołdap – burmistrz Gołdapi Marek Miros, wiceprezes Związku
- Otwarcie obrad i przyjęcie porządku obrad – przewodniczący Komisji Bogdan Malinowski, burmistrz Karpacza i wiceprzewodniczący Komisji Henryk Litka, burmistrz Dolska
- Prezentacja Województwa Warmińsko – Mazurskiego – Bogdan Meina, Dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie.
- Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
- Oświata
- Drogi lokalne
- Odprawy dla wielokadencyjnych burmistrzów
- Wolne głosy i wnioski.
Obrady zdominowane zostały przez tematykę dotyczącą ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w związku z jej nowelizacją. W dyskusji tej udział wzięli również zaproszeni goście: przewodniczący Zarządu Związku Międzygminnego „Gospodarka Komunalna” Jerzy Czepułkowski, Edward Palczewski prezes Zarządu PGO „EKO - Mazury oraz wspomniany wcześniej dyrektor Bogdan Meina. Ustawa z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych ustaw (Dz.U. Nr 152, poz. 897) radykalnie zmienia dotychczasowy system gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. To samorząd przejmie wszelkie obowiązki związane
z gospodarowaniem odpadami: od zapewnienia odbierania odpadów od poszczególnych właścicieli nieruchomości przez podmioty wyłonione w drodze przetargu (wątpliwości budzi przetarg w stosunku do własnych zakładów gospodarki komunalnej), przez transport śmieci, ich odzysk, unieszkodliwienie, pobieranie opłat od mieszkańców za świadczone usługi
a skończywszy na szczegółowej sprawozdawczości związanej z gospodarowaniem odpadami. Nowelizacja ustawy jest tak skonstruowana, że nakłada na gminy określone terminowo działania i jest to stosunkowo krótki okres. Ustawa nasuwa wiele pytań i wątpliwości dlatego członkowie Komisji zwrócili się do Zarządu Związku Miast Polskich o zlecenie ekspertom opracowania na temat interpretacji ustawy, co niewątpliwie usprawni proces przygotowania polskich samorządów do wdrożenia przepisów ustawy w życie. Z prośbą do Zarządu ZMP
o podjęcie działań mających jednoznacznie określić rolę związków międzygminnych
w wykonywaniu znowelizowanej „ustawy śmieciowej” zwrócili się także przedstawiciele Związku Międzygminnego „Gospodarka Komunalna” z siedzibą w Ełku. Do tematyki gospodarki odpadami komunalnymi komisja postanowiła powrócić na swym następnym posiedzeniu w Karpaczu.
Komisja Małych Miast przyjęła następujące stanowiska dotyczące porządku obrad:
- W sprawie skutków wprowadzenia w życie ustawy z dn. 1 lipca 2011 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw.
Zważywszy na bardzo istotne skutki praktyczne wynikające z podjęcia tej ustawy Komisja Małych Miast zwraca się z do Zarządu Związku Miast Polskich o zlecenie opracowania krótkiego zunifikowanego dokumentu, który byłby pomocny naszym miastom członkowskim w praktycznym wprowadzeniu w życie zapisów tej ustawy. Istotne zmiany jakie wprowadza ustawa i skutki zarówno dla samorządów gminnych jak i mieszkańców wymagają od polskich samorządów wyjątkowej uwagi. Dokument o którym mowa miałby mieć charakter pewnego rodzaju algorytmu postępowania dla naszych miast członkowskich a po jego opracowaniu powinien zostać wysłany do wszystkich naszych miast członkowskich. Usprawni to niewątpliwie proces przygotowania polskich miast do wdrożenia w życie zapisów ustawy.
- W sprawie finansowania oświaty w polskich samorządach.
Oświata to niewątpliwie jedno z najważniejszych zadań jakie ustawodawca nałożył na polskie samorządy. To jednocześnie jedna z najbardziej niedofinansowanych dziedzin funkcjonowania życia publicznego w Polsce. Wieloletnie wnioski i postulaty środowisk samorządowych nie dają pożądanego efektu, a należyte i prowadzone na wysokim poziomie działania polskich samorządów w tym obszarze odbywają się ewidentnie kosztem innych dziedzin życia społecznego takich jak np. modernizacja i utrzymanie dróg lokalnych, bieżące ich utrzymanie w czystości i należytym porządku, rozwijanie infrastruktury komunalnej, bazy turystycznej i sportowej, pomoc społeczna, kultura i wiele. Innymi słowy niedoszacowanie przez budżet centralny wysokości subwencji oświatowej przekazywanej JST, przy jednoczesnym odpowiedzialnym traktowaniu przez polskie samorządy szkolnictwa i oświaty powoduje oczywiste zaniedbania w obszarze innych zadań nałożonych na JST przez ustawodawcę. Dlatego też Komisja Małych Miast wnioskuje do Zarządu Związku Miast Polskich a za jego pośrednictwem do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
o podjęcie realnych prac legislacyjnych mających na celu uzdrowienie finansów polskiej oświaty. Wnioskujemy o podjęcie inicjatywy legislacyjnej, w wyniku której uposażenie pracowników oświaty, w tym w szczególności nauczycieli, obciążałoby budżet państwa
a utrzymanie bazy oświatowej budżety JST. Takie rozwiązanie prawne spowoduje jasny
i klarowny sposób finansowania oświaty. Apelujemy o zastosowanie również w tym obszarze zasady „Tyle władzy ile pieniędzy.” Nie do utrzymania jest obecny stan prawny, który stwarza sztuczny konflikt między środowiskiem oświaty a polskim samorządem terytorialnym.
Komisja Małych Miast zdecydowanie popiera politykę rządu mającą na celu należyte zabezpieczenie finansowe polskich nauczycieli. Nie może się to jednak odbywać kosztem dróg, oświetlenia, infrastruktury komunalnej, kultury, sportu, opieki społecznej i innych dziedzin życia społecznego, za które odpowiedzialny jest polski samorząd terytorialny.
Ten kto jest odpowiedzialny za poziom wynagrodzenia polskich nauczycieli, a więc rząd polski i ustawodawca, winien w należyty sposób to finansowanie zapewnić.
Polskie samorządy udowodniły, że w ciągu ostatnich 20 lat stan bazy oświatowej rozwinął się w skali dotąd niespotykanej. Dlatego wnosimy o podjęcie tej inicjatywy legislacyjnej.
Oczywistym, wielokrotnie podnoszonym wnioskiem, który podtrzymuje Komisja jest ustanowienie tzw. standardów oświatowych.
- W sprawie dróg lokalnych.
Komisja Małych Miast zdecydowanie popiera inicjatywę mającą na celu uczynienie jednym z priorytetów na perspektywę finansową Unii Europejskiej na lata 2014- 2020, finansowania modernizacji i utrzymania dróg lokalnych. Jako załącznik do tego stanowiska proponujemy przyjąć treść listu skierowanego do współprzewodniczących Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego przez wiceprezesa Związku Miast Polskich Burmistrza Gołdapi Marka Mirosa.
Treść listu zamieszczamy w niniejszym stanowisku.
„Szanowny Panie Ministrze.
Pozwalam sobie przesłać na Pańskie ręce pismo z prośbą o podjęcie przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego prac nad znalezieniem sposobu na rozwiązanie problemu stanu dróg lokalnych w Polsce. Moja propozycja jest następująca.:
Samorząd terytorialny, i jego osiągnięcia, to niewątpliwy dowód na to, że warto było kiedyś walczyć o zmianę ustroju, o zmianę zasad funkcjonowania państwa.
Generalnie samorządy dały sobie radę z bazą oświatową, wodociągami, w dużej mierze kanalizacją, powoli, ale systematycznie próbujemy zorganizować nowoczesny system odbioru odpadów stałych i ich dalszego wykorzystania. Jeśli któryś samorząd przez dwadzieścia lat tych problemów nie rozwiązał, lub nie jest w trakcie ich rozwiązywania, to z dużą dozą pewności można powiedzieć, że jest to albo wina organów samorządu, albo mieszkańców, którzy zbyt często zmieniali priorytety lokalne i lokalne władze.
Są natomiast dziedziny, których nie jesteśmy w stanie rozwiązać bez pomocy środków budżetowych bądź unijnych.
Jedną z najważniejszych są drogi lokalne. Gminne i powiatowe. Zacznę od wad systemu prawnego. W tej chwili drogi dzielą się na krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne i kilka jeszcze kategorii np. osiedlowe, prywatne itd. Ogrom prac, jakie zauważa się w ostatnich latach na drogach krajowych i wojewódzkich (nie tylko autostradach i drogach szybkiego ruchu) plany inwestycyjne na najbliższą przyszłość są imponujące. Natomiast podejście do dróg powiatowych i gminnych wymaga przewartościowania, innego podejścia do sposobu ich modernizacji. Jeśli chodzi o drogi powiatowe, w tym względzie środowiska samorządowe od dawna postulują hasło jedno miasto- jeden gospodarz. Drogi powiatowe w mieście, nawet małym, powinny być drogami gminnymi z mocy prawa. Pod jednym wszakże warunkiem. Za przekazaniem dróg powinny iść odpowiednie środki finansowe. Nie dysponują nimi powiaty, nie dysponują gminy. Dlaczego jeden gospodarz? Chociażby ze względów logistycznych (np. organizacja ruchu w mieście, sprzątanie i utrzymanie) ale również inwestycyjnych. Chodzi o planowanie i realizację programów inwestycyjnych, napraw bieżących, remontów, utrzymania czystości itp.
Innymi słowy drogi krajowe i wojewódzkie powinny pozostać odpowiednio w gestii GDDKiA i marszałków. Z różnych względów. Przede wszystkim logistycznych. Natomiast drogi w mieście winny być drogami wyłącznie gminnymi. Stan dróg lokalnych jest fatalny. To jest moim zdaniem największe wyzwanie dla samorządów na najbliższe lata. Postrzeganie samorządów, a pośrednio państwa przez pryzmat dróg lokalnych jest adekwatne do ich stanu.
Dlatego też proponuję, aby KWRiST rozważyła podjęcie prac na rzecz ustanowienia modernizacji dróg lokalnych jako absolutnego priorytetu na wykorzystanie środków unijnych w latach 2014-2020.
Skontrastowanie ich stanu z coraz ładniejszymi, kolorowymi elewacjami, przyjazną estetyką miast, miasteczek i wsi jest absolutnie wymowne. Program kompleksowej modernizacji winni jesteśmy naszym mieszkańcom. Drogi krajowe i wojewódzkie służą nam do bezpiecznego i komfortowego przemieszczania się na duże odległości. Z dróg lokalnych korzystamy na co dzień. Urywając zawieszenia, patrząc na estetyczny ciąg kamienic, czy bloków i jednocześnie na „rozwalający się” chodnik czy szarą dziurawa nawierzchnię tego co być może kiedyś było asfaltem.
Wprowadzenie takiego programu da ewidentne korzyści.
Przede wszystkim cywilizacyjne i gospodarcze. Ale co równie ważne polityczne. Absolutna poprawa stanu dróg lokalnych dać może dużo lepsze postrzeganie władz zarówno szczebla lokalnego, jak ogólnopaństwowego przez mieszkańców Polski lokalnej. Realizacja tego zadania w latach 2014-2020 to moim zdaniem jeden ze sposobów na osiągnięcie sukcesu. Oświatę mamy, boiska mamy, wodę mamy, kanalizację i oczyszczalnie ścieków permanentnie modernizujemy, program na odpady stałe powoli, ale systematycznie realizujemy. Problemem „nie do przeskoczenia” bez środków zewnętrznych, problemem najbardziej uciążliwym dla mieszkańców jest stan dróg lokalnych. Mieszkańcy i samorządowcy czekają na wielki program modernizacji dróg lokalnych dla Polski. „Schetynówki” to krok w dobrym kierunku, ale powinny być traktowane jako preludium.
Mając nadzieję na podjęcie inicjatywy, pozostaję z wyrazami szacunku. „
- W sprawie sytuacji wójtów, burmistrzów i prezydentów, którzy sprawują swoją funkcję nieprzerwanie co najmniej trzy kadencje.
Komisja Małych Miast zwraca się do Zarządu Związku Miast Polskich, a za jego pośrednictwem do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego o podjęcie realnej inicjatywy legislacyjnej mającej na celu uregulowanie sytuacji prawnej i finansowej tych spośród polskich samorządowców, którzy poświęcili niemałą część swojego życia zawodowego lokalnym społecznościom. Sprawowanie przez wiele lat funkcji wójta, burmistrza, prezydenta stanowi niewątpliwy powód do satysfakcji i jest dowodem wzajemnego zaufania pomiędzy lokalną społecznością i liderem samorządowym. Stabilność władzy samorządowej daje wymierne korzyści dla lokalnej społeczności.
Jednakowoż długie sprawowanie funkcji przez jedną osobę powoduje niejako wypadnięcie poza główny nurt życia zawodowego. Lokalny lider samorządowy, co udowodniła praktyka w wielu przypadkach, po zakończeniu swojej kadencji, w wyniku „wypadnięcia poza główny nurt” środowiska zawodowego ma mniejsze szanse na znalezienie godnej pracy niż jego koleżanki i koledzy, którzy w tym czasie mieli szansę rozwijać się zawodowo.
Dlatego też proponujemy aby ustawodawca dokonał takich zmian w prawodawstwie polskim, które umożliwią powrót do życia zawodowego tych, którzy położyli ewidentne zasługi dla rozwoju lokalnych społeczności. Uważamy, że w takich przypadkach powinno się ponadstandardowo zwiększyć wysokość odpraw dla ustępujących wójtów, burmistrzów
i prezydentów miast. Postulujemy aby odprawa wynosiła równowartość rocznych poborów osoby, która co najmniej trzy kadencje pełniła swoją funkcję.
Zdajemy sobie sprawę, że w niektórych środowiskach taki postulat może budzić kontrowersje ale w życiu społecznym nie powinniśmy być hipokrytami. Ci ludzie zasłużyli na godne rozstanie się z funkcją lidera samorządowego i powrót do życia zawodowego. Dlatego Komisja Małych Miast wnioskuje o podjęcie tej inicjatywy.
Powyższe stanowisko kierujemy na ręce Prezesa Związku Miast Polskich Prezydenta Poznania Ryszarda Grobelnego.
Po zakończeniu obrad członkowie Komisji mieli okazję zwiedzić miasto i obejrzeć nowe zrealizowane przez Gołdap inwestycje: Kawiarnię obrotową – „Piękna Góra”, Wieżę Ciśnień” z której można było podziwiać panoramę miasta.
Kolejne posiedzenie Komisji zaplanowane zostało w dniach 12 -13 stycznia 2012 r.
w Karpaczu.
(-) Bogdan Malinowski
Przewodniczący Komisji Małych Miast
Burmistrz Karpacza
