KOMUNIKAT PRASOWY
z posiedzenia Zarządu ZMP
Wieliczka, 15 kwietnia 2011 r.
Podczas posiedzenia w Wieliczce 15 kwietnia br. członkowie Zarządu ZMP przyjęli pozytywne stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Kategoryczny sprzeciw natomiast wyrażono wobec projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, który nakłada na gminy i powiaty nowe zadania bez zapewnienia środków finansowych na ich realizację.
Z satysfakcją przyjęto zapis w projekcie ustawy o publicznej własności odpadów komunalnych. Rozwiązania zaproponowane w projekcie tworzą warunki do efektywnego zarządzania systemem gospodarki komunalnej w Polsce, w zgodzie z prawodawstwem UE. - Dzięki realizacji naszych postulatów tym zakresie – czytamy w stanowisku – będzie możliwe uporządkowanie sytuacji w tej dziedzinie gospodarki komunalnej, która pozostawała całkowicie poza kontrolą władz publicznych. Zgłoszono dwie uwagi. Pierwsza z nich dotyczy precyzyjnego określenia zakresu koordynacyjnej roli samorządów województw w planowaniu i organizowaniu gospodarki odpadami komunalnymi na szczeblu regionalnym, poprzez stworzenie sieci regionalnych instalacji zagospodarowania odpadów. Instalacje te, zgodnie z ustawą, mają być wskazywane w wojewódzkich planach gospodarki odpadami. W tym celu konieczne jest określenie wymogów technicznych, jakim muszą odpowiadać instalacje, które będą mogły być zaliczone do sieci regionalnej. Druga uwaga jest związana z koniecznością usunięcie z tekstu ustawy pojawiających się wielokrotnie sformułowań „pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania”. Stwierdzenia te odnoszą się do zapisów art. 8 ust. 4 obecnie obowiązującej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, które zgodnie z projektem ustawy mają być uchylone. Aby zwiększyć spójność nowej ustawy, konieczne jest konsekwentne usunięcie tych zapisów z tekstu projektu.
Natomiast w sprawie projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przedstawiciele ZMP wyrazili stanowczy sprzeciw wobec projektu w brzmieniu przyjętym w sprawozdaniu komisji zawartym w d
ruku 4042. Ustawa w przyjętym kształcie jest niezgodna z Konstytucją RP, ponieważ nakłada na gminy i powiaty nowe zadania bez zapewnienia środków finansowych na ich realizację, a także narusza zasadę samodzielności JST. Ingeruje bowiem w sposób wykonania zadań własnych JST, podczas gdy ustawy nakładające na gminy i powiaty zadania własne powinny określać ich zasadnicze ramy, pozostawiając decyzje o sposobie ich realizacji właściwym organom JST. Rządowy projekt ustawy, zawarty w druku sejmowym 3378, został już wcześniej negatywnie zaopiniowany przez KWRiST. Odbiegał on daleko od przedstawionych wcześniej założeń, a jego krytyka, dotycząca zarówno kwestii finansowania nowych zadań, jak i nieuzasadnionego dublowania istniejących struktur ośrodków pomocy społecznej i pomocy rodzinie, była jednoznaczna. Zignorowano głosy ekspertów oraz przedstawicieli służb pomocy społecznej i centrów pomocy rodzinie, którzy również negatywnie ocenili ten projekt podczas wysłuchania publicznego w dniu 19 października 2010 roku. Art. 244 ustawy stanowi, że minister właściwy ds. rodziny wprowadzi program na dofinansowanie nowych zadań własnych gmin i powiatów w okresie 3 lat od wejścia ustawy w życie. Będzie to miało formę dotacji celowej z budżetu państwa. - Tymczasem nowe zadania własne muszą uzyskać pełne finansowanie, a nie dofinansowanie, a ponadto powinno to nastąpić poprzez adekwatny wzrost dochodów własnych, a nie w formie dotacji celowej. Zaproponowany w art. 244 zabieg zapowiada zaledwie dofinansowanie tych nowych zadań własnych – i to tylko w okresie 3 lat. Jest to niezgodne z art. 167 Konstytucji RP – napisano w stanowisku. Według szacunków wynikających z zawartych w ustawie standardów wykonywania zadań w niej określonych, gminy i powiaty będą musiały zatrudnić ok. 50 000 asystentów rodzinnych, tysiące koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, a także utworzyć lub powierzyć prowadzenie instytucji „organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej”. Utrzymanie tak rozbudowanej nowej struktury będzie wymagało zaangażowania środków finansowych w wysokości 2-3 miliardów złotych rocznie, co – zwłaszcza wobec jasnej deklaracji ministra finansów co do braku środków na te zadania w budżecie państwa – jest niemożliwe. Sprzeciw budzi także upór projektodawców, dotyczący tworzenia nowych rozwiązań organizacyjno-instytucjonalnych, z pominięciem istniejących służb socjalnych oraz utworzonych 12 lat temu powiatowych centrów pomocy rodzinie. Zdaniem członków Zarządu ZMP, ustawy powinny określać jedynie ramy prawne realizowania przez gminy i powiaty ich zadań własnych, natomiast o sposobie ich realizacji powinny decydować właściwe organy JST. Przy tak sztywnych i drobiazgowych regulacjach (dotyczących przede wszystkim sposobu realizacji zadań), jakie wciąż proponuje resort, zadania z tego zakresu przestają być własne. Zaproponowano rezygnację z zawartych w ustawie zapisów o znaczeniu organizacyjno-instytucjonalnym i zastąpienie ich przepisem ogólnym, że o sposobie realizacji określonych w ustawie zadań przez służby socjalne i służby pomocy rodzinie decydują właściwe organy gmin i powiatów. Pracownicy socjalni gmin oraz pracownicy powiatowych centrów pomocy rodzinie już dzisiaj prowadzą pracę z rodzinami problemowymi i są do niej profesjonalnie przygotowani, zaś tworzenie nowych rozwiązań instytucjonalnych i kadrowych, w kształcie proponowanym w ustawie, nie ma więc ani sensu finansowego, ani uzasadnienia merytorycznego.
Ożywioną dyskusję wzbudził prezydencki projekt ustawy o umacnianiu udziału mieszkańców w samorządzie terytorialnym, o współdziałaniu gmin, powiatów i województw oraz o zmianie niektórych ustaw w sprawie samorządów. Z jednej strony pojawiły się opinie, że filozofia projektu, wprowadzanie mechanizmów demokratycznych jest dobre, jednak zaproponowane procedury kontrowersyjne, a nawet złe. Warto go poprzeć, bo przywraca klauzule generalne dotyczące samorządu terytorialnego oraz zmienia formułę absolutorium (rozdzielenie oceny czysto finansowej, zgodności z prawem, oraz od oceny politycznej). Z drugiej strony wnioskowano o jego całkowite odrzucenie, nazywając go szkodliwą inicjatywą, ze względu na to, że może spowodować paraliż organów samorządowych i nie zawiera przepisów, o które samorządowcy od lat się upominają. Zbyt duże zainteresowanie tak szerokim wachlarzem uprawnień obywatelskich - którym odpowiadają przecież obowiązki po stronie gmin – może spowodować nadmierne obciążenie organów uchwałodawczych. Podkreślano, że większość proponowanych instytucji wzmacniających udział mieszkańców w sprawowaniu władzy jest już unormowana w istniejących regulacjach prawnych. Andrzej Porawski, dyrektor B iura
ZMP przypominał, że zawarte w projekcie rozwiązania są oparte na „Białej Księdze Samorządu” przedłożonej przez korporacje samorządowe. Ryszard Grobelny, prezes ZMP zwracał uwagę na wysokie koszty wprowadzenia niektórych rozwiązań, możliwość konfliktów na linii powiat-miasto oraz na to, że niektóre zawarte w projekcie przepisy będą martwe i nikt z nich nie skorzysta. - Konieczna jest dyskusja na temat relacji organ stanowiący i wykonawczy – mówił prezydent Poznania. – Wzmocnienie rady leży w interesie organu stanowiącego. Ważne, aby praca rady koncentrowała się na ważnych tematach. Zamiast np. na lokalizacji budki z hot-dogami bardziej na rozwoju gminy.
Zwracano na rozmycie odpowiedzialności, narzuconą formułę współpracy z NGOs, na zagrożenia, jakie niesie „władztwo” organizacji trzeciego sektora nad instrumentami gminy. – Przepisy nie mogą blokować pracy samorządu, ale trzeba pomóc organizacjom pozarządowym, które w małych gminach są często sekowane, co widać np. przy likwidacji szkół - należy pogodzić te interesy – powiedziała uczestnicząca gościnnie w posiedzeniu Ligia Krajewska, wiceprzewodnicząca rady Warszawy.
Ustalono, że do 30 kwietnia zostaną zebrane wszystkie uwagi na piśmie dotyczące projektu (także wykraczające poza zakres zaproponowanego projektu), które następnie zostaną rozpatrzone i uwzględnione w nowej wersji. Zostanie ona oficjalnie upubliczniona 25 maja br.
Z kolei projekt założeń ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, gminnym zasobie mieszkaniowym został oceniony jako dobry, a nawet wytyczający rewolucyjny kierunek zmian – szczególnie w kwestii doprecyzowania definicji mieszkaniowego zasobu gminy, umów na czas oznaczony, „wygaszania” pobierania dodatków mieszkaniowych przez właścicieli mieszkań i nieruchomości, przyznawania lokalu socjalnego przez sąd, „dziedziczenia” lokali komunalnych. Zmiany te mają spowodować uwolnienie rynku mieszkań komunalnych z przeznaczeniem na wynajem. Zwracano jednak uwagę na konieczność zawarcia w projekcie jakiegoś środka dopingującego dla najemcy, który powinien się wyprowadzić, gdy umowa podpisana na czas określony wygaśnie. Prezes ZMP poddał w wątpliwość, czy zapis o wysokości czynszu, który ma pokrywać co najmniej koszty utrzymania nieruchomości, musi być zawarty w ustawie: - To może ograniczać samodzielność samorządu, gdyż słabsze ekonomicznie JST mogą chcieć dopłacać do czynszów – podkreślał. Pojawiły się opinie, że pożądane byłoby ustalanie odrębnych stawek dla każdej nieruchomości lub ich grup. Jacek Lipiński, burmistrz Aleksandrowa Łódzkiego wskazywał, że całość założeń zmierza do usystematyzowanej zmiany podejścia do komunalnych zasobów mieszkaniowych i jest do przyjęcia, ale po wyeliminowaniu pewnych nieścisłości oraz przy założeniu, że gminy przy jej stosowaniu nie „pozbędą się” części lokatorów regularnie inwestujących w powierzony zasób i będących w stanie udźwignąć ciężar nowej, znacznie wyższej stawki bazowej. W przeciwnym razie, kto utrzyma zasoby mieszkaniowe gminy w stanie niepogorszonym, jeśli większość najemców będzie pobierać dodatki mieszkaniowe? Jego zdaniem, kryterium dochodowe powinno być określone na średnim poziomie, zaś dochód nie powinien być jedynym czynnikiem determinującym uzyskanie prawa do komunalnego lokalu mieszkalnego.
Negatywną opinię uzyskał projekt ustawy o konwersji opłat z tytułu udzielenia koncesji operatorom ruchomych publicznych sieci telekomunikacyjnych (MI), która ma umożliwić konwersję opłat koncesyjnych za UMTS i przeznaczenie środków na zakup komputerów dla uczniów klas pierwszych szkół podstawowych oraz inwestycje w infrastrukturę telekomunikacyjną. Projekt przewiduje 
utworzenie państwowego funduszu celowego, z którego finansowany będzie przez rząd zakup komputerów w ramach realizacji programu „Komputer dla ucznia”. Ryszard Grobelny zauważył, że zaproponowane rozwiązania przypominają wrzucenie gadżetu w system, które rodzi mnóstwo problemów technicznych i merytorycznych, a powinno się zacząć od programu edukacyjnego. Podobną ocenę - ze względu na skutki ekonomiczne - uzyskał projekt rozporządzenia MSWiA w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów (zakłada wprowadzenie nowej numeracji porządkowej: lewa strona ulicy nieparzyste, prawa – parzyste), który wcześniej negatywnie zaopiniowała Komisja Geodezji ZMP. Wprowadzenie zapisów projektu tylko w Łodzi wiąże się ze zmianą 60 tysięcy adresów, co jest poważnym i kosztowym przedsięwzięciem. Nie zaakceptowano projektu zmiany ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności, gdyż negatywnie wpłynie na gospodarkę finansową gmin. Wyrażono także protest wobec propozycji Senatu, która chce pozbawić gminy opłaty targowej, i domagano się zniesienia poprawki do nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zakładającej zwolnienie z opłaty targowej osób płacących podatek od nieruchomości znajdujących się na targowisku.
Akceptację uzyskał projekt ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie energetyki jądrowej, o zmianie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (z uwagami), o zmianie ustawy o ujawnianiu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz JST, o uregulowaniu wspólnot gruntowych i mienia gromadzkiego, senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o repatriacji oraz niektórych innych ustaw, a także projekt o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (druk nr 3902). Z uwagami szczegółowymi zaaprobowano projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty. Proponowane zmiany dokonują dalszej decentralizacji zadań oświatowych, porządkują kompetencje i podział zadań między organami prowadzącymi szkoły i placówki a organami sprawującymi nadzór pedagogiczny.
Pozytywnie zaopiniowano senacki projekt zmiany ustawy o funduszu sołeckim (druk nr 1098), która wprowadza zarówno zapisy porządkujące i usprawniające współpracę między gminami i sołectwami w wykorzystaniu funduszu, jak i zasady mocniej zobowiązujące JST do wyodrębnienia funduszu sołeckiego, mimo odmiennego stanowiska organu stanowiącego czy wykonawczego.
Podczas omawiania projektu o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (druk nr 3907), która reguluje sytuację nadzwyczajnego przypadku, do jakiego doszło w Oświęcimiu, gdzie miastem z powodu ciężkiej choroby prezydenta-elekta rządzi osoba nie mająca mandatu społecznego do sprawowania tej funkcji, zwracano uwagę na potrzebę całościowego uporządkowania tej kwestii. Doraźne uregulowania nie zastąpią bowiem poważnej, systemowej dyskusji na ten temat, w której mogą być rozważone wszystkie inne przypadki, uniemożliwiające mieszkańcom rządzenie przez ich przedstawiciela.
Członkowie Zarządu wybrali na stanowisko sekretarza Zarządu ZMP - Andrzeja Kosztowniaka, prezydenta Radomia, a funkcję skarbnika powierzono - Andrzejowi Pietrasikowi, burmistrzowi Płońska. Przyjęto Regulamin Pracy Zarządu Związku Miast Polskich, dokonano wyboru przedstawicieli Związku do zespołów problemowych KWRiST oraz reprezentantów do instytucji krajowych i zagranicznych. Omówiono też Regulamin Komisji Związku, przebudowujący prace komisji, a także przyjęto uchwały w sprawie ustalenia zakresu spraw, za które odpowiadają poszczególni członkowie Zarządu oraz nadzoru członków Zarządu nad pracami komisji.
W poczet miast członkowskich ZMP przyjęto Kościerzynę.
Joanna Proniewicz
Rzecznik prasowy ZMP
Stanowisko w sprawie projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
Stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
